Ogenschijnlijk soepel zet hij een paar pasjes opzij als hij zich aanbiedt. Bij een ander moment speelt hij subtiel een balletje achter zijn standbeen langs. „Frenkie!”, roept een ploeggenoot die de bal wil. Heel even gaat zijn hand naar zijn gezicht wanneer hij een bal verspeelt. Hij is nog voorzichtig, zijn kenmerkende wegdraaiactie is niet te zien. Maar Frenkie de Jong is weer waar hij wil zijn. Op het veld, met de bal.
Dat hij het EK in Duitsland miste, was „de grootste teleurstelling” in zijn carrière, zegt iemand die dicht bij hem staat. Misschien is het daarom dat zijn glimlach zo breed is, afgelopen maandag op trainingscomplex Ciutat Esportiva van FC Barcelona. De club plaatste een filmpje van tien minuten op de site, met beelden van De Jong. Voor het eerst in lange tijd deed de middenvelder weer mee in een groepstraining, bij de rondo. Een partijspel – met meer felle, fysieke duels – komt nog te vroeg.
Zijn belasting moet langzaam worden opgebouwd, om zijn gekwetste rechterenkel te laten wennen aan voetbal op topniveau. De Jong zal naast zijn vertrouwen in het gewricht ook zijn spelritme moeten hervinden. Daarmee nadert het einde van de langste blessureperiode – nu precies vijf maanden – die hij als prof kende.
Langdurig blessureleed komt regelmatig voor in het voetbal. Een gescheurde kruisband in de knie kan spelers zomaar een jaar kosten. Ook voor spierblessures staan vaak lange revalidaties.
Toch is in dit geval iets bijzonders aan de hand. De middenvelder van FC Barcelona en het Nederlands elftal staat veel langer langs de kant dan gebruikelijk is bij dit type enkelkwetsuur. Begin juni dachten De Jong en zijn begeleiders nog dat hij op tijd hersteld zou zijn om mee te kunnen doen op het EK. Inmiddels, bijna vier maanden later, heeft hij nog geen minuut gespeeld.
Hoe kan dat, bij een speler die toegang heeft tot de beste sportartsen ter wereld? Is zijn blessure te wijten aan FC Barcelona, zoals bondscoach Ronald Koeman suggereerde nadat bekend was geworden dat De Jong het EK zou missen? En komt hij er fysiek weer helemaal bovenop?
Het schrikbeeld
Enkele direct betrokkenen, die NRC sprak op voorwaarde van anonimiteit, verwerpen de suggestie van een ‘kapotte enkel’. Bij terugkerende enkelblessures dringt zich al gauw het schrikbeeld op van Marco van Basten, die er zoveel last van had dat hij op zijn 28ste zijn loopbaan moest beëindigen.
Maar bij Van Basten zat het probleem in het gewricht zelf, zo staat in zijn biografie (Basta): in het bot en het kraakbeen. Een cruciaal verschil met De Jong (27), die een blessure heeft aan zijn enkelbanden, een kwetsuur die doorgaans goed en relatief snel geneest.
Het belangrijkste daarbij is rust, vertelt een sportarts. En geduld. Begin je te vroeg, dan loop je het risico op een ontstekingsreactie en zwelt de enkel op zodra die belast wordt. Het grootste gevaar is dat dit herhaaldelijk en gedurende een langere periode gebeurt, waardoor de ontstekingsreactie min of meer chronisch wordt. Dat betekent niet dat genezing onmogelijk is, het kost alleen veel meer tijd.
De eerste keer dat De Jong zijn enkel blesseert, precies een jaar geleden tijdens een onhandig duel in een competitiewedstrijd tegen Celta de Vigo, herstelt hij voorspoedig. De middenvelder is er weliswaar twee maanden uit, waardoor hij veertien wedstrijden mist van zijn club, maar bij zijn terugkeer maakt hij een fitte indruk. De Jong speelt wekelijks onder trainer Xavi Hernández, die zijn betrouwbare spelmaker hard nodig heeft in een uiterst wisselvallig seizoen.
Toch gaat het begin maart (2024) weer mis; De Jong verzwikt zijn enkel tegen Athlétic Bilbao en moet zich laten vervangen. Met een rijdende brancard gaat hij van het veld, nog diezelfde dag wordt hij op krukken gezien. Iets meer dan een maand later staat hij alweer op het veld. Het is een belangrijke periode voor FC Barcelona, eerst wacht Paris Saint-Germain in de kwartfinale van de Champions League, daarna de uitwedstrijd tegen koploper en aartsrivaal Real Madrid.
De Jong staat in al die wedstrijden aan de aftrap. Was hij hersteld? Niet helemaal, zeggen bronnen die dicht bij hem staan. Maar de medische staf van FC Barcelona, dat deze week niet reageerde op vragen van NRC, zei dat het verantwoord was te spelen.
De duels tegen Paris Saint-Germain komt hij goed door, hoewel Barça wordt uitgeschakeld na een 4-1 nederlaag in eigen stadion. In Madrid, op 21 april, gaat het mis bij een duel met Federico Valverde. Weer dezelfde enkel, opnieuw zijn de banden gekwetst. Met een brancard gaat hij van het veld, handen voor zijn ogen, terwijl applaus klinkt van Real-fans.
Lees ook
Er was geen dag dat Frenkie de Jong dacht dat hij het EK niet zou halen
Het ligt voor de hand om, zoals Koeman deed, FC Barcelona de schuld te geven van de blessure. „De club heeft daar wel een risico genomen”, zei hij 10 juni op een persconferentie na een oefenduel tegen IJsland, doelend op zijn snelle terugkeer bij de club. „En wij zitten met de gebakken peren.” Koeman had goede hoop een beroep te kunnen doen op de spelmaker, vanuit Barcelona kwam in april immers de boodschap dat de blessure de gebruikelijke zes tot acht weken herstel zou vergen.
Na een week in Zeist blijkt dat een illusie. De Jong doet een paar tests in het sportmedisch centrum van de bond en traint voorzichtig mee met de groep, als ‘neutrale man’ in een partijspel. Vervolgens wordt in het Amsterdam UMC een MRI-scan gemaakt om de reactie van de enkel scherp te kunnen beoordelen. Op basis daarvan zijn de betrokken medici er snel uit: te veel vocht in het gewricht, en dat bij een vrij minimale belasting.
„We kunnen het risico absoluut niet nemen”, zegt Koeman 10 juni, als De Jong is afgevallen voor het EK. „Wij zetten de gezondheid van de speler bovenaan, waar anderen dat niet hebben gedaan.”
Risico-afweging
Maar zo hard als Koeman oordeelt over FC Barcelona, zo mild zijn betrokkenen tegenover NRC. Achteraf is duidelijk dat De Jong te vroeg weer is gaan spelen. Tegelijkertijd betekent fit zijn in de internationale top niet dat je nergens last van hebt. Door het drukke wedstrijdschema en de zware concurrentie speelt vrijwel iedereen op dat niveau met pijntjes. Steeds moeten speler, trainer en medische staf een risico-afweging maken. Daarin weegt óók mee wat het financiële en sportieve belang van een wedstrijd is.
Daarbij komt dat De Jong zélf graag wilde spelen. Het ging om topwedstrijden in de beslissende fase van het seizoen. Die wilde hij niet missen. Hoewel niet helemaal fit, besluit hij weer te gaan spelen. Het is, nu maanden later, een belangrijke les voor de speler, zegt iemand die dicht bij hem staat. „Dat zal hij niet meer doen.”
Zelf de regie nemen is daarin een belangrijk aspect. Dat doet De Jong wel wanneer FC Barcelona hem meer recentelijk voorstelt een operatie te ondergaan. Mensen binnen de club zagen dit als „de beste optie”, schrijft The Athletic, de sporttak van The New York Times. Bronnen benadrukken tegen NRC dat een externe arts, geconsulteerd door FC Barcelona, een ingreep adviseerde.
Maar De Jong ziet daar vanaf. Een advies van Gino Kerkhoffs, een orthopedisch chirurg bij het UMC die hem begeleidt, is hierin van belang. Die acht een operatie niet noodzakelijk omdat er met het enkelgewricht zelf niks mis is, zeggen ingewijden (Kerkhoffs wilde niet reageren). Bovendien is er bij een operatie geen garantie op volledig herstel. De Jong kiest voor een conservatieve behandeling, met rust en fysiotherapie. Naast de medische staf bij de club wordt De Jong in Barcelona begeleid door een persoonlijke fysio.
De Jong voelde enkele weken geleden nog pijn in zijn enkel, vertellen bronnen tegen The Athletic. Dat hij de groepstraining inmiddels heeft hervat, duidt op progressie in zijn revalidatie. Wanneer hij weer wedstrijden kan spelen, is onduidelijk. Volgens een betrokkene zal dat op zijn vroegst in de loop van oktober zijn. Vrijdag zat hij niet bij de voorselectie van Oranje voor twee duels half oktober.
FC Barcelona kan zijn spelmaker zeer goed gebruiken – de club zit door andere blessuregevallen dun in de middenvelders. Behalve sportief is zijn terugkeer ook economisch van belang. Het is geen geheim dat de clubleiding De Jong in het verleden probeerde te verkopen: de club moest bezuinigen en hij is een van de grootverdieners. In de zomer van 2026 loopt zijn contract af. Een scenario is dat club en speler niet tot contractverlenging komen en De Jong over ruim anderhalf jaar transfervrij kan vertrekken.
Mocht FC Barcelona hem eerder proberen te verkopen, dan zal dat waarschijnlijk niet voor de hoofdprijs zijn. In 2019 kocht de club hem voor zo’n 86 miljoen euro van Ajax (75 miljoen vast plus elf miljoen aan variabelen). Het is onwaarschijnlijk dat dit nu nog voor hem betaald gaat worden, zegt Simon Kuper, auteur van FC Barcelona – Het imperium. „Met 27 jaar is hij voorbij de leeftijd dat er grote bedragen worden betaald. En hij is nu kwetsbaar.”
