Het was geluk, zo eerlijk moet je zijn. Toen politieagenten Gerard V. in het voorjaar van 2022 tijdens een verkeerscontrole staande hielden, kreeg de vrachtwagenchauffeur nét een naaktfoto binnen op z’n telefoon. Van een minderjarige, dacht een agent te zien. Ja, bevestigde de chauffeur, en toen de politie daarop zijn telefoonverder onderzocht, vonden ze ook een vorm van kindermisbruik waar in Nederland nog amper mensen voor veroordeeld waren.
Maandag stond V. voor de rechter en hoorde hij het Openbaar Ministerie vier jaar celstraf en tbs tegen hem eisen. Het speelde mee dat hij al eens was veroordeeld voor ontucht met zijn eigen dochters. Vrijdag staat een tweede verdachte terecht, een 26-jarige man uit Spijk. Zowel deze man als V. worden verdacht van het vervaardigen en bezitten van kinderpornografie: van kinderen aan de andere kant van de wereld die via webcams misbruikt worden.
Zulk misbruik bestaat al sinds apps als Facetime en Skype bestaan, zegt Linda van den Oever, landelijk officier van justitie in zaken rond kinderporno en kindersekstoerisme. Maar de laatste jaren heeft het „een vlucht genomen”.
Livestreams
De traditionele sekstoerist vloog naar landen als de Filipijnen, waar kinderen in bars tegen betaling werden aangeboden voor misbruik. En online bekeken, verzamelden en verstuurden pedofielen beelden van misbruikte kinderen via onder meer het darkweb, de moeilijk toegankelijke delen van het internet. Maar sinds de coronapandemie, toen reizen moeilijker werd, ziet justitie steeds vaker beelden van misbruik opduiken die via livestreams gemaakt zijn.
De opsporing van daders van zulk misbruik is nog complexer dan bij andere kinderpornografie, schetst Van den Oever. Soms is er de toevalstreffer, zoals bij Gerard V. Maar vaker is justitie afhankelijk van wat er aan – cru gezegd – de ‘aanbodkant’ gebeurt. „In landen als Filipijnen en, zoals in de zaak die vrijdag speelt Madagaskar, wordt iemand opgepakt die een kind voor de camera heeft gezet. Op telefoons en computers vindt de opsporing dan contactgegevens van afnemers, of transacties. Soms zitten daar ook Nederlandse nummers en e-mailadressen tussen.”
De daders in zulke „bronlanden” zoeken via internet contact met „afnemers”, met name in landen waar mensen goed Engels spreken. Vaak zijn die daders tantes, nichtjes en moeders van slachtoffers die de kinderen via de webcam tegen betaling aanbieden aan westerse mannen.
Zo zou V. via Facebook in contact zijn gekomen met een Filipijnse familie, zei hij maandag tijdens de zitting. Hij wilde, beweerde hij, de familie helpen met geld voor bijvoorbeeld schoolspullen. In ruil werden kinderen dan voor de webcam misbruikt. In zijn zaak werden naast de livestreams nog 3.400 andere beelden aantroffen. Bij de helft daarvan was sprake van penetratie, vrijwel altijd ging het om kinderen jonger dan twaalf jaar.
Bron van inkomsten
Dat misbruik tekent kinderen voor de rest van hun leven, zegt Van den Oever. „Ook omdat het vaak niet gaat om één moment van misbruik, om één chatgesprek of livestream van een kwartiertje. Het is een bron van inkomsten, dus zijn er zoveel mogelijk klanten en worden ze zo vaak mogelijk misbruikt. Eén zo’n kind wordt misschien wel door tientallen westerse mannen digitaal misbruikt.”
De omvang van dat misbruik is groot: volgens onderzoek van hulporganisatie International Justice Mission en de Universiteit van Nottingham zouden alleen al in 2022 naar schatting bijna vijfhonderdduizend Filipijnse kinderen misbruikt zijn voor livestreams, één op de honderd Filipijnse minderjarigen. Begin deze maand werden in een Filipijnse stad nog twee ouders opgepakt die ervan worden verdacht dat ze hun vier kinderen, waaronder een tweeling van twee jaar oud, zouden uitbuiten via livestreams.
Van den Oever gaat ervan uit dat dankzij de nieuwe Wet Seksuele Misdrijven de mannen die voor zulk misbruik betalen hetzelfde bestraft worden als verdachten van offline misbruik. Het gaat in feite om het „medeplegen van ontucht”, zegt ze. „Zonder vraag is er immers geen aanbod. Als je heel specifiek zegt: penetreer dit kind met een kaars – sorry dat ik het zo plat zeg, maar daar gaat het wel over – en je betaalt ervoor, dan heb je er een leidende hand in. Dat is in principe hetzelfde als wanneer je het in dezelfde kamer zou doen.” Met die verdenking, zegt Van den Oever, „wordt juridisch vertaald hoe heftig de feiten zijn”.
Lees ook
Drie jaar cel en tbs met dwang geëist tegen oppas uit Schagen die van kindermisbruik wordt verdacht
