Staking dreigt Amerikaanse havens oostkust lam te leggen

De grootste modeketen van de wereld worden: bescheiden zijn de ambities van het Japanse Uniqlo niet. Europa is het strijdtoneel. Ook in Nederland breidt Uniqlo uit. Wat is het modebedrijf hier van plan, en hoe onderscheidt het zich van concurrenten?

Uniqlo opende zijn eerste Nederlandse winkel in 2018, aan de Amsterdamse Kalverstraat. Twee jaar later volgde een filiaal in Den Haag, daarna bleef het stil. Tot dit najaar: het aantal winkels verdubbelde door opening van een zaak in Rotterdam en een tweede vestiging in Amsterdam. Voor komend jaar is een vijfde winkel aangekondigd, in Amstelveen.

„Toen we hier zes jaar geleden begonnen, wilden we begrijpen waar Nederlanders naar op zoek zijn”, zegt Kaman Leung (41). Zij is sinds 2020 als operationeel directeur verantwoordelijk voor Uniqlo in de Benelux. Het bedrijf lijkt het Nederlandse winkelpubliek te kunnen doorgronden: in de winkels heerst vaak topdrukte. En dat terwijl Uniqlo veel minder vaak nieuwe kledingstukken in de schappen legt dan concurrenten als fastfashionketens H&M en Zara. Wie het merk eenmaal kent, weet precies wat er te halen valt: simpel vormgegeven, functionele kleding.

De 76 winkels in Europa schreven afgelopen boekjaar rooskleurige cijfers: met een omzetstijging van 44,5 procent tot omgerekend 1,7 miljard euro is de regio de grootste groeier binnen het concern. Het bedrijfsresultaat steeg er zelfs met 70,1 procent, naar 287,6 miljoen euro.

Die groei heeft het bedrijf hard nodig, want in China kampt het met afnemende groei. Ruim 900 winkels heeft Uniqlo daar, meer dan in thuisland Japan. In China werd vorig jaar weliswaar 9,2 procent meer verkocht, maar de winst steeg slechts met een half procent.

Uniqlo’s moederbedrijf Fast Retailing heeft nog wel een weg te gaan voor het wereldwijd de grootste is. Het gat met de Spaanse marktleider Inditex is groot; dit moederbedrijf van onder andere Zara en Bershka zette in 2023 ruim twee keer zoveel om en had een viermaal hoger bedrijfsresultaat. Het verschil in omzet met het Zweedse H&M Group is al een stuk kleiner, en het resultaat van de Japanners ligt nu al hoger.

„Onze groei wordt vooral gedreven door Europa, dus daar richten we ons op met de uitbreiding”, zegt Leung. Komend jaar verwacht Uniqlo nog eens vijftien winkels in Europa te openen, een Nederlands streefgetal wil Leung niet noemen. „Winkels zijn het hart van ons bedrijf en een van de belangrijkste vormen van marketing. Daar leren mensen ons kennen. We willen dat klanten de producten aanraken, dat ze de stof voelen.”

Wij verkopen elk seizoen alles wat we maken, terwijl andere bedrijven misschien veel spullen overhouden

Bovendien zijn de filialen belangrijk om voeling te houden met de klant, zegt Leung. „Wij verkopen elk seizoen alles wat we maken, terwijl andere bedrijven misschien veel spullen overhouden. Dat kan doordat we de items maken die klanten echt willen. Daarvoor is ons winkelpersoneel erg belangrijk; zij spreken elke dag met klanten en verzamelen zo feedback.”

Hoewel Uniqlo wereldwijd hetzelfde assortiment voert, worden de vestigingen aangepast aan het lokale publiek. „Volgend jaar openen we in Amstelveen onze eerste winkel in een winkelcentrum”, zegt Leung. Met een oppervlakte van net geen duizend vierkante meter wordt die vestiging de helft kleiner dan het Amsterdamse vlaggenschip aan de Kalverstraat. „Die Amstelveense winkel zit in een woongebied, dus daar richten we ons meer op gezinnen.”

Online loopt Uniqlo achter op de concurrentie. Vorig boekjaar waren de onlineverkopen concernbreed goed voor circa 15 procent van de omzet. Dat aandeel ligt in Europa hoger, op 20 procent, maar andere winkelketens doen het beter. Inditex behaalde in 2023 een kwart van zijn verkoop via internet, H&M 30 procent.

Topman Tadashi Yanai (75), in 1984 oprichter van Uniqlo, en rijkste Japanner, noemde e-commerce ooit „een imitatie van de echte wereld” die „niet aan het origineel kan tippen”. Maar nu onderkent Uniqlo het belang van internetshoppen. Ruim een jaar geleden lanceerde het een Nederlandstalige website. „We zijn nog niet overal in Nederland. Met een lokale website kunnen we meer mensen bereiken”, zegt Leung.

Drie kledingstukken die de plannen van Uniqlo illustreren

19,90 EUROUniqlo U AIRism Oversized T-shirt

Waar de collecties bij concurrerende modeketens in rap tempo wisselen, onderscheidt Uniqlo zich met een ruim aanbod aan basics: T-shirts in allerlei kleuren maar zonder opzichtige logo’s; broeken en truien die zich makkelijk laten combineren met andere kledingstukken. Het is een stabiel aanbod: wie twee jaar geleden een shirt kocht, kan datzelfde shirt vermoedelijk nog steeds kopen, zij het misschien in net een andere kleur.

Het mogen basics zijn, ze komen wel van bekende mode-ontwerpers. Zo is een van de meest verkochte producten, een oversized T-shirt van kreukvrije stof, van de hand van de Franse designer Christophe Lemaire. Hij gaf eerder creatief leiding aan onder andere luxemerk Hermès. De Britse Clare Waight Keller werd onlangs aangetrokken als creatief directeur van Uniqlo. Eerder bekleedde zij die functie bij Givenchy en ontwierp ze de trouwjurk van Meghan Markle. Ook de Britse ontwerper J.W. Anderson, tevens actief voor luxemerk Loewe, maakt al een aantal jaar collecties voor Uniqlo.

„Natuurlijk hebben we ook newness nodig, want als je elk jaar alleen bestaande dingen verbetert, wordt de collectie wat saai”, zegt Leung. „Maar we hebben ook een kerncollectie van klassieke items die we blijven doorontwikkelen. Soms gaat het om een kleine update. Als ik bijvoorbeeld naar het naaipatroon kijk van onze merinowollen trui, was de mouw een paar jaar geleden kleiner. Nu is oversized kleding in, dus dan passen we dat een beetje aan. Het blijft dezelfde klassieke trui, maar we maken het silhouet net een beetje moderner.”

vanaf 59,90 euroPuffertech jas

Uniqlo heeft al jaren een lichtgewicht donsjack in het assortiment. Dit jaar is daar een nieuwe pufferjas naast gekomen met een vulling van kunstvezels. Volgens Leung is die jas er mede dankzij de feedback van Nederlandse klanten gekomen.

„Onze donsjas werd hier goed verkocht”, zegt Leung. „Maar we kregen de feedback dat hij niet waterdicht is, terwijl het hier altijd regent. Bij te harde regen worden de donsveren een klont en kun je de jas niet meer dragen. De nieuwe puffertech jas is net zo warm en wél waterafstotend.”

De vulling voor de jas is samen met het Japanse chemieconcern Toray Industries ontwikkeld. Uniqlo laat meer eigen stoffen maken: zo heeft het ook Heattech-stof, een materiaal dat lichaamswarmte goed vasthoudt, terwijl de AIRism-mix van katoen en polyester bedoeld is om de drager koel en droog te houden.

39,90 euro (+20 euro)Wide Straight Fit Jeans, vermaakt naar lokaal ontwerp

In het nieuwe Amsterdamse filiaal biedt Uniqlo een reparatie- en personalisatiestudio. Daarbij werkt het bedrijf samen met lokale ontwerpers: wie dat wil, kan een standaard Uniqlo-spijkerbroek laten vermaken naar een ontwerp van de lokale jeansstudio Mick Keus. „We bieden ook een borduurservice aan. Daarmee geef je kleding uniekheid, waardoor je een emotionelere band met een item krijgt en het vaak langer houdt”, zegt Leung. „En door reparaties aan te bieden, kunnen klanten hun kleding langer houden.”

De Rotterdamse winkel speelt in op een jong publiek door ook veel T-shirts met prints in de winkel te leggen, zegt Leung. Voor de opening vroeg Uniqlo aan WOEI, een Rotterdamse ontwerper van streatwear, een opdruk te maken. De collectie bedrukte T-shirts put flink uit de populaire cultuur. Zo zijn er lijnen met Disney- en Pokémonfiguren, worden topstukken uit het Louvre en van kunstenaars als Keith Haring gebruikt en zijn er kledingstukken met afdrukken van beroemde Japanse prenten.

Delen

Mail de redactie

Best ironisch: een bedrijf dat waterzuiveringsfilters maakt, krijgt geen drinkwateraansluiting voor de nieuw te bouwen fabriek. „Dat hoorden we opeens van [drinkwaterbedrijf] Vitens”, zegt Michiel Staatsen, operationeel directeur van NX Filtration. De reden: net als het stroomnet is ook het waterleidingnet overbelast door de grote vraag.

En dat terwijl NX Filtration met zijn eigen product – een membraanfilter – zo uit het naastgelegen Twentekanaal drinkwater zou kunnen maken. Maar dat mag niet van de wet, alleen drinkwaterbedrijven mogen drinkwater leveren.

Uiteindelijk kwamen beide partijen er toch uit. Nu staat aan de zuidkant van Hengelo de enorme fabriek van NX Filtration, plus een nieuw kantoor van drie verdiepingen. Wie komt aanrijden, lijkt een grote multinational te naderen, niet een bedrijf dat pas in 2016 is opgericht en nu 166 werknemers heeft. Hal en kantoor zijn gebouwd op de groei, ze staan nog half leeg.

NRC is een van de eerste media die een bezoek brengen aan de fabriek, nadat deze aan het einde van de zomer door koningin Máxima werd geopend. Voor NX Filtration – een van de weinige beursgenoteerde start-ups van Nederland – is het een belangrijke stap: de fabriek illustreert de grote plannen van het bedrijf. Het verwacht de komende jaren in te kunnen spelen op wereldwijde waterschaarste en problemen met waterkwaliteit.

De vraag is of NX Filtration daarin gaat slagen. Het bedrijf moest begin dit jaar tegenvallers melden omdat het de filtratiemodulen minder snel aan de man kon brengen dan verwacht. Kunnen die systemen een massaproduct worden? Andere industriële start-ups hebben ook moeite met de schaalbaarheid van hun product, zie bijvoorbeeld de recente problemen bij busproducent Ebusco.

Grotendeels geheim

De bezoeker krijgt bij NX Filtration slechts een klein deel van het productieproces te zien. In de zogenoemde ‘waterfabriek’ staat een installatie van buizen die wat weg heeft van een kerkorgel. Erik Roesink, oprichter, wijst op een buisje met bruinig spul aan de bovenkant van een van de pijpen. „Daar komt het vuil uit.”

In deze hal filtert NX Filtration grondwater of water uit het Twentekanaal dat het gebruikt bij de productie; om membranen te maken heb je veel water nodig. Je maakt ze door er polymeren mee te laten reageren. Doe je dat goed, dan ontstaat een stof die op nanoschaal poreus is en zo de kleinste deeltjes uit een vloeistof kan halen. Het uiteindelijke membraan filtert ook medicijnresten en PFAS, benadrukt Roesink. „Dat kan een gewone waterzuiveringsinstallatie niet.”

Het grootste deel van het productieproces is geheim, zegt Roesink, om eigen uitvindingen te beschermen. „Ook het verkooppersoneel mag daar niet bij” – Máxima overigens wel.

Roesink, een enthousiaste zeventiger, is geestelijk vader van NX Filtration. De parttime hoogleraar membraantechnologie, met een verleden in het bedrijfsleven bij onder meer koolstoftabletfabrikant Norit, had vorig decennium een membraan geperfectioneerd dat water en mineralen doorlaat, maar geen vervuiling. Met relatief weinig energie en zonder chemicaliën kun je het water schoonmaken. „Toen ik mijn oratie hield als hoogleraar in 2016, heb ik aan mijn kleinzoon beloofd: opa gaat iets doen aan watervervuiling.”

Vanuit zijn Norit-verleden kende Roesink Bernard ten Doeschot, jarenlang eigenaar van dit bedrijf en nu investeerder via zijn fonds Infestos. Samen besloten ze NX Filtration op te richten, Infestos verschafte het kapitaal. Zo begon het idee te groeien. Het bedrijf zette eerste stappen met een kleinere fabriek in Twente en wist met name testinstallaties te verkopen aan meerdere partijen.

In 2021 volgde een beursgang, waarbij het bedrijf 165 miljoen euro ophaalde, met name voor de grote fabriek in Hengelo. NX Filtration, destijds gewaardeerd op een half miljard, schetste veelbelovende perspectieven. Het bedrijf zou de perfecte oplossing zijn voor waterzuiveringsbedrijven of voor bedrijven die afvalwater moeten schoonmaken voordat ze dit lozen. Operationeel directeur Staatsen: „In de zomer kunnen drinkwaterbedrijven regelmatig geen water uit de Maas gebruiken, omdat er dan teveel vervuiling in zit. Met onze membranen kan dat wel.”

Wet van de remmende voorsprong

Dat dit klopt, daar twijfelt niemand aan. Maar de systemen verkopen bleek moeilijker dan verwacht. Het omzetten van testprojecten in grote orders verliep traag. Bij de cijfers over 2023 moest het bedrijf melden de groeistrategie met anderhalf jaar te vertragen, in maart moest het met een extra aandelenuitgifte 25 miljoen euro ophalen om de financiën te verbeteren. Infestos, nog altijd meerderheidsaandeelhouder, legde in, net als Teslin, het investeringsfonds van SHV-familie Van Beuningen. Ook Roesink zelf sprong met een onbekend bedrag bij. De koers is inmiddels ongeveer de helft van wat hij bij de beursgang was.

Staatsen: „We hadden vorig jaar sterkere groei verwacht.” Het blijkt voor drinkwaterbedrijven, vooral in de westerse wereld, soms nogal een stap om over te gaan op een heel nieuw systeem. Oprichter Roesink: „We hebben hier last van de wet van de remmende voorsprong. Er staat dan al een installatie bij een drinkwaterbedrijf, die moet worden afgeschreven.” Bedrijven kunnen zelden ‘meteen over’.

Je moet het maar net aandurven met zo’n nieuw, jong bedrijf in zee te gaan

In regio’s met sterke bevolkingsgroei en weinig bestaande infrastructuur komt NX Filtration sneller in beeld, aldus Roesink en Staatsen. Daar is het vaker ‘nieuw is beter’, in plaats van ‘wat zijn de risico’s?’. De grootste opdracht tot dusver kwam bijvoorbeeld uit Mexico. En, zegt Staatsen: „In Indonesië zijn drinkwaterfabrieken gebouwd met onze systemen, gefinancierd door de Wereldbank.” Woensdag maakte NX Filtration nog bekend een nieuwe klus in Indonesië te hebben gewonnen.

In de eerste helft van 2024 begon het beter te lopen, schreef het bedrijf bij de halfjaarcijfers. De omzet groeide naar 5,9 miljoen euro, het verlies bedroeg ongeveer hetzelfde. Voor het hele jaar verwacht het bedrijf een omzet van 16 miljoen, tegen 8 miljoen in 2023.

Staatsen denkt dat de nieuwe fabriek daar ook bij helpt. Die maakt het bedrijf geloofwaardiger voor klanten. „NX Filtration bestaat nog maar een paar jaar. Je moet het maar net aandurven met zo’n nieuw, jong bedrijf in zee te gaan. Nu kunnen we laten zien: dit is een bedrijf dat blijft.”

Belangrijke rechtszaak

Intussen loopt nog een rechtszaak over een cruciale vergunning van het bedrijf. NX Filtration mag van de provincie jaarlijks 700.000 kuub grondwater gebruiken om membranen te maken. Daar zijn een lokale milieuorganisatie, Natuur en Milieuraad Hengelo, en buren als de naastgelegen Twentse Bierbrouwerij het niet mee eens. Zij vrezen schade aan de natuur en bodemverzakkingen. Ze maakten bezwaar bij de provincie tegen verlening van de vergunning. Een week geleden diende de zaak in Zwolle.

Intussen loopt nog een rechtszaak over een cruciale vergunning van het bedrijf

Volgens de bezwaarmakers is 700.000 kuub grondwater te veel. NX Filtration benadrukt dat bij de vergunningsaanvraag is gebleken dat er voldoende grondwater is en dat het bedrijf bovendien niet van plan is de 700.000 kuub in z’n geheel te gebruiken. „Het is alleen bedoeld voor de bedrijfszekerheid”, legt Staatsen uit. De primaire bron voor de fabriek is het Twentekanaal. Maar in droge jaren, of als er een incident plaatsvindt in het kanaal, kan Rijkswaterstaat verbieden om er water uit te halen. Vandaar dat een back-up gewenst is.

Verder benadrukt het NX Filtration dat zeker de komende jaren, waarin de fabriek nog lang niet op volle kracht draait, de kans op gebruik van 700.000 kuub non-existent is. Staatsen: „Wij willen ook dat de bomen die hier staan, er over tien, dertig jaar nog zijn.”

Tegen die tijd hoopt NX Filtration ook een grote speler te zijn op de markt voor waterfiltratie. Uiteindelijk denkt het bedrijf dat de echte groei gaat komen door aangescherpte wetgeving. Staatsen: „Amerika heeft ervoor gekozen de normering voor PFAS in drinkwater heel streng te maken. In Europa is hier nog debat over.” Bij het bedrijf denken ze dat de komende jaren waterkwaliteit een belangrijk onderwerp zal worden door aanhoudende discussie over lozingen, vervuiling en PFAS. „Als er wetgeving komt, forceer je investeringen.” En dan, zo hopen ze hier, is de rest van de fabriek in Hengelo zo vol.

Delen

Mail de redactie