Pestgedrag, discriminatie, racisme en seksisme onder politieagenten is geen exclusief probleem van de politie-eenheid in Rotterdam. In andere grootstedelijke gebieden, bij de Landelijke Eenheid en ook in politieteams op het platteland bestaat vergelijkbaar gedrag.
Dat zegt plaatsvervangend korpschef van de Nationale Politie Liesbeth Huyzer (62). „De risico’s voor de Rotterdamse politie spelen ook bij andere basisteams. Veel relatief jonge en onervaren agenten werken in een samenleving waar geweld en agressie toenemen. De basisteams hebben bovendien te weinig leidinggevenden waardoor er soms minder goede aansturing en zorg voor collega’s is”, zegt Huyzer. „Ik mag wel hopen dat de problemen zich elders niet in dezelfde mate voordoen als we nu in het centrum van Rotterdam zien. Rotterdam is nu eenmaal een wat rauwere stad.”
In 2017 werd Huyzer benoemd in de korpsleiding met als voornaamste taak het diversiteitsbeleid vorm te geven. ‘Politie voor Iedereen’, heet het programma, dat beoogt het ‘witte’, overwegend mannelijke politieapparaat meer een afspiegeling te laten zijn van de multiculturele samenleving. Bij haar aanstelling noemde Huyzer haar klus „een missie”.
De ambities op het gebied van diversiteit en inclusie bleken de afgelopen zeven jaar niet altijd eenvoudig te realiseren. Incidenten met grensoverschrijdend gedrag van politiemensen haalden met regelmaat het nieuws. Agenten met een niet-westerse achtergrond klagen dat ze worden weggepest. Politiemedewerkers laten zich in WhatsApp-groepen racistisch uit over elkaar en over de burgers.
Vrijdag maakte de politie in Rotterdam een rapport openbaar met de bevindingen uit een extern onderzoek naar het „sociaal onveilige werkklimaat” bij het basisteam Rotterdam-centrum, een van de 170 basisteams van de politie in Nederland. Agenten van het team (230 agenten) blijken er bedreven in het maken van gitzwarte, racistische en seksistische grappen. Ongestraft. „Leidinggevenden staan er zelf bij te lachen”, aldus het rapport.
Lees ook
Verharding bij de Rotterdamse politie vergroot het risico op ‘discriminatie, seksisme en buitensporig geweld’ tegen burgers
Bent u geschrokken van de politiecultuur in Rotterdam?
„Je schrikt elke keer weer als je zoiets leest over de politie. Hoe kan dit waar zijn? Het is hartstikke pijnlijk en doet verdriet maar tegelijkertijd kennen we deze problemen. In medewerkersonderzoeken, waarin agenten anoniem kunnen reageren, zien we dat er bij de politie meer dan bij andere organisaties of bedrijven wordt geklaagd over grensoverschrijdend gedrag. De rauwheid van ons werk speelt daarin een rol.”
„Ik ben wel ongelooflijk blij dat 75 collega’s eerlijk en kwetsbaar hebben gesproken met onderzoekers. Ik heb een zekere zorg dat collega’s op andere plekken in het land door alle aandacht voor deze kwestie in hun schulp kruipen.”
De zweer moet op tafel?
„Ja, het goede wat hier gebeurt, moet niet kapot worden gemaakt. Dit onderzoek is juist heel belangrijk om de problematiek fundamenteel te kunnen aankaarten. Ik heb de afgelopen dagen tegen alle politiechefs gezegd: denk niet dat dit bij jou niet voorkomt. Ik vind het dapper dat de politieleiding in Rotterdam het deksel van de put heeft gehaald.”
Het diversiteitsbeleid werpt nog niet bijzonder veel vruchten af?
„Juist wel. In 2017 was ik nog een roepende in de woestijn. Ik maakte me niet populair in het korps door te zeggen dat discriminatie binnen de politie een structureel probleem is. Ik kreeg het verwijt dat ik collega’s ten onrechte voor racist uitmaakte. Je ziet nu hoe lang het duurt om een echte cultuurverandering te realiseren onder de 70.000 werknemers van de politie. Maar inmiddels is er geen discussie meer over het belang van de politie voor iedereen. Dat is onze identiteit. Op de topmanagementlaag zit dit bij iedereen tussen de oren. Het was een lange weg om op dit niveau te komen.”
In het Rotterdamse onderzoek vertellen agenten juist dat ze het praten over meer diversiteit helemaal zat zijn. Ze klagen ook over de disproportionele bestraffing van ‘hun’ racisme.
„Er blijft altijd een groep mensen over die niet mee willen en die klagen over de leiding die de werkvloer niet zou begrijpen. Maar ik zie die groep in omvang afnemen omdat ze ingekapseld wordt. Hun stem klinkt minder dominant. Ik merk wel dat agenten die naar voren willen stappen om meldingen van ongewenst gedrag te doen, dat nalaten omdat ze niet willen dat het meteen leidt tot ontslag van collega’s. Onze boodschap moet dus ook luiden: kwesties zijn bespreekbaar. Niet iedereen heeft daar vertrouwen in.”
Ik maakte me niet populair in het korps door te zeggen dat discriminatie binnen de politie een structureel probleem is
Peris Conrad, een agent die in Rotterdam werd weggepest, vertelde vorige week nog eens op televisie dat hij zijn kinderen verbiedt bij de politie te gaan werken. Dat wil hij ze niet aandoen. Lukt het wel om een meer divers samengesteld politiekorps te worden?
„Dat vond ik zo vreselijk om te horen. Ik begrijp de angst voor racisme. Tegelijkertijd is ook de boodschap: we moeten als politie door deze pijn, door deze shit, heen om het beter te maken. Heb daar vertrouwen in. In Amsterdam doet de politie er alles aan om mensen met een niet-Europese achtergrond erbij te halen, om te zorgen dat ze door de testen heenkomen om ze bij de politie te kunnen aannemen. Die instroom is nu 22 procent. Dat is het hoogste percentage. Het stijgt nog steeds licht maar te langzaam. De snelle uitstroom van agenten van kleur blijft wel een probleem.”
De problematiek houdt u niet uit de slaap?
„Ik lig nooit echt wakker. Dit dossier zal ik tot op de dag van mijn afscheid beet houden omdat ik zie dat het een langjarig proces is.”
Lees ook
Groeiende irritatie over aanhoudend racisme binnen Nationale Politie
