De politie is dit weekend op twee plekken druk met demonstraties. Dat terwijl de politievakbonden zélf actievoeren voor verlenging van de vroegpensioenregeling. Dat brengt complicaties met zich mee.
1. Wat is er zaterdag aan de hand in Den Haag?
Actievoerders van Extinction Rebellion gaan de A12 in Den Haag zaterdag weer bezetten, om een ‘alternatieve troonrede’ voor te dragen uit protest tegen subsidies voor fossiele industrie. De groepering laat overigens weten dat zij deze actie al van plan waren vóór bekend was dat de politie ging staken. Om eraan toe te voegen: „De keuze van de politie om juist bij de A12-blokkade verstek te laten gaan, laat zien dat men zelf ook beseft dat de gebruikelijke grootscheepse politie-inzet disproportioneel en overbodig is.”
De politie is na de staking zaterdagmiddag weer vanaf 17.00 uur paraat om demonstranten eventueel van het asfalt te verwijderen. Bezetting van de A12 is verboden maar of eer wordt ingegrepen „hangt af van de situatie” , aldus de woordvoerder van de burgemeester. Volgens een woordvoerder van de politie zal de situatie rondom de demonstratie gemonitord worden: „We blijven in contact met de burgemeester en zullen dan ook voortdurend overleggen.” De politie blijft beschikbaar voor noodsituaties buiten de demonstratie om.
Rijkswaterstaat, verantwoordelijk voor het beheer van het wegennet, laat weten dat de actie van Extinction Rebellion in afwezigheid van de politie geen andere aanpak betekent. „Wij sluiten gefaseerd de rijbanen af op de A12, zodat verkeer vanaf de afrit 3 [Bezuidenhout] niet meer de tunnelbak in kan. Dat doet een aannemer voor ons, zoals gewoonlijk.”
2 Waarom hebben Ajax-supporters een demonstratie aangekondigd?
Zondag hebben Ajax-supporters een demonstratie gepland op het Leidseplein in Amstedam. Dit is een reactie op de politieacties, die in het prille voetbalseizoen nu al tot twee afgelaste wedstijden van de club hebben geleid. Ajax laat weten niets met de actie te maken te hebben. De gemeente Amsterdam zegt dat de demonstratie niet gemeld is. Dat is weliswaar verplicht, maar niet-melden heeft geen consequenties: het demonstratierecht is wat betreft vreedzame acties ruim. „We zijn uiteraard op de hoogte”, meldt een woordvoerder van de burgemeester. De politievakbonden laten weten geen stakingsactie te houden rond deze demonstratie. De politie Amsterdam zegt er te zullen staan „als de burgemeester het vraagt”.
3 Mikt de politie bewust op beeldbepalende evenementen?
De staking richt zich alleen op de wedstrijd Ajax – FC Utrecht, zegt een woordvoerder van het Landelijk Actiecentrum Politieacties (LAC), waarin de politiebonden verenigd zijn. Die wedstrijd werd op last van burgemeester Femke Halsema afgelast. Eerder al werd Feyenoord – Ajax om dezelfde reden afgelast. „Wij snappen heel goed dat Ajax-supporters teleurgesteld zijn, maar dat zijn wij ook. Daarom voeren we actie.”
Consequenties horen bij het actievoeren, aldus LAC. „Als de vuilnismannen het vuilnis niet ophalen omdat ze staken, stinkt het op straat. Als de treinen niet rijden omdat ze staken, hebben de forenzen daar last van. Nu doet onze actie helaas pijn, terwijl we in de eerste maanden hebben geprobeerd de maatschappij zo veel mogelijk te ontzien.” De politie schreef maandenlang minder bonnen en voerde eerst acties bij wedstrijden met een kleinere politie-inzet.
De politiebonden gaan door met actievoeren, ook rond het voetbal. Welke wedstrijden ze daarvoor uitkiezen, wordt van week tot week bekeken. „We hopen dat er snel ontwikkelingen zijn die maken dat we weer aan tafel kunnen.”
4 Hoe ver gaat het stakingsrecht voor de politie?
Dat is beperkt. „Het stakingsrecht zoals we het hebben ziet niet op politie”, zegt hoogleraar Arbeidsrecht Evert Verhulp (Universiteit van Amsterdam). Nederland kent geen stakingswet, maar in een democratische samenleving bestaat het recht om te staken, dat voorvloeit uit het Europees Sociaal Handvest. „Maar daarin is ook vervat dat de openbare orde niet in gevaar mag komen”, zegt Verhulp. „De politie kan dus wel staken, maar de mogelijkheden zijn zeer beperkt.”
In Nederland, zegt Verhulp, zijn ‘we’ – in dit geval rechters – rond staken al snel geneigd tot verbieden. „We vinden het vervelend. En we zijn heel snel bang voor maatschappelijke onrust, waar dat in het buitenland minder is. In Frankrijk is staken tot kunst verheven”, zegt hij. Waar in Nederland tien per duizend werknemers per jaar staken, is dat in Frankrijk 230. „Maar dat verschil zie je niet terug in politiestakingen. Die zijn bij de Franse politie ook heel zeldzaam.”
Ruben Houweling, hoogleraar Arbeidsrecht aan de Erasmus Universiteit, zegt dat zolang de burgemeester op een andere manier de openbare orde kan beschermen, bijvoorbeeld het afgelasten van een wedstrijd, de inperking van het stakingsrecht niet snel aan de orde zal zijn. Dat is ook wat er afgelopen weken is gebeurd rond Ajax-wedstrijden. „Maar mocht er dan toch onrust uitbreken, dan zal de politie in actie moeten komen.”
M.m.v. Janneke Hakvoort en Tan Tunali
Lees ook
Begrip voor stakingen in het openbaar vervoer: ‘Soms moet je je tanden laten zien’
