Donderdagavond was er nog de ontlading bij Francesco Farioli, na een bloedstollende penaltyserie tegen Panathinaikos in de voorronde van de Europa League. Hij sprong uit zijn stoel, schreeuwde het uit, liep met gebalde vuisten door de Johan Cruijff Arena.
Maar drie dagen later, krijgt Ajax-coach Farioli voor het eerst met serieuze tegenslag te maken. In de tweede competitiewedstrijd van het seizoen, verliest Ajax verrassend bij het gepromoveerde NAC Breda (2-1). De belangrijkste dilemma’s van Farioli uitgelicht.
Brobbey geïsoleerd
Verdediger Dies Janse speelt Brian Brobbey in, als de spits dichtbij het strafschopgebied staat, tegenstander in zijn rug. Het is een beloftevolle situatie, na vijf minuten. Aanvallende middenvelder Kristian Hlynsson en linksbuiten Mika Godts anticiperen, bewegen richting de as. In plaats van dat ze ruimte creëren met een sprintje in de diepte, lopen ze de zone rond Brobbey dicht. Die schermt de bal even af. Probeert te passen op Godts naast hem, maar dat wordt doorzien.
Het is een patroon in de eerste helft. Ajax heeft veel balbezit – over de hele wedstrijd liefst 75 procent. Maar er gebeurt weinig met dat overwicht. Kort voor rust klinkt applaus van de NAC-aanhang, omdat hun ploeg het zo goed dicht weet te houden door fel te verdedigen.
Ajax komt wel regelmatig in het aanvallendste deel van het speelveld, met 120 passes in die zogeheten final third. Maar er zijn te weinig afspeelopties als aanspeelpunt Brobbey aan de bal komt. Godts wil vaak de bal ín de voet, net als rechtsbuiten Bertrand Traoré. Ajax mist diepte, dynamiek, variatie – en is dus statisch.
Ze maakten te weinig „sprintjes zonder bal”, zegt Farioli. „Dat is de enige manier om een tegenstander uit te spelen die ‘laag’ verdedigt.” In de eerste helft deden ze te weinig om Brobbey te helpen, zegt keeper Remko Pasveer bij ESPN. „Hij hield goed de bal vast. Dan moeten de buitenspelers en middenvelders hem opties geven, zodat hij hem kan afleggen waardoor we door kunnen voetballen.”
Te weinig kansen
Traoré dribbelt vanaf rechts het vijandelijk strafschopgebied in, na twintig minuten. Met een subtiel passje speelt hij Hlynsson aan, waarop Traoré door loopt richting doel, op zoek naar een combinatie. Er ligt ruimte. Hij gebaart naar Hlynsson, wil de bal terug, maar de IJslander heeft te veel tijd nodig en geeft het passje te laat: hij speelt onhandig tegen Traoré aan.
Het zegt iets over het stroeve aanvalsspel. Onder Farioli, creëert Ajax opvallend weinig goede mogelijkheden. Vorig seizoen kreeg Ajax 3,2 grote kansen per wedstrijd, tegen 2,3 dit seizoen (zes duels), blijkt uit data van bureau Opta. Tegen NAC waren het er drie. Daarvan was er één – de goal van Jorrel Hato in de tweede helft – uit een standaardsituatie.
Dit is terug te zien in de expected goals, een belangrijke maatstaf die het verwachte aantal doelpunten op basis van de kwaliteit van de kansen voorspelt. Die ligt bij Ajax, met gemiddeld 1,5 dit seizoen, bijzonder laag. Vorig seizoen lag die op 1,8, het jaar daarvoor op 2,1 en de drie seizoenen daarvoor op 2,6. Het toont dat Ajax scorend vermogen en aanvallende creativiteit heeft ingeleverd.
Wat niet helpt, is dat spits Brobbey nog naar ritme zoekt. Farioli: „Qua scherpte en final touch, is Bryan nog ver verwijderd van zijn topvorm.”
Roulatiebeleid
Het is een beeld dat gretig wordt vastgelegd door de tv-camera’s, kort voor het duel tegen NAC. Belangrijke spelers van Ajax, die op de bank beginnen: Steven Berghuis, Jordan Henderson, Steven Bergwijn, Kenneth Taylor. Liefst acht wijzigingen voerde Farioli door ten opzichte van de basiself donderdag tegen Panathinaikos.
Het leidt, na het verlies bij NAC, tot veel kritiek. Farioli wijst op vorig seizoen, waarin Ajax op fysiek gebied tekort kwam tegen de concurrentie. Dit probeert de staf nu op te bouwen, zonder spelers af te breken, zegt Farioli. Voor iedere speler die terugkeert na een blessure – onder wie Brobbey, Bergwijn en Berghuis – is een „individueel programma” en „protocol” vastgesteld. Wie wel of niet fit genoeg is, baseert hij op de fysieke data.
„We zijn nog niet klaar om drie wedstrijden op dit niveau van intensiteit te spelen in een week [acht dagen]”, zegt Farioli zondag. Minder dan 72 uur eerder speelden ze nog een duel van 120 minuten, plus 28 minuten voor de penaltyserie. „Een wedstrijd die emotioneel en fysiek enorm was. Ik vond het belangrijk om verse krachten te brengen. Ook mentaal.”
Wat het roulatiebeleid van Farioli complex maakt, is dat hij door de vele wisselingen moeilijk vastigheden (zoals aanvalspatronen) kan inbouwen met een vaste kernploeg. Dat maakt Ajax in deze opbouwfase kwetsbaar. En hoewel er nu elf spelers met – in zijn woorden – „verse benen” begonnen, was er tegen NAC toch een gebrek aan dynamiek en felheid zichtbaar.
Verdedigende fouten
De robuuste defensieve organisatie was een van de positieve punten in de eerste duels van Ajax deze zomer – na de 61 tegengoals in de Eredivisie vorig seizoen. De ploeg kreeg tot zondag nauwelijks tegendoelpunten. Hoewel Ajax tegen NAC de wedstrijd controleerde en weinig weggaf, verviel het toch weer in oude fouten.
Er is geen afstemming tussen centrale verdediger Sutalo en back Anton Gaaei op de rechterflank, als NAC eruit breekt na een uur. Matthew Garbett profiteert, kan alleen op Pasveer af en maakt 1-0. En kort voor tijd, bij een 1-1 stand, verspeelt Ajax rechts voorin de bal door onzorgvuldig combinatiespel. Vervolgens maakt Gaaei onnodig een overtreding. Uit die vrije trap kopt Jan van den Bergh de winnende binnen. Gaaei, die Van den Bergh moest dekken, is hem even kwijt en gaat niet de lucht in voor het kopduel. 2-1 voor NAC – feest in Breda.
Ze zitten bij Ajax in een „groot proces”, zegt Farioli. „We moeten versnellen, dat is duidelijk.”
