Internationaal samenwerken is de beste manier om „de gezondheid van álle Nederlanders te beschermen als het gaat om de uitbraak van een besmettelijke ziekte”, zei D66-kamerlid Wieke Paulusma dinsdagmiddag in de Tweede Kamer. En dus wil Paulusma een spoeddebat met minister Agema (Zorg, PVV) over haar besluit voorlopig geen vaccins tegen een nieuwe, waarschijnlijk besmettelijkere, variant van het mpox-virus naar Afrika te sturen. Paulusma: „Door dat besluit lopen we het risico dat de uitbraak groter wordt, en dat we ook een uitbraak in Nederland krijgen.”
Het voorstel van D66 voor een spoeddebat kreeg een grote meerderheid, Kamerlid Doğukan Ergin beschuldigde Agema van „een-eigen-vaccin-eerst-mentaliteit” die „helemaal niks bijdraagt”. De partijen drongen aan op snelheid – inclusief coalitiepartijen VVD, BBB en NSC. Kamerlid Daniëlle Jansen (NSC) zei afgelopen weekend al in tv-programma Nieuwsuur een spoeddebat te willen om minister Agema „onder druk te zetten om de vaccins zo snel mogelijk naar Congo te krijgen. Anders is het wachten op problemen. Je kunt erop wachten dat het binnen de kortste keren ook naar Europa en Nederland komt.” Het zou gaan om ruim 13.000 van de bijna 100.000 vaccins uit de Nederlandse voorraad.
De PVV staat – in tegenstelling tot in de discussie over de omstreden fatbike – nu wel nadrukkelijk achter de eigen PVV-minister en steunt het spoeddebat niet, zei zorgwoordvoerder René Claassen dinsdagochtend aan de telefoon. „We moeten maar eens ballen tonen. We houden ons aan de ondergrens van 100.000 vaccins die we in Nederland willen aanhouden.” Hij is blij dat Agema dat standpunt ook uitdraagt: „Het is tijd dat dit soort dingen gewoon eens worden gezegd, in plaats van dat we alles weer zomaar weggeven.”
Noodsituatie
Mpox, voorheen bekend als apenpokken, wint in steeds meer landen terrein. Na de uitbraak in de Democratische Republiek Congo (DRC) verspreidt het zich nu naar de omringende landen Burundi, Kenia, Rwanda en Oeganda. Voor mensen met een slechte weerstand, zoals ouderen, zwangeren, kinderen en mensen met hiv, kan een infectie dodelijk zijn. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) riep half augustus de uitbraak uit tot internationale noodsituatie, waarschuwde voor uitbraken op andere continenten, en vroeg andere landen vaccins te doneren.
Lees ook
Deel vaccins, was dat niet de les uit de coronacrisis?
Ambtenaren van VWS en het RIVM stelden daarop voor om 13.200 van de 99.700 Nederlandse vaccins te doneren. Het gaat om vaccins die houdbaar zijn tot en met september 2025 en niet-EU-geregistreerd, waardoor ze hier niet zomaar kunnen worden gebruikt. Maar, zo liet Agema dus weten, dat is ze niet van plan. Een voorraad van zo’n 100.000 vaccins is in 2019 „door mijn ambtsvoorganger op advies van het RIVM aangekocht om snel vaccinaties te kunnen uitvoeren en/of zorgpersoneel te kunnen vaccineren bij een mogelijke (moedwillige) uitbraak van het pokkenvirus en voor uitbraken van het mpox-virus in ons land”, schreef ze vorige week in een brief aan de Tweede Kamer. Die voorraad „wordt beschouwd als een veilige voorraad ten behoeve van onze nationale paraatheid”. Agema zei, na de ministerraad van vorige week, „niet hetzelfde te willen doen als in 2020, aan de vooravond van corona”. Toen werd een vliegtuig vol mondkapjes, handschoenen en andere medische hulpmiddelen naar China gestuurd, nadat de WHO een paar dagen eerder waarschuwde voor een wereldwijd tekort aan beschermingsmiddelen.
Onterechte vergelijking
Die vergelijking is niet terecht, zegt Chantal Rovers, hoogleraar Uitbraken van infectieziekten aan het Nijmeegse Radboudumc. „Corona verspreidde zich snel en in korte tijd werden er veel mensen door getroffen. Dat zagen we in China en daarna in Italië. Toen konden we verwachten dat we in Nederland ook veel gevallen zouden krijgen.”
Maar mpox verspreidt zich minder snel, en het sturen van vaccins maakt de kans ook kleiner dat het virus naar Nederland komt. Rovers: „Zelfs vanuit Nederlands perspectief is dat dus een goed idee. Het allerbelangrijkste is dat de verspreiding snel stopt. Daarna is het belangrijk de Nederlandse voorraad weer aan te vullen.”
Agema heeft inmiddels besloten nieuwe vaccins te bestellen als vervanging van het deel van de huidige voorraad waarvan de houdbaarheidsdatum zal verlopen. Die vaccins zullen in het voorjaar van 2025 geleverd worden. Op dat moment wil Agema opnieuw afwegen of er vaccins naar Afrika gestuurd kunnen worden.
Lees ook
Een internationale noodsituatie, zegt de WHO. Hoe het mpox-virus Congo en buurlanden teistert
