N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Flitsbezorgers Bij Gorillas en Getir, die begin december fuseerden, worden tientallen banen geschrapt. De overname zorgt bij het Gorillas-personeel voor de nodige onrust, vertellen betrokkenen.
Medewerkers van de flitsbezorgdienst Getir in een supermarkt in Amsterdam.
Foto Olivier Middendorp
Flitsbezorgers Gorillas en Getir hebben vorige maand tientallen werknemers in Nederland ontslagen tijdens een reorganisatie. Dat blijkt uit een collectieve ontslagaanvraag die beide bedrijven bij uitkeringsinstantie UWV hebben gedaan en is ingezien door NRC.
Begin december werd het Duitse Gorillas na een maandenlange overnamestrijd voor 1,1 miljard euro gekocht door het Turkse Getir, de grootste concurrent. De overname maakte van Getir de winnaar van een twee jaar durende concurrentiestrijd tussen de snelle boodschappenbezorgers.
De flitsbezorgers worden bekritiseerd vanwege het veroorzaken van overlast in binnensteden, ook in Nederland, en zijn zeer verlieslatend. Getir maakte vorig jaar op een omzet van 428 miljoen euro een verlies van 553 miljoen euro, zo blijkt uit het jaarverslag. Met het Duitse Flink en de combinatie Getir-Gorillas zijn er nu nog twee grote flitsbezorgers in Nederland over.
Het samenvoegen van Getir en Gorillas moet tot kostenbesparingen leiden. Deel van de besparing is het samenvoegen van de hoofdkantoren in Nederland. Deze operatie moet 1 maart zijn voltooid en kost 25 werknemers van Getir en 43 werknemers van Gorillas hun baan. Zij gaan 31 maart uit dienst en krijgen ieder twee bruto maandsalarissen als ontslagvergoeding mee.
In totaal werken bij beide bedrijven in Nederland een kleine duizend werknemers. Dat zijn vooral bezorgers, die niet worden getroffen door de ontslagronde. Onduidelijk is nog of Getir het merk Gorillas, dat sinds de oprichting in mei 2020 honderden miljoenen aan investeringsgeld besteedde om naam voor zichzelf te maken, gaat schrappen. In tien van de elf steden waar Gorillas in Nederland boodschappen bezorgt, is ook Getir actief.
De overname door Getir zorgt onder personeel van Gorillas voor de nodige onrust, vertellen betrokkenen aan NRC. Getir heeft een meer hiërarchische bedrijfscultuur, waarbij de top in Istanbul alle grote beslissingen neemt. Dat is wennen voor de werknemers van Gorillas, waar leidinggevenden van lokale afdelingen gewend waren zelf veel verantwoordelijkheid te dragen.
Een van de veranderingen was een nieuwe regel omtrent thuiswerken, die begin januari door het topmanagement van Getir werd ingevoerd. Al het kantoorpersoneel van Getir en Gorillas moet nu – enkele uitzonderingen daargelaten – vijf dagen per week op kantoor werken. De beslissing viel slecht bij een deel van de werknemers van Gorillas, die gewend waren zelf te mogen beslissen waar ze konden werken.
Volgens het management leidde het „vage en vrijblijvende” hybride werken echter „vaak tot lege kantoren”, zo schreef het in een e-mail aan het personeel. „Met snelheid als onze belangrijkste kracht weten we allemaal dat teams sneller werken en dat we problemen sneller oplossen als we samen zijn.”
Nieuwe leiding
De leidinggevenden van Gorillas zijn binnen Getir ondertussen buitenspel gezet. De Nederlandse top van de nieuwe combinatie – onlangs intern aangekondigd door Getirs Europese baas Berker Yagci – bestaat volledig uit managers die hiervoor bij Getir werkten. Verschillende leidinggevenden van Gorillas geven op LinkedIn aan dat ze op zoek zijn naar een nieuwe baan.
In zijn bericht erkende Yagci dat „het nieuwe leiderschapsteam geen goede representatie is van de hoeveelheid talent bij Gorillas”. Die keuze had „verschillende redenen” aldus Yagcı, die verder niet inging op wat die redenen konden zijn.
Een woordvoerder van Getir zegt niet inhoudelijk op vragen met betrekking tot de overname te willen reageren.
De Brabantse drugscrimineel Jos Leijdekkers, beter bekend als ‘Bolle Jos’, moet ruim 96 miljoen euro betalen aan de Staat. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam maandagmiddag bepaald. Volgens de rechter verdiende de 34-jarige voortvluchtige in totaal 127 miljoen euro met zijn criminele activiteiten.
Leijdekkers werd vorig jaar door de rechtbank in Rotterdam al veroordeeld tot 24 jaar cel voor zijn betrokkenheid bij zes drugstransporten, een gewapende overval in Finland en het opdracht geven voor een liquidatie. Justitie ziet Leijdekkers „als een van de hoofdrolspelers in de internationale cocaïnehandel”.
Lager bedrag dan OM
Het Openbaar Ministerie wilde het veel hogere bedrag van 221,7 miljoen euro onteigenen van Leijdekkers. De rechter oordeelt maandag dat het OM een „te ruime wettelijke grondslag” heeft gehanteerd.
Daarnaast oordeelt de rechtbank enkele „verdiensten” anders. Volgens het OM kocht Leijdekkers onder meer een appartement, dure horloges, handtassen en een auto voor zijn familie, maar dat is volgens de rechtbank niet overtuigend bewezen.
Leijdekkers en zijn advocaat waren niet aanwezig tijdens de zittingen. Leijdekkers is nog altijd voortvluchtig en werd begin dit jaar gesignaleerd bij een kerkdienst in Sierra Leone. Hij zou warme banden hebben met de regering in dat land.
Daar zitten de twee dochters van sitarmeester Ravi Shankar, naast elkaar, blote voeten, steeds meer op elkaar lijkend: zangeres Norah Jones, direct na haar eigen show in de grote pophal Nile het podium opgekomen bij sitar spelende halfzus Anoushka Shankar. Het is een samenkomst waar iedereen stiekem op hoopte op de laatste dag van North Sea Jazz. En zij zelf ook: even kruisen beider tours voor een duet van krap vier minuten, hun ‘Traces of You’ – voor het eerst ooit live. Het is een warm en lief moment in een toch al wervelende, overrompelend goede show.
De lucht trilde nog na van een opwindend blok muziek van Shankar, waarin ze met haar band en haar lel van een sitar langs meerdere onverwachte genres scheerde. In het mooie nieuwe ‘Hiraeth’ ging ze tegen zichzelf in, door haar spel te loopen en om haar eigen lijnen heen te spelen met repetitieve, hypnotiserende werking, een beetje Philip Glass. Maar dan bouwen ze het met ‘We Burn So Brightly’ op: Shankar dubbelt en driedubbelt zichzelf, de bassist trekt strakke noten als strepen op een nachtelijke snelweg, en als de percussionist de snelheid en intensiteit omhoog gooit wordt het zo vurig, dat ze tegen hardrock aanschuren. Om daarna met een stuwende triphopbeat in de groove van een soort intense clubmuziek te komen.
Prachtige match
Het is dan bijna een teleurstelling als met de komst van Norah Jones het gas eraf gaat. Gelukkig is de zalvende stem van Jones een prachtige match met de veelzijdige sitar van haar zus – het zal in de genen zitten – en is de situatie van deze primeur gewoon genieten. Shankar, die snel nog even de van het podium aflopende Jones gedag zegt, roept ontwapenend: „I’m so happy!” Ze is niet de enige: een droom van een concert.
Shankar bleek een hoogtepunt van de zondag op North Sea Jazz 2025, waar extreem veel om uit te kiezen was: dit jaar helde het jazzprogramma echt over naar deze laatste dag; een oververtegenwoordiging aan sterke namen in het moderne jazzaanbod vol vloeiende muzikaliteit. Amerikaanse jazznamen als Ambrose Akinmusire, Makaya Mccraven, Kamasi Washington, en de Britse Nubya Garcia; ze domineren nu de scene, spelen hier regelmatig en het valt nooit tegen. Een gelukje voel je dan bij de ontdekking van de Franse Sophye Soliveau, die met haar harpspel zowel diepte als betekenis gaf aan wat ze zeer soulvol zong. Ook de sociaal geëngageerde jazz van saxofonist Immanuel Wilkins bleef lang nagonzen – wat is zijn spel stevig geworden op een kolkende onderlaag.
Deze uitverkochte 48ste editie (90.000 bezoekers) van North Sea Jazz bood weer veel boeiende en betoverende muziek, met een stevige inzet op vernieuwers van een nieuwe generatie. Buitengewone headliners in de pop en soulhoek ontbrak op Diana Ross na een beetje. De comeback van soulster Maxwell was zoetzacht. En dat de generatie jazzsenioren vervaagt is nu echt goed merkbaar (en te betreuren), al waren Herbie Hancock en het duo Dulfer en Bennink bevlogen tachtigers, en beslist must sees.
Immanuel Wilkins (links) en Diana Ross
Foto’s Andreas Terlaak
Maar aan de onderkant borrelt het gelukkig van talent dat bij vlagen toch echt grootsheid bood. Met publiekslieveling Jacob Collier had het festival dit weekend een gretige, onvermoeibare aanwezige huisartiest, in vier shows veroverde hij vooral met aanstekelijke publiekskoren harten. Zangeres Celeste glorieerde onvermoed als een nieuwe absolute ster. De Amerikaans-Indiase Ganavya Doraiswamy imponeerde met haast iets bovenaards in haar stem, die absoluut op een dieper niveau raakte. Zo ook de onderlinge verbinding die het jazztrio van Julian Lage overbracht – precíés zoals je hoopt.
Lees ook
De nieuwe glorie van Celeste, kwetsbaar en krachtig tegelijk
De derde dag was het heerlijk vlinderen. Want ook de pop had een ruim aanbod: een Norah Jones (sobere show met jazz-invloeden in een vooral slepende tred die het publiek toch weer door deed lopen), een opgewekte Ronnie Flex (met zijn grote band een volstrekt logische thuiswedstrijd hier – „Ik rapte vroeger nog in een clubhuis hier vlakbij”) en dan dus de komst van diva der diva’s Diana Ross, zo’n headliner die het héle festival wel wilde meepakken.
Stralend én onaantastbaar stond La Ross er weer, en net als in 2022 met de armen wijd open als een levende legende, 81 jaar intussen. De diva divine flaneerde een parade van veren, korsetten, stola’s en glitter. Haar stem, inmiddels broos en flinterdun, is al jaren ondergeschikt aan haar overweldigende présence, en gelukkig vangt een batterij achtergrondzangers haar moeiteloos op.
Van een weemoedig ‘Don’t Explain’ van Billie Holiday gleed ze moeiteloos naar haar feelgoodnummer uit The Wiz-soundtrack ‘Ease on Down the Road’. Om uiteindelijk uit te komen bij waar de zaal voor kwam: een groot evergreenfeest. Haar ijzersterke hitrepertoire – ‘Love Hangover’, ‘Why Do Fools Fall in Love’, ‘Reach Out and Touch’ en ‘Upside Down’ – het blijft haar geheime wapen. Of ze het nu zelf zingt, of er beminnelijk bij lacht.
De openingsbel van de Nasdaq had amper geklonken of grote beleggers doken op het nieuwe aandeel Circle. De koers steeg binnen een paar dagen met ruim 700 procent. Hij is inmiddels weer wat gedaald, maar het blijft een exorbitante stijging.
De beursgang van Circle – een Amerikaans bedrijf dat stablecoins uitgeeft – op 5 juni is nu al hét symbool van de gekte dit jaar rondom stablecoins. De hooggespannen verwachtingen komen onder meer doordat stablecoins (cryptogeld met onderpand) binnenkort ook in de Verenigde Staten wettelijke erkenning krijgen. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden begint vandaag (maandag 14 juli) aan de behandeling van de GENIUS Act, die de spelregels voor stablecoins bepaalt en stemt er waarschijnlijk later deze week over.
In Europa is zo’n wet er al. Er komen ook steeds meer stablecoinuitgevers; diverse bedrijven en banken overwegen hun eigen stablecoin te beginnen. Je zou het de legalisering kunnen noemen van een nieuw product, dat al jaren aan populariteit wint.
1 Wat is een stablecoin?
Een stablecoin is een cryptomunt met onderpand. Doordat het onderpand een stabiele waarde heeft, heeft de daaraan gekoppelde cryptomunt dat ook. Meer dan 90 procent van alle stablecoins is gekoppeld aan de dollar, maar dat hoeft niet. Het kan ook een euro zijn, goud of bijvoorbeeld kortlopende obligaties.
Het onderpand moet snel liquide te maken zijn, want een stablecoin moet altijd weer kunnen worden ingewisseld voor dat onderpand. Je geeft bijvoorbeeld 1 euro in bewaring bij een stablecoinuitgever om een cryptomunt te krijgen die 1 euro vertegenwoordigt. Die uitgever krijgt een vergoeding voor wisselen en bewaren.
Het onderpand is het grote verschil tussen stablecoins en ‘gewone’ cryptomunten. Die laatste hebben geen onderliggende waarde en de koers ervan is in de regel verre van stabiel. Als je stablecoins koopt, is het cruciaal dat je erop kunt vertrouwen dat het onderpand goed wordt bewaard. Inmiddels is ruim 253 miljard dollar in bewaring gegeven bij stablecoinuitgevers, waarvan 159 miljard bij één bedrijf, Tether.
Lees ook
Lees ook: Een ongrijpbare Nederlander achter een ongrijpbare munt van een ongrijpbaar bedrijf
2 Waarom zou je stablecoins willen hebben?
Het voordeel van stablecoins is dat je er snel, betrouwbaar en voordelig internationale transacties mee kan doen. Je hebt geen traditionele bankrekening nodig, bent niet afhankelijk van de openingstijden van banken en betaalt ook niet voor hun (wissel)diensten.
Stablecoins hebben een ander publiek dan de mensen die vooral ‘in crypto zitten’ om te speculeren, want met stablecoins (‘cryptodollars’) heb je niet te maken met de bij crypto gebruikelijke koersschommelingen.
Stablecoins waren aanvankelijk vooral populair onder mensen die in het buitenland werken en hun salaris naar hun gezin in het thuisland sturen. Het is vaak onvoordelig diverse banken en geldwisselaars te moeten betalen zodat je familie jouw verdiende dollars kan opnemen in een lokale munt – die ook nog eens snel waarde verliest. Lang niet iedereen kan een rekening krijgen bij een traditionele bank – als je bijvoorbeeld geen vast adres hebt of in de grijze economie werkt.
Inmiddels worden stablecoins ook in de reguliere financiële wereld gebruikt voor internationale transacties, zoals in de goederenhandel. Daar gelden weer andere voordelen, bijvoorbeeld dat je de transacties zo kunt programmeren dat de stablecoin pas wordt overgemaakt als ook de goederen van eigenaar zijn veranderd. Daar worden nu nog vaak derdenrekeningen voor gebruikt.
3 Klinkt handig. Kunnen banken wel inpakken?
De verhouding is complex. Traditionele banken moeten aan strenge regels voldoen, onder meer om het risico te beperken dat ze criminaliteit en terrorisme faciliteren. Voor cryptobedrijven waren er tot een paar jaar geleden nauwelijks regels. Voor hun klanten was het makkelijk om anoniem te blijven. En het is voordeliger: cryptobedrijven kunnen door hun technologie veel goedkoper werken. Criminelen hebben de voordelen van stablecoins dus ook ontdekt.
Banken en toezichthouders zien stablecoins als een concurrent en bedreiging en hebben lang geprobeerd er ver vandaan te blijven, bijvoorbeeld door stablecoinuitgevers geen bankrekening te geven. Maar dat verandert. Inmiddels stellen grote delen van de wereld wettelijke eisen aan cryptobedrijven. Dit maakt de cryptowereld minder schimmig en maakt het voor traditionele financiële partijen minder riskant mee te doen.
Crypto- en bankenwereld hebben elkaar ook nodig. Zo stallen uitgevers van stablecoins onderpand bij een traditionele bank. Er zijn inmiddels tal van hybride vormen van bankieren. Denk aan ‘neobank’ Bunq waarbij je crypto’s in je bankapp kunt beheren. En aan techmiljardairs in de VS die een eigen bank willen beginnen, met een grote rol voor stablecoins.
4 Wie zijn de uitgevers van stablecoins?
Twee grote spelers domineren: Tether, de grootste, en Circle, van die spectaculaire beursgang.
Maar er is veel beweging op de markt, nu die beter gereguleerd raakt en prognoses uitgaan van snel groeiend gebruik van stablecoins. Een aantal banken zet inmiddels stappen om eigen stablecoins te beginnen. Zo onderzoekt ING de mogelijkheden. Ook bedrijven als Visa en PayPal zijn ermee bezig. En de familie van Donald Trump natuurlijk.
Van uitdager van de traditionele bankwereld worden stablecoins zo steeds meer onderdeel van het mondiale financiële stelsel
Van uitdager van de traditionele bankwereld worden stablecoins zo steeds meer onderdeel van het mondiale financiële stelsel.
5 Welke stablecoins zijn legaal?
Dat hangt af van waar je woont. Nieuwe cryptoregelgeving van de Europese Unie, MiCAR (Markets in Crypto-Assets Regulation), stelt eisen aan een stablecoin die in de EU wordt aangeboden. Zo moet de uitgever maandelijks aantonen dat het onderpand er nog is, en dient dat onderpand voor tachtig procent te bestaan uit cash die bij een Europese financiële instelling staat. Met dat deel van het onderpand mag niet worden belegd, zelfs niet in staatsobligaties. Met de overige twintig procent wel, maar onder strikte voorwaarden.
Als de stablecoin niet aan de voorwaarden voldoet mogen Europese cryptobedrijven geen diensten op basis van die munt aanbieden, zoals handel daarin. Er zijn inmiddels goedgekeurde stablecoins, zoals de USDC (van Circle), de EURC en de EURQ en er zijn veel Europese stablecoinitiatieven.
De grootste stablecoin ter wereld, de USDT van Tether, heeft dat fiat niet. Dat komt onder meer doordat het onderpand niet voor 80 procent bij een Europese bank staat. Het bedrijf vindt dat een onredelijke eis. Het belegt dat bijvoorbeeld liever in kortlopende Amerikaanse staatsleningen, waar het dan op verdient.
Dat stelt Europese cryptobedrijven voor een probleem. Voor de meeste cryptotransacties wereldwijd wordt nu USDT gebruikt. En dus niet bijvoorbeeld bitcoin. Zij mogen USDT niet aanbieden, waar hun klanten wel om vragen.
Onlangs kwam saillant nieuws naar buiten: de Europese Commissie zou geneigd zijn een geitenpaadje te faciliteren waardoor Europeanen toch toegang kunnen behouden tot stablecoins die niet voldoen aan de MiCAR-regels.
6 De EU begint toch zelf een digitale euro. Wat is het verschil met een stablecoin?
Klopt. De Europese Centrale Bank (ECB) treft voorbereidingen voor uitgifte van een digitale euro. Zo’n digitale versie zou in veel opzichten vergelijkbaar zijn met een stablecoin. Het belangrijkste verschil is dat een centrale bank hem uit zou geven, geen bedrijf. Dat biedt meer zekerheid.
De digitale euro is ook een manier om de belangrijkste taak van centrale banken te blijven vervullen, namelijk zorgen voor een stabiele munt en dito betalingsverkeer. En ook dat hangt tegenwoordig (buiten Europa) met stablecoins samen. De grootste stablecoinuitgever (Tether) is bijvoorbeeld zo’n grote belegger in staatsobligaties dat ze invloed kunnen hebben op de koers daarvan, schrijft de Bank voor Internationale Betalingen (BIS), de wereldwijde koepel van centrale banken, in een onlangs verschenen rapport waarin trends worden geanalyseerd.
Bovendien versterken de huidige stablecoins de positie van de dollar nog verder, omdat ze de vraag naar dollars aanjagen en omdat het onderpand veelal in Amerika wordt belegd. Volgens de BIS kunnen stablecoins bijdragen aan stealth dollarisation, sluipende dollarisering. Dat versterkt de macht en afhankelijkheid van Amerika.
Lees ook
Lees ook: Wie Trump wil begrijpen moet kijken naar zijn plannen met de dollar
7 Stablecoins en de digitale euro zijn dus ook geopolitiek?
Ja. De EU wil graag dat de euro een prominente rol in het internationale betalingsverkeer speelt en daar is vedere digitalisering voor nodig. Onder Donald Trump koerst Amerika juist op het stimuleren van de mogelijkheden van stablecoins en tégen een digitale dollar van de eigen centrale bank. Ook daarover wordt deze week gedebatteerd.
Maar over de digitale euro is nog geen politiek besluit genomen. Dat baart centrale banken van de EU-lidstaten zorgen. Zowel Klaas Knot, scheidend president van De Nederlandsche Bank (DNB), als voorzitter Christine Lagarde van de ECB maanden de Europese wetgevers recentelijk tot spoed. Ze moeten vaart maken met wetgeving voor de digitale euro. Anders heeft de euro straks het nakijken in een wereld vol cryptodollars.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data96489721-8e4ca2.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data94354704-019cdd.jpg)
