Opinie | Geef ons niet minder, maar meer polarisatie!

Posted on September 13, 2024 by admin

In het opiniestuk Links, stop met deze polariserende manier van oppositie voeren (10 juli) wordt betoogd dat linkse partijen constructief oppositie moet voeren en niet dezelfde retorische en polariserende stijl moeten hanteren als populistisch radicaal-rechts gewoon is. Ze zouden zich toch vooral op de inhoud moeten richten. Zullen we daarmee weer naar een redelijk midden teruggaan? Een midden geflankeerd door partijen die het grotendeels eens zijn over de omstandigheden waar we ons in begeven – de feiten duidelijk zijn – maar alleen de visie om hoe daarmee om te gaan significant verschilt? Halen we bij eenzijdige afkondiging van degelijke omgangsvormen de hufterigheid uit het publieke debat? Ik vrees dat het eerst erger moet gaan worden voordat het beter gaat.

Als eerste is meer polarisatie vooral een probleem, als men van een balans met gewichten rond het midden, naar een balans met gewichten aan de uitersten gaat. Echter, de balans is compleet zoek. De Nederlands politieke werkelijkheid kenmerkt zich nu al meer dan twintig jaar door een opschuiving van het midden richting extreemrechts. Waar heeft dat ons gebracht? Normalisatie van radicaal-rechts gedachtengoed en vooral steeds meer openlijk en schaamteloos racisme. Kortom, er is sprake van polarisatie, maar enkel naar de rechterflank. Althans, de eerste maoïst of stalinist moet in het publieke debat diens (dystopische) vergezichten nog schetsen.

Wij leven in een maatschappij waar de publieke omroep al sinds de moord op Pim Fortuyn als de dood is om voor links te worden versleten, menig rechts-populistische aspirant een groot platform biedt en die false balance betracht door een leek met complottheorieën tegenover een expert op hetzelfde onderwerp te zetten. Een land waar politici links en rechts het radicaal-rechts populisme naar de mond praten uit vrees voor electoraal verlies of juist goedkoop gewin.

De eerste maoïst of stalinist moet in het publieke debat diens (dystopische) vergezichten nog schetsen

Waar de compromissen van ons Rijnlandmodel en de doe-maar-normaal en het-zal-niet-zo’n-vaart-lopen volksmentaliteit gebruikt worden om radicaal-rechts gedachtengoed salonfähig te maken. Waar uitspraken van (rechtse) politici veelal feitenvrij zijn of zij zelfs de publieke opinie bewust proberen te manipuleren met onwaarheden, zonder veel kritisch journalistiek tegenwicht aan de verder wel oh-zo-gezellige praattafel. Terwijl midden-links ooit neoliberaal economisch beleid heeft uitgerold, het begrip ‘links’ voor velen volledig besmet geraakt is en linkse partijen de schuld in de schoenen geschoven krijgen van meer dan een decennium aan rechts beleid.

Het zoveelste bewerkte filmpje

Maar gelukkig heeft Nederland gesproken en hebben we nu eindelijk een radicaal-rechtse regering. Een kabinet vol constructieve oplossingsgerichte bewindslieden, die verbinding zoeken met de kamer, „het volk” en die „ander”. Echter, nog steeds wordt er door (radicaal-)rechts sterk gepolariseerd, maar nu vanuit de regering en leiders van de regeringspartijen. Nu zijn het ministers die vanaf het pluche politieke tegenstanders demoniseren.

Gaan we dit alles tegen door enkel op de ‘inhoud’ te debatteren, door eenzijdig goed gedrag te hanteren, als we het de kiezer nog één keer duidelijk uitleggen (ooit een favoriete sport van sommige partijen), terwijl de achterban intussen wordt opgejut door het zoveelste bewerkte filmpje? Getracht, gedaan en gefaald. Tot in den treurnis.

Echokamers en fabeltjesfuiken

Radicaal-rechts populisme is pakkend en aantrekkelijk, wurmt zich door de (evolutionaire) geitenpaadjes der gedachten en hecht zich diep vast aan al bestaande stereotypen. Snel, wars van inhoud, zonder noodzaak tot reflectie of overweging. Maar het onderwerp hier is niet hoe populisme precies cognitief werkt; het punt hier is dát het werkt. Dit is ook de reden dat socialemedia-algoritmen stereotype, of haatdragende boodschappen verspreiden: daar slaan mensen op aan en zo ontstaan de echokamers en fabeltjesfuiken. Aan dit fenomeen moet tegenstand geboden worden. We weten wat er kan gebeuren als dit wijdverspreid postvat en (politieke) middelen krijgt. Ongebreideld populisme is waar democratieën naar toe gaan om te sterven.

Hoe ver moeten we de grens nog laten verschuiven tot we collectief echt een grens trekken?

Dan speelt er nog iets anders: een verschil in mensbeeld en daarmee in moreel systeem. Het rechtse mensbeeld gaat uit van egocentrisme. Mensen worden enkel gedreven door (materieel) eigenbelang en in het (sociale) leven geldt het recht van de sterkste. Altruïsme is enkel verkapte zelfzucht. Kiezen of strijden voor iets anders dan het eigen belang – of de eigen groep – bestaat in dit perspectief niet. Daarom is links altijd verdacht. Daarom worden linkse politici afgerekend op vragen omtrent integriteit, waar rechtse politici ongeschonden blijven. Want hoe kan iemand die verder dik verdient, opkomen voor mensen die het minder hebben? Hoe kan iemand die zelf de zilvervloot gaat erven, de erfbelasting omhoog gooien? Daar stinkt iets, daar moet iets achter zitten.

Het populisme voedt en wapent zich met deze psychologie. Ook dit mensbeeld moet tegengegaan worden. Mensen zijn wel degelijk in staat tot opofferingsgezindheid, ook voor een vreemdeling, of een ander levend wezen. Maar een redelijk argument maken zal hier niets opleveren.

Geen tolerantie voor intolerantie

Waar moeten we het dan wel zoeken? Dan toch empathie en inlevingsvermogen wellicht. Moeten we niet gewoon nog meer en vooral beter gaan luisteren? Misschien nog een roman lezen, je verplaatsen in iemand die anders dan jij denkt of leeft. Maar ook hier wringt de schoen aan één kant. Want wat gebeurt er als de ander aan de tafel niet luistert? Als men zich eenzijdig verplaatst, terwijl de ander dat niet doet en niet beweegt. Wanneer alleen de immigrant begrijpt dat het opgeven van gekoesterde tradities pijn doet, maar de rechts-populist elke piet zwart wil schminken en elke hoofddoek wil aftrekken? Daarin moet de stelregel blijven: er is geen tolerantie voor intolerantie. Helaas… dus ook eenzijdig inlevingsvermogen moet de deur uit.

Kalm, inlevend en totaal redelijk blijven, doet geen recht aan de politieke realiteit waar we ons in begeven. Laat het duidelijk gesteld zijn: in Nederland is een radicaal-rechtse regering aan de macht. Zoals het adagium gaat: als er één rechts-radicaal in een kamer zit en niemand anders staat op en gaat weg, dan zit de kamer vol met rechts -radicalen. In dit klimaat, waar radicaal-rechtse stemmers de stem van eenieder die niet op deze partij heeft gestemd (de overgrote meerderheid van Nederlanders) wil smoren en daarmee antidemocratisch opereert, is de oppositiehandschoenen aantrekken niet de oplossing.

Demonstratie op het Malieveld

Maar hier in het vlakke land is vooral stilte. Afgezien van het initiatief van voormalig Tweede Kamerlid Nilüfer Gündogan, die een kleine demonstratie op het Malieveld had georganiseerd. Ook de universiteiten, mijn werkveld, reageren zoals gewoonlijk gelaten. Terwijl het aantal studenten per docent jaar op jaar omhoog is gegaan en dus de investering per student omlaag. Hoewel er juridische stappen zijn afgekondigd tegen de bezuinigingen, of liever gezegd de vervallen beloften van extra financiering, zijn er al genoeg interne communicaties waar een ander beeld word geschetst en een voorschot op bezuinigingen wordt afgekondigd. Hoe ver moeten we de grens nog laten verschuiven tot we collectief echt een grens trekken?

Donny M. veroordeeld tot celstraf van 25 jaar en tbs voor moord op Gino

admin
November 27, 2024
0

Donny M. is woensdag veroordeeld tot een celstraf van 25 jaar celstraf en tbs. Volgens de rechtbank in Maastricht is M. schuldig aan het seksueel misbruiken en vermoorden van de 9-jarige Gino van de Straeten. Daarbij is volgens de rechter bewezen dat M. een andere jongen van 17 heeft misbruikt en 12.900 afbeeldingen met kinderporno heeft verspreid. De rechtbank legde M. eveneens vrijheidsbeperkende maatregelen op, waarmee er levenslang toezicht op hem kan worden gehouden na het uitzitten van zijn straf.

De uitspraak valt iets lager uit dan de eis van het Openbaar Ministerie. Het OM eiste 28 jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging. De rechtbank oordeelde dat M. enigszins verminderd toerekeningsvatbaar was ten tijde van zijn daad, door vastgestelde mentale stoornissen. Toch besloot de rechter dat hij „een berekende en planmatige manier van handelen” liet zien.

Op de avond van 1 juni 2022 verdween de 9-jarige Gino toen hij op een voetbalveldje dichtbij het huis van zijn oudste zus aan het voetballen was. De 25-jarige Donny M. werd drie dagen na de verdwijning van het jongetje opgepakt en aangehouden. De 25-jarige M. uit Geleen was een bekende van justitie wegens zijn verleden met zedendelicten met minderjarigen. Uiteindelijk trof de politie Gino aan in een houthok, waar zijn lichaam in vuilniszakken verpakt lag.

Door de wisselende verklaringen die M. aflegde over wat er precies gebeurd was die avond, moest de recherche gedwongen uitvoerig onderzoek doen naar zijn beweringen. De rechtbank acht bewezen dat M. Gino naar zijn auto lokte, vervolgens meenam naar huis, seksueel misbruikte en daarna heeft vermoord in zijn badkamer.

Combinatiestraffen zorgen voor worsteling

De strafeis van het OM wakkerde de discussie aan rondom het gebruik van tbs-behandeling in combinatie met een langdurige celstraf. Die zogenoemde ,,combinatiestraffen” zijn de afgelopen tien jaar verdubbeld. Bekende zaken waar een soortgelijke straf werd opgelegd zijn die van Michael P., de moordenaar van Anne Faber, en die van Thijs H., de man die drie willekeurige wandelaars om het leven bracht.

De combinatie van een lange celstraf met een tbs-behandeling zorgt voor een garantie van een minimum aantal jaar dat een veroordeelde vast komt te zitten. Dit beantwoordt volgens experts een roep om vergelding, die steeds vaker leeft onder nabestaanden. Echter is de kritiek hierop dat een verdachte in een omgeving wordt gezet waarin diens ziekte en/of stoornis kan verergeren. Hierdoor komt de effectiviteit van de tbs-behandeling in het geding.

Column | Ik ben nog geen skelet, beste James Ensor, ik geniet van het leven

admin
November 27, 2024
0

‘De golf’ is een klein, weergaloos schilderij. De zee beweegt onder de verf bijvoorbeeld, en er is meer, maar wat dat ‘meer’ is, houd ik in mijn krop. Ik moet voorzichtig zijn, een woord te veel en het breekt.

Met ‘De golf’ van Gustave Courbet opent de exposite ‘Ensors stoutste dromen’ in het Antwerpse Koninklijk Museum voor Schone Kunsten. Samen met Munch, Monet, Manet moet het de glorie van Vlaanderens beminde schilderszoon James Ensor bijlichten, maar het effect is averechts. Naast zijn ‘stoutste dromen’ vallen vooral Ensors bekende taferelen met montere skeletten (aan de thee, knookjes warmend bij de kachel, enzovoorts) in het niet. Te veel, te vaak, zo jammer.

Gelukkig zijn er de kijkdoosjes – bedoeld voor kinderen maar niets staat de volwassene in de weg om zich te vergapen aan roerend zorgvuldig opgetuigde Ensor-wereldjes. Ik zak op mijn knieën en zie een rommelig ateliertje met een skeletje achter de ezel. Wie ooit een schoenendoos voor ogen hief met een kijkdoos erin, weet hoe magisch daar het bekende wordt, ook al is het maar een plastic hondje en een autootje op een groen stukje crêpepapier. Onbevangen kijken bevrijdt. Voor Ensor blaast de kijkdoosmagie lucht en leven terug in zijn skelettenschilderijen. Ja, iedereen is een skelet in wording. Maar er is meer. Bijvoorbeeld dat je je daar niet aan stoort als je klein bent, en wie de kijkdoos betreedt hoeft dat ook niet. Nog niet.

Cultureel Antwerpen viert Ensorjaar, het ModeMuseum kon niet achterblijven. Het dacht door op de maskers in zijn schilderijen en dat leidde tot ‘Maskerade, make-up & Ensor’, vol fantastische waanzin in dienst van gezicht en haren.

Centraal is Ensors schilderij ‘Oude dame met maskers’ uit 1889, waarmee hij volgens het bijschrift de spot drijft met „een overdadig gemaquilleerde dame”. Het is goed mogelijk dat Ensor, man van zijn tijd, dit werk inderdaad moralistisch en vrouwvijandig heeft bedoeld. Maar ik zie wat ik zie en voor mij schilderde hij iets heel anders. „Oud” heet de afgebeelde vrouw. Het is maar wat je oud noemt. Maar wat dan nog? Ensor portretteerde iemand die zich duidelijk niet voor haar uiterlijk geneert en dat deed hij met verve. Op haar zorgvuldig opgemaakte gezicht rust een tevreden glimlachje, wat haar bombardeert tot het triomfantelijke middelpunt van een kring grijnzende maskers. Die provoceert ze: zij is mooi, de maskers lekker niet. Voor ik het weet verzin ik erbij dat ze ook Ensor zelf ervan langs geeft: ik ben nog geen skelet, jongen, nog niet. Ik geniet van het leven. Kan ik je aanraden.

Direct na het schilderij stuurt de expositie me een donkere ruimte in. Een kijkdoos.

De magie slaat toe.

Ensors dame uit 1889 resoneert in de dia-installatie uit 2018 van straatfotograaf Bruce Gilden, met portretten van New Yorkse passantes. Nooit piep, meestal met fikse maquillage, steeds indrukwekkend. Ze zijn zelfbewust, ze doen wat ze willen. Bruce Gilden besefte dat. Hij wel.

Tv-recensie | Waar ligt een kind nou wakker van? Van het Sinterklaasjournaal of van de reactie van de premier?

admin
November 27, 2024
0

Het scheen een regelrechte horrorshow te zijn geweest. Nachtmerriemateriaal van het ergste soort. Daarom hield ik de afstandsbediening bij de hand, voor als het écht uit de klauwen zou lopen. Ik had het programma al een paar dagen niet gekeken – omdat er nou eenmaal andere dingen op de planning stonden, en ook omdat ik zo’n twintig jaar ouder ben dan de beoogde doelgroep. Maar gedurende die paar dagen waren me zo veel alarmerende berichten ter ore gekomen dat ik me onderhand afvroeg of we misschien op het eind van het programma afstevenden: of seizoen 24 het allerlaatste seizoen ooit zou zijn. Want de makers, zo ging het verhaal, hadden het ondenkbare gedaan.

Ze hadden de gezondheid van Sinterklaas in twijfel getrokken.

Alleen al het opschrijven van die zin voelt als een ernstige zonde, dus je snapt dat ik er niet happig op was de gemiste afleveringen terug te kijken. Zo wordt het wel heel verleidelijk om je te voegen bij de groeiende groep nieuwsmijders. Maar de aflevering van maandagavond had de gemoederen dermate hoog doen oplopen dat je er echt niet omheen kon. Metro schreef over kinderen die huilend naar bed gingen. De Telegraaf sprak van een „horrorscène”. Helaas – negeren leek geen optie meer. Daarom raapte ik dinsdagavond alle moed bij elkaar en keek ik het Sinterklaasjournaal (NTR) terug.

Inderdaad is de goede Sint dit jaar opvallend bedlegerig en toont iedereen in zijn omgeving zich bezorgd over zijn gezondheid. Van de Pieten moet hij veel uitrusten en op zijn staf leunen als hij zich toch genoodzaakt ziet een paar stappen te verzetten, maar daar is de goedheiligman natuurlijk te eigenwijs voor – met als gevolg dat hij op een goed moment met een ambulance wordt afgevoerd naar het ziekenhuis. In de uitzending van maandag werden twee Pieten gevolgd die Sinterklaas daar kwamen opzoeken. Ze hadden zicht op zijn behandelkamer door een kier in de gordijnen, en hoorden hem aan de dokter vragen wat ze nu precies ging doen. „Even doorbijten Sinterklaas”, antwoordde de dokter: „het moet er écht af.” Daarna bewoog ze zich naar zijn been en klonk het lawaai van een gipszaag. En het gegil van twee geschokte Pieten, die pas een dag later zouden ontdekken dat Sinterklaas al die tijd met een gipsverband om zijn been had gelopen. Niet zijn been, maar dat verband was eraf gezaagd.

Dat dat een spannend tafereel was kon ik me als voormalig bang kind wel voorstellen. ‘Horror’ leek me echter wat overtrokken. Bovendien klonk er al lang vóór deze scène geklaag: het echte probleem dat sommige ouders met dit seizoen hebben, lijkt eerder dat kinderen worden geconfronteerd met het idee dat een geliefd personage oud en ziek kan worden. Sinterklaas in een ziekenhuis? Gadver, veel te ongezellig.

Kindervragenuur

Maar kinderen kunnen best wat ongezelligheid aan. Je ziet het terug in een format als De mensenbieb (HUMAN), dat onlangs nog werd genomineerd voor een Emmy. In dat programma stellen kinderen vragen aan (bekende) volwassenen over een zelfgekozen onderwerp: van seksuele geaardheid tot rouw. Soms simpelweg uit nieuwsgierigheid, soms omdat ze zelf met zo’n thema worstelen en behoefte hebben aan tips, herkenning of troost. Ze willen er júíst over praten.

Ook tijdens het jaarlijkse Kindervragenuur in de Tweede Kamer droegen kinderen maandag zelf zware thema’s aan. Ze wilden weten hoe de regering hun toekomst veilig zou stellen: wat werd er gedaan tegen klimaatverandering? En tegen oorlogen? En konden ze later nog wel een eigen huis krijgen?

Merkwaardig genoeg legde premier Schoof in zijn warrige antwoord ook uitgebreid uit wat de kinderen zélf konden doen voor een fijne toekomst. Zo moesten ze vooral naar school gaan. En lekker gezond blijven. Van zo’n respons zou ik langer wakker liggen dan van het Sinterklaasjournaal.