Het is een surreëel beeld: een afgesloten bak, die nog het meest weg heeft van een manshoge, futuristische paars-witte klaptelefoon, in een Zwitsers naaldbos. Maandagmiddag iets voor 16.00 uur klom een 64-jarige Amerikaanse vrouw de volledig gestoffeerde capsule in, legde haar hoofd op het daarin gemonteerde U-vormig reiskussentje en drukte op een knop.
Het stikstofgas dat daarmee vrijkwam, maakte van haar de eerste persoon ter wereld die in ‘de Sarco’, een uitvinding van een Australische arts die zo’n tien jaar in Nederland woont, haar leven beëindigde. Het prijskaartje: 18 Zwitserse franc, zo’n 19 euro. De prijs van een beetje stikstof.
The Last Resort, de organisatie die de zelfdoding in de 3D-geprinte Sarco (kort voor sarcofaag) begeleidde, had alles jarenlang goed juridisch laten uitzoeken, dacht ze. In Zwitserland, dáár stond de wetgeving het gebruik toe van de capsule die de gebruiker de zuurstof ontneemt, buiten bewustzijn brengt en pijnloos zou doden. Maar, is de vraag nu, klopt die juridische inschatting wel?
‘Medeplichtigheid aan zelfmoord’
Dinsdagochtend maakte de Volkskrant, die als eerste berichtte over de zelfdoding, bekend dat haar fotograaf, die in Zwitserland de voorbereidingen vastlegde, is vastgezet. De politie van het kanton waar de suïcide plaatsvond, bevestigde dinsdag de arrestatie van „meerdere personen”. Zij worden verdacht van „het aanzetten tot en medeplichtigheid aan zelfmoord”. Fiona Stewart van The Last Resort zegt tegen NRC dat het behalve de fotograaf gaat om haar mede-directeur en „twee anderen uit het team”. De Volkskrant wil inhoudelijk niet op vragen reageren.
Stewart en haar man, de 77-jarige Australische arts en Sarco-uitvinder Philip Nitschke, waren tot enkele uren voordat de Amerikaanse vrouw de knop indrukte bij haar. Ze volgden de zelfdoding via een videoverbinding op advies van hun juristen, die een aanklacht voor ‘samenzwering’ wilden voorkomen. Verder mocht er geen sprake zijn van zelfverrijking (vandaar slechts de stikstofvergoeding), was de knop van belang om de zelfbeschikking te onderstrepen en had de Amerikaanse voor haar dood een mondelinge verklaring opgenomen. Volgens Stewart leed de vrouw aan meerdere kwalen „die verband houden met een ernstig verzwakt immuunsysteem”.
Politiek debat
In Zwitserland speelt al langer een politiek debat over de Sarco. Meerdere kantons kondigden vervolging aan als The Last Resort de capsule in hun gebied zou inzetten en de Zwitserse minister van Volksgezondheid – op dat moment niet op de hoogte van de dood van de Amerikaanse vrouw – zei maandagmiddag nog dat de capsule illegaal is, onder meer omdat die niet aan de veiligheidsvoorschriften voldoet en het gebruik van stikstof in strijd is met de wet op het gebruik van chemische producten.
De Nederlandse Coöperatie Laatste Wil, die zich inzet voor zelfbeschikking, volgt de Zwitserse ontwikkelingen op de voet. Ze staat wekelijks in contact met Nitschke, zegt voorzitter Rob van Doorn, en wil als de Zwitserse zaak met een sisser afloopt, proberen de Sarco op termijn ook in Nederland in te zetten. Die zou gebruikers een „gereguleerd, bewaakt en gecontroleerd” einde bieden.
Lees ook
Australische arts Nitschke trekt aandacht met controversiële zelfmoordkist
Praten over zelfdoding kan bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0800-0113 of www.113.nl.
