Het vertrouwen van de burger in de politiek is onverminderd laag. Na een kleine opleving rond de val van het vorige kabinet in juli 2023 en de Tweede Kamerverkiezingen in november van datzelfde jaar is het vertrouwen weer op hetzelfde lage niveau als in juli 2022. Nog geen 51 procent van de Nederlanders geeft de Tweede Kamer een 6 of hoger. Als het gaat om vertrouwen in de regering ligt dat nog een fractie lager: 49 procent.
Dat blijkt uit de nieuwe uitkomsten van het permanente onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) naar het sociaal en politiek vertrouwen van inwoners van Nederland. Het ‘Continu Onderzoek Burgerperspectieven’ werd uitgevoerd tussen november 2023 en februari 2024, gevolgd door een meer actuele enquête in april, toen de stroeve formatie van het nieuwe kabinet nog liep. Het SCP ondervroeg in eerste instantie bijna 2.600 Nederlanders, bij het tweede onderzoek ruim 1.300.
Ik denk dat mensen met geld en een grote mond meer gedaan krijgen dan mensen zoals wij
Kernprobleem achter het gebrek aan vertrouwen is dat de burger zich niet serieus genomen voelt. 43 procent van de ondervraagden vindt dat „de politiek onvoldoende naar burgers luistert” en 57 procent is van mening dat politici te weinig opkomen „voor mensen zoals zij”. Een ruime meerderheid, stelt het SCP, meent dat de landelijke politiek onvoldoende aandacht heeft voor de problemen van mensen met lagere inkomens, jongeren, ouderen, mensen met een beperking, mensen met alleen basis- of mbo-onderwijs en mensen die buiten de Randstad wonen.
Mensen die zich niet gehoord voelen, geloven dat de politiek vooral aandacht heeft voor „rijke mensen”; mensen in de Randstad, hogeropgeleiden, grote bedrijven en voor politici zelf. „De politiek zit er meer ter meerdere eer en glorie van zichzelf. [Niet voor] mensen zoals ik, de doorsnee Nederlander”, reageerde een 71-jarige man met een mbo-opleiding.
Een vrouwelijke generatiegenoot met een vmbo-opleiding zei: „Ik denk dat mensen met geld en een grote mond meer gedaan krijgen dan mensen zoals wij. Ikzelf ben best tevreden met mijn leven, maar dat neemt het gevoel niet weg dat het soms wel een beetje oneerlijk is gesteld in ons land.”
Lees ook
Wie vertrouwen Nederlanders? Wel elkaar, niet de politiek
Wat leeft in het land
Paradoxaal genoeg constateert het SCP ook dat de Nederlandse burgers hoge verwachtingen hebben van de politiek. Ze vinden dat politici bij het nemen van besluiten beter moeten luisteren naar wat leeft in het land, bijvoorbeeld door „meer het land in te gaan”, door (partij)bijeenkomsten te organiseren en meer inspraak te realiseren. Veelgenoemde problemen waar de burger oplossingen voor verwacht, zijn precies de thema’s waar het nieuwe kabinet-Schoof zegt zich hard voor te willen maken: immigratie, woningnood, het klimaat en de hoge kosten van het levensonderhoud.
Het SCP geeft in het rapport, dat deze dinsdag verschijnt, ook een advies aan de nieuwe regering: politici, of ze nu in de Tweede Kamer zitten of in het kabinet, zullen beter moeten uitleggen wat hun dilemma’s zijn en welke afwegingen zij maken bij hun besluitvorming. Laat ze „ook aangeven dat er grenzen zijn aan wat ze kunnen bereiken”, bijvoorbeeld door Europese afspraken en financiële kaders. Niet alle gewenste oplossingen zijn mogelijk.
