De rechts-radicale Alternative für Deutschland (AfD) behaalde bij de deelstaatverkiezing in Thüringen een daverende overwinning, in Saksen lijkt de partij op plaats twee te landen. In Thüringen, waar de partij wordt aangevoerd door de rechts-extremist Björn Höcke, haalde de AfD volgens de eerste prognoses 33 procent. Het is de eerste deelstaatoverwinning voor een radicaal-rechtse partij in naoorlogs Duitsland. In Saksen behaalde de AfD volgens de prognoses 31,4 procent, de CDU onder leiding van minister-president Michael Kretschmer lijkt zeer nipt eerste te worden met 31,7 procent.
Lees ook
Christen-democraten in Saksen proberen opmars van radicaal-rechts te stoppen met populisme
Ondanks de grote winst is het onwaarschijnlijk dat de AfD in één van de deelstaten ook zal meeregeren: alle partijen zeggen vast te houden aan het zogeheten cordon sanitaire. Toch brengt de grote winst voor de AfD de andere partijen in grote problemen. In Thüringen lijkt de AfD een derde van de zetels in het parlement te krijgen, waardoor de AfD alle grote beslissingen, waarvoor een tweederde meerderheid nodig is, lijkt te kunnen blokkeren. Onder meer voor het benoemen van rechters heeft de deelstaatregering een dergelijke meerderheid nodig. Bovendien maakt de dominantie van de AfD het vormen van coalities op zijn minst ingewikkeld.
‘Nieuw zelfbewustzijn’
Lijsttrekker Björn Höcke, die onlangs werd veroordeeld voor herhaaldelijk gebruik van een verboden slogan van de SA, voerde in Thüringen fel campagne tegen „luie” migranten, dito linkse kiezers en hoogopgeleide stedelingen. Höcke vindt dat het „Duitse volk” een „nieuw zelfbewustzijn” moet vinden, omdat de Tweede Wereldoorlog nu „meer dan tachtig jaar geleden” is.
Naast de AfD is de links-populistische partij Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) de grote winnaar van de verkiezingen. De partij, die begin dit jaar werd opgericht door Sahra Wagenknecht, voerde met succes campagne met de belofte van „vrede” en het stoppen van Duitse wapenleveranties aan Oekraïne. BSW behaalde volgens de exitpolls in Saksen 12 procent en in Thüringen 15 procent van de stemmen.
In Thüringen lijkt de AfD een derde van de zetels te krijgen, waardoor ze belangrijke besluiten vermoedelijk kan blokkeren
De grote ontevredenheid over de coalitiepartijen in Berlijn uit zich in de grote winst voor de anti-establishment-partijen AfD en BSW, maar ook in het magere resultaat voor sociaal-democraten, Groenen, en liberalen. De liberale FDP haalde in beide deelstaten de kiesdrempel van 5 procent niet, ook de Groenen lijken volgens de exitpolls in Thüringen niet in het parlement te komen. De SPD van kanselier Olaf Scholz zou 7 procent behaald hebben in Thüringen en 8 procent in Saksen.
De coalitie in Berlijn is onpopulair in heel Duitsland, maar nog het meest in de cultureel conservatieve deelstaten Saksen en Thüringen. De Duitse wapenleveranties aan Oekraïne worden door de meeste burgers in Oost-Duitse deelstaten afgekeurd. Ook de haperende energietransitie stuit op veel weerstand. De constante ruzie tussen de partijen in Berlijn versterkt het slechte imago alleen maar.
Het succes van BSW maakt het voor de CDU in Thüringen (24 procent) onmogelijk om zonder de partij een coalitie te vormen. Ook in Saksen moet het CDU mogelijk met BSW in gesprek. Het verbond van Sahra Wagenknecht heeft als voorwaarde voor een coalitie een stop van de Oekraïne-hulp geëist. De CDU in Berlijn sluit dat uit, de CDU in de Oost-Duitse deelstaten lijkt bereid op dit terrein concessies te doen.
