Tegenoffensief Oekraïne op Russisch grondgebied blijft in mist gehuld

Het in dikke oorlogsmist gehulde Oekraïense offensief in de Russische grensregio Koersk is nog niet voorbij. Uit door analisten geverifieerde videobeelden blijkt dat Oekraïense strijdkrachten mogelijk tot 35 kilometer landinwaarts zijn getrokken. Onduidelijk is in hoeverre het gebied ook echt onder controle van de Oekraïners staat. Rusland heeft de situatie gekwalificeerd als een noodsituatie van federaal niveau en stuurt versterking.

Het is voor het eerst dat de Oekraïners zo’n gecoördineerde aanval op Russisch grondgebied uitvoeren. Voor de operatie zijn ervaren brigades uit het oosten van Oekraïne weggehaald. Onder meer de 22ste gemechaniseerde brigade en de 82ste aanvalsbrigade zijn bij de operatie betrokken. Vermoedelijk bestaat de inzet uit enkele duizenden militairen. „Een offensieve operatie van beperkte omvang”, zegt generaal buiten dienst Mart de Kruif, analist van de podcast Veldheren.

De Oekraïners betrachten operatiestilte. De legertop, het presidentiële kantoor, militairen en de betrokken brigades laten er niets over los. Op vragen hoorde NRC: „Nee”, „Geen kans :)”, „Kan niks zeggen” en „Wij geven geen commentaar. Prettige dag.” In zijn avondtoespraak op donderdag erkende president Volodymyr Zelensky wel voor het eerst indirect dat er iets gaande is. „Rusland bracht de oorlog naar ons land en moet voelen wat het heeft gedaan.”

Over de militaire doelen van de operatie blijft het speculeren. Met de verrassingsaanval dwingt Kyiv Rusland na te denken over de inzet van zijn troepen. In de grensbewaking zaten waarschijnlijk vooral dienstplichtigen, jonge soldaten die volgens de wet niet over de grens ingezet mogen worden. Moskou moet in het gebied nu met versterking komen, wat ten koste kan gaan van de bezetting in Oost-Oekraïne.

De Oekraïense operatie in de Russische grensregio komt op een moment dat de vooruitzichten voor Kyiv in Oost-Oekraïne somber zijn. Mede als gevolg van het maandenlange traineren van de Amerikaanse wapensteun lijden de Oekraïeners sinds november grote verliezen. Sinds de val van het zwaar verdedigde industriestadje Avdiivka, in februari, heeft Rusland het momentum in de Donbas. Dagelijks veroveren de troepen van Moskou er ongeveer een kilometer aan terrein.

Geen Russisch zomeroffensief

Al sinds het begin van de Russische invasie heeft Oekraïne minder wapens, beperkt munitie en minder mankracht dan de Russische strijdkrachten. Maar met de inval in Koersk pakt Oekraïne nu het initiatief terug. „Dat ze in het offensief zouden gaan is an sich niet zo verbazingwekkend”, zegt Mart de Kruif. „Het meest verbazingwekkende is dat de Russen dit niet hebben zien aankomen. Dit is vooraf geoefend en heel nauwkeurig gepland. Er moet logistieke ondersteuning zijn, zoals zorgen dat er getankt kan worden. Dit doe je niet zomaar.”

Eerder deze zomer werd duidelijk dat er geen groot nieuw offensief van de Russen zou komen, maar dat Rusland het huidige afbraakoffensief langs de frontlinies voort zou zetten. „Daardoor werden Oekraïense troepen die geoormerkt waren voor de verdediging, vrijgespeeld om zelf wat te proberen”, stelt de Kruif. Hierdoor wordt Rusland even uit zijn routine gehaald.

Met behulp van drone- en raketaanvallen lijkt het de Oekraïners te lukken de Russische logistiek te hinderen. In de Russische plaats Rylsk (op 25 kilometer van de grens) werd vrijdagochtend een Russische kolonne aangevallen. Zeker twaalf voertuigen werden daarbij uitgeschakeld. In een video van een voorbijganger zijn opgestapelde lichamen te zien. Mogelijk zijn er tientallen Russische militairen omgekomen bij de aanval, stelt de Russische onafhanklijke krant Novaja Gazeta.

De stad Lipetsk (op 300 kilometer van de Oekraïense grens) werd in de nacht van donderdag op vrijdag doelwit van Oekraïense drones. Bronnen stellen daarover tegen persbureau AP dat een militair vliegveld doelwit werd.

Gebied ruilen

De Russische militair analist Jan Matvejev stelde in de podcast Tsjestnoje slovo (eerlijk woord) dat Oekraïne mogelijk probeert land te bezetten, zodat Oekraïne dit aan de onderhandelingstafel als ruilmateriaal kan inzetten. Dit lijkt De Kruif onwaarschijnlijk. „Oekraïne heeft een gebrek aan manschappen en materieel, dan ben je gebaat bij een korte frontlinie. De verdediging, met loopgraven en dergelijke, zou een enorme opgave zijn. Militair gezien is dat erg onwaarschijnlijk.”

Opvallend is hoeveel informatie er van Russische zijde over de aanval naar buiten komt. Door pro-oorlogsbloggers werd in eerste instantie afgegeven op het ministerie van Defensie, dat de aanval blijkbaar niet had zien aankomen. Nu de eerste schok voorbij is, worden vergeldingsplannen gedeeld. De Tsje-tsjeense leider Ramzan Kadyrov beloofde „goede resultaten” in de komende twee, drie dagen.

Op het staatsnieuws van het Eerste Kanaal worden elke dag lange items vertoond over de aanval op Koersk. Het feit dat er nu een stevige Oekraïense aanval op Russisch grondgebied plaatsvindt, ondersteunt het Kremlin-narratief dat Oekraïne een bedreiging vormt, en dus verslagen moet worden.

Volgens het Russische ministerie van Volksgezondheid zijn als gevolg van incursie 66 burgers gewond geraakt, onder wie 12 ernstig. In de omgeving van de gevechten zijn veel Russische burgers op de vlucht geslagen. Ze worden hierbij nauwelijks geholpen door de staat, schrijft Novaja Gazeta. Op het Russische staatsnieuws wordt wel de humanitaire situatie uitgelicht. Ontheemden zouden een eenmalig bedrag van 15.000 roebel krijgen, omgerekend zo’n 150 euro.

Moreel

Hoezeer de huidige operatie werkelijk verschilt van eerdere Oekraïense kleinschalige invallen langs de Russische grens, valt nog te bezien. Oekraïne heeft beperkte reserves en kan niet, zoals Rusland, vrijelijk grote aantallen militairen in de strijd gooien. „Het culminatiepunt is nu wel bereikt eigenlijk”, analyseert De Kruif. „Het zou mij verbazen als ze daar nog heel lang zitten. De Russen hebben een paar dagen nodig om hun parate eenheden daarheen te brengen. De eerste reactie die je krijgt is van de Russische luchtmacht. Dan kun je maar beter weg zijn.”

Toch was zo’n offensief in de oorlog in Oekraïne al een tijd niet gezien. „Mogelijk is het een vingeroefening om te zien of ze een operatie waarin verschillende eenheden en wapensystemen gecoördineerd optreden aankunnen”, zegt De Kruif.

Er blijft dan nog een laatste, niet te onderschatten, mogelijk doel van de operatie: „Ik denk dat het grootste voordeel moreel is”, zegt De Kruif. „Als je al zoveel maanden geen terrein meer wint, is het goed om te laten zien dat je Russen zo kunt verrassen.”

Delen





Mail de redactie