Het team rondom de Russische oppositieleider Aleksej Navalny zegt dat de Russisch-Israëlische miljardair Leonid Nevzlin achter de gewelddadige aanval zit op Leonid Volkov, de voormalige stafchef van de overleden oppositieleider. Dat staat in een eigen onderzoek van de door Navalny opgerichte anticorruptie-organisatie FBK, dat donderdag werd gepubliceerd.
Volkov, een van de vele Russische oppositieactivisten in ballingschap in de Litouwse hoofdstad Vilnius, werd afgelopen maart bij zijn huis meermaals met een hamer geslagen en kreeg traangas in de ogen gespoten. Zowel lokale autoriteiten in Litouwen als het team rond Navalny brachten de Russische geheime dienst FSB destijds in verband met de aanval. In de nasleep van de aanval hielden Poolse autoriteiten drie verdachten aan.
Navalny’s medewerkers beschikken naar eigen zeggen over bewijsmateriaal van Nevzlins betrokkenheid bij de aanval, zoals opnames van een telefoongesprek met Nevzlin waarin de details van de aanval op Volkov en twee afzonderlijke aanvallen op verbannen oppositieleden werden besproken. Volgens FBK dreef „domme en zinloze haat” gecombineerd met „politieke rivaliteit” Nevzlin tot het orkestreren van de aanval op Volkov. NRC kan deze beweringen niet onafhankelijk verifiëren.
Rivaliteit
Hoewel Nevzlins betrokkenheid niet vaststaat, spelen bredere politieke en persoonlijke spanningen tussen beide mannen mogelijk een rol in deze zaak, schrijft het oppositiegezinde blog Mediazona.
Nevzlin uitte in het verleden zijn ongenoegen richting Navalny en zijn medewerkers, onder wie Volkov, vanwege hun openlijke aanvallen op zijn goede vriend en verbannen Kremlin-criticus Michail Chodorkovski. Het duo runde samen het inmiddels failliet verklaarde oliebedrijf Yukos. In 2019 had Chodorkovski Navalny’s ‘smart voting‘-project − een systeem dat voorspelt welke oppositiekandidaten de meeste kans maken om de zittende politieke macht te verslaan − publiekelijk afgekraakt. Volgens de entourage van Navalny had Nevzlin daarop Volkov herhaaldelijk persoonlijk bedreigd waardoor de relatie tussen beide kampen verder verzuurde.
In een interview met de Duitse krant Der Spiegel uit 2018 beschuldigde Chodorkovski Navalny al van zogeheten „leidersmanie”. Volgens de Russische zakenman belooft hij wel een democratischer Rusland, indien hij gekozen zou worden, maar zal hij dat niet waarmaken. „Ik denk dat het zou eindigen in een nieuw autoritarisme.(…) Hij is niet de enige redder die ons naar democratie leidt. We hebben geen welwillende tsaar nodig.”
Volgens het pas gepubliceerde onderzoek zou het de bedoeling zijn geweest om Volkov, ook voormalig voorzitter van de FBK, te ontvoeren en over te dragen aan de Russische geheime dienst. Dat gebeurde niet. Volgens Navalny’s kamp zag Nevzlin de aanval dan ook als een mislukking en heeft hij de beloofde 250.000 dollar (omgerekend zo’n 225.000 euro) niet uitbetaald aan de uitvoerders.
Nevzlin, die in 2003 naar Israël vertrok vanwege een omvangrijke fraudezaak tegen zijn oliebedrijf, ontkende donderdag de beschuldigingen vanuit het kamp-Navalny op Telegram met klem. Zijn zakenpartner Chodorkovski, die na het uitdienen van een acht jaar celstraf sinds 2013 in ballingschap in het buitenland leeft, plaatste de recente ontwikkelingen in de context van „provocaties vanuit de FSB”. Een Russische rechtbank veroordeelde Nevzlin in 2008 bij verstek tot een levenslange celstraf op beschuldiging van vijf moorden, vijf moordpogingen en een gewapende overval.
