Vrijgekomen Ilja Jasjin brengt hoop en liefde vanuit zijn Russische cel naar een Berlijns park

Posted on August 8, 2024 by admin

Ruim een uur voor het optreden van de Russische oppositiepoliticus Ilja Jasjin verzamelt zich al een menigte aanhangers in het Mauerpark in Berlijn. Velen strijken neer op een picknickkleedje in de avondzon, al dan niet met döner of noedels in een kartonnetje. Sommigen zijn gehuld in de Russische anti-oorlogsvlag: wit, blauw, wit. Een oudere vrouw zegt: „Dat is de vlag van ons oppositie: de Russische vlag, maar dan zonder het rood van het bloed.”

Alexander Glotov (28) is blij en opgewonden dat hij de kans krijgt om Jasjin te zien. „Hij is een van onze belangrijkste stemmen in de oppositie”, zegt Glotov, die in februari 2022, toen Rusland Oekraïne binnenviel, snel het besluit nam om Rusland te ontvluchten en in Berlijn belandde. Jasjin, zegt Glotov, „komt nu rechtstreeks uit de hel.”

Vorige week donderdag kwam Ilja Jasjin (41) dankzij de grote gevangenenruil plotseling vrij uit zijn Russische cel. „Het is bedwelmend. Het voelt alsof je dronken bent”, zei hij hierover. En ook op woensdagavond in Berlijn, waar Jasjin honderden vooral jonge Russische emigrés toespreekt, is die roes nog niet uitgewerkt. „Dit is fantastisch. Op zulke momenten begin je gewoon in wonderen te geloven”, zegt hij op het podium. Veel van zijn toehoorders worden even aangestoken door Jasjins optimisme. De stemming is geladen, veel mensen omarmen elkaar. Het publiek is heel stil, alleen een echo van Jasjins stem kaatst terug van de appartementengebouwen aan de andere kant van het park. Maar bij Jasjins grapjes klinkt uitgelaten gelach, na sommige uitspraken minutenlang applaus en gejoel.

„Ik belegde deze bijeenkomst op de eerste plaats om jullie te bedanken”, zegt Jasjin tegen de toehoorders. „Er was geen dag waarop ik me alleen voelde. Jullie waren de bron van mijn kracht.” Jasjin roept Russen op om voor elkaar te zorgen, te geloven in de vrijheid en in de „kracht van de liefde: liefde is sterker dan de dood”. „Weinig mensen beseffen het, maar er zijn veel meer goede mensen, aardige mensen en normale mensen dan dat er kwaadaardigen, schurken en cynici zijn”, aldus Jasjin. Het Poetinisme noemt hij „het kwaad”. „Helaas is het kwaad veel beter georganiseerd en daarom lijkt het almachtig, maar dat is het niet. Sterker nog, wij zijn met veel meer.”

Poetin-Verstehers

Een paar tegenstanders van Jasjin roepen vanaf de rand van de menigte af en toe iets tussendoor. „Ik had al gehoord over de ‘Poetin-Verstehers’ in Duitsland. Nu zie ik ze voor het eerst ook”, aldus Jasjin vanaf het podium. Het publiek barst in gelach uit. Later begint het publiek uit zichzelf „Poetin choejlo” te roepen, een verwijzing naar de Russische president en het mannelijk geslachtsdeel.

Het optreden van Jasjin in Berlijn is zijn rentree in de politiek. Jasjin was een bondgenoot van de in 2014 vermoorde politicus Boris Nemtsov. In 2017 werd hij verkozen als raadslid in een district van Moskou voor de liberale partij Solidarnost. Hij wilde meedoen aan burgemeesterverkiezingen, maar kreeg het label ‘extremist’ (naar eigen zeggen vanwege zijn steun voor Aleksej Navalny) en werd uitgesloten van deelname.

Publiek bij de bijeenkomst met Ilja Jasjin in het Berlijnse Mauerpark, 7 augustus.

In december 2022 kreeg hij 8,5 jaar cel opgelegd vanwege het ‘verspreiden van nepnieuws’ over de Russische strijdkrachten. Jasjin sprak zich uit tegen de oorlog, en tegen de wandaden van het Russische leger tegen de burgerbevolking in de Oekraïense stad Boetsja.

Op een persconferentie op vrijdagavond, de dag na zijn vrijlating, toonde Jasjin zich gefrustreerd over de ruil. „Ik wilde Rusland niet verlaten”, zei hij. „Ik zag mijn gevangenschap als een strijd voor mijn rechten in mijn land.” Hij is tegen zijn wil uit Rusland „verbannen”, zei Jasjin, omdat Poetin weet dat een oppositiepoliticus vanuit het buitenland al snel vleugellam is. „Mijn eerste wens in Ankara was het om een vliegticket te kopen om naar Rusland terug te keren.”

De FSB-agent die de gevangenen tijdens de ruil escorteerde, spiegelde hem alvast voor wat hem dan te wachten zou staan, vertelde Jasjin tegen het onafhankelijke medium Mediazona. „Wij begrijpen dat je terug wilt komen”, zei de agent volgens Jasjin. „En je kunt natuurlijk terugkomen, zoals Navalny. En we zullen je opnieuw arresteren, net als Navalny. En je zult je dagen eindigen zoals Navalny.”

Lenin in buitenland

Toehoorder Glotov is niet bang dat Jasjin vanuit het buitenland niets meer kan betekenen voor de oppositie. „Kijk naar Lenin, die zwierf ook jaren in het buitenland rond en toen ‘ie terugkwam wist ‘ie toch een en ander in beweging te zetten”, aldus Glotov. „Niet dat Lenin een voorbeeld is. Ik haat het communisme en ik haat Lenin.”

In Berlijn spreekt Jasjin over de achtergebleven politieke gevangenen. Dat zijn er honderden, volgens de lijst van mensenrechtenorganisatie Memorial. Direct na zijn vrijlating meende Jasjin ook dat beter andere gevangenen hadden kunnen worden geruild dan hijzelf, omdat hij relatief jong en gezond is.

Helaas is het kwaad beter georganiseerd, maar wij zijn met veel meer

Ilja Jasjin
Russisch oppositiepoliticus

Ook pleitte Jasjin er eerder voor dat de westerse sancties meer de Russische bovenlaag in het vizier zouden moeten nemen, en minder de Russische economie als geheel. In Oekraïne maar ook in Duitsland kwam hem dat op veel kritiek te staan. Pavel Kos (32), die samen met een vriendin op een kleedje naar Jasjin luistert, snapt wel dat daar kritiek op is, maar zegt ook: „De sancties zouden wel wat gerichter kunnen zijn, want juist mensen met veel geld merken er nu niets van.” Kos denkt dat Jasjin niet snel vergeten wordt en nog wel degelijk een rol van belang kan spelen als hij zulke bijeenkomsten blijft organiseren als nu in Berlijn.

Dat denkt ook Veronika Liebrecht (27). Haar ouders zijn ‘Rusland-Duitsers’ uit Kazachstan, onderdeel van een voormalige Duitstalige minderheid in het gebied van de Sovjet-Unie. „Ze wonen al bijna dertig jaar in Duitsland maar kijken nog altijd alleen maar Russisch nieuws”, zegt Liebrecht. Haar ouders behoren dan ook tot de Duitsers die de Russische president een warm hart toedragen, zegt ze. „Ik ben hier omdat ik mijn ouders dan ook iets kan vertellen van de andere kant, over wat ik vind en over wat ik heb gehoord.”

Jasjin schetst in Berlijn een alternatief voor het autoritaire en repressieve Rusland onder Poetin, Een land „waar de staat voor zijn burgers zorgt en ze niet de dood in stuurt”. Maar voordat de oppositie een kans maakt dat te realiseren, zal ze verenigd moeten zijn, erkent Jasjin. Met de Russische oppositie verspreid en verdeeld, in gevangenissen en het buitenland, is dat een vraagstuk zonder antwoord. „We zullen een strategie moeten ontwikkelen waar iedereen zich op zijn gemak bij zal voelen.”

Wat vindt NRC | Terecht veel vragen en zorgen over nieuwe werkinstructie IND

admin
September 24, 2024
0

Nederland gaat vaker ‘nee’ zeggen tegen asielzoekers. Dit vloeit voort uit een nieuwe methodologie die de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) sinds deze zomer hanteert. Tot voor kort moest de dienst, vaak onder druk van de rechter, zelf goed onderbouwen waarom een asielzoeker geen recht heeft op bescherming. Nu ligt er, op verzoek van de politiek, een nieuwe werkinstructie waarin de bewijslast vooral bij de asielzoeker wordt gelegd. Die moet, zo meldde NRC maandag, nu zelf het overtuigende bewijs leveren waarom zijn of haar leven in gevaar is. Asielzoekers die al langer in de EU verblijven moeten eveneens overtuigend kunnen uitleggen waarom ze niet al eerder elders een asielverzoek hebben ingediend.

Volgens Vluchtelingenwerk gaat het om „de grootste beleidswijziging in tien jaar tijd”. De gevolgen zijn nu al merkbaar. In de afgelopen weken zouden asielzoekers uit Syrië, Afghanistan en Jemen, landen die voorheen als evident onveilig golden, tegen afwijzingen aan zijn gelopen. Omdat ze dus niet kunnen bewijzen dat hun land van herkomst voor hen persoonlijk onveilig is, en de IND niet langer heel precies hoeft te bewijzen dat het daar wél veilig is.

Column | Waarheid waardevol in en om zichzelf

admin
September 24, 2024
0

Alles gaat zoals gepland. Het extreemrechtse kabinet stelt extreemrechtse ongrondwettelijke maatregelen voor, de oppositie levert kritiek, in de kranten wordt dit alles geduid en horen we instemming of tegengeluiden. Dus alles gaat zoals gepland.

In De haat tegen de democratie schrijft de Franse filosoof Jaques Rancière dat onze representatieve democratie eigenlijk een samenspel van oligarchieën is. Onder de VVD maakte een selecte groep welgestelde burgers met banden met het bedrijfsleven bijvoorbeeld de dienst uit. Deze verstrengeling van kapitalisme en politiek in de polder leidde ertoe dat Nederland werd bestuurd als een soort supermarkt. Sinds de laatste verkiezingen is het recht van de rijkste grotendeels verdrongen door het recht van de luidste. De VVD zit nog in het zadel en de BBB vertegenwoordigt de belangen van de agro-industrie. Maar de verbinding tussen politiek en media, waaronder sociale media, is steeds belangrijker geworden.

Het fictieve verhaal over Nederland als een land geteisterd door een asielcrisis kan alleen zo succesvol worden als iedereen eraan bijdraagt. De NOS legt het standpunt van de regering netjes uit. Experts vinden dat de plannen van het kabinet onmogelijk zijn (of niet). Peilingen laten zien dat dit is wat de burgers willen. Omdat iedereen er serieus op ingaat lijkt het al bijna normaal dat de PVV de grootste partij in Nederland is. Ondertussen blijven de echte crises buiten schot.

Terwijl ik nadacht over de macht van het consumentenpopulisme vroeg ik me af hoe een krant eruit zou zien die niet het recht van de luidste zou hanteren. Dus niet gebaseerd op meningen, hypes of de belangen van selecte groep, maar op schaal naar werkelijke problemen. Dat zou meer dan 99 procent berichtgeving over niet-mensen betekenen. Waaronder veel aandacht voor de uitbuiting van niet-menselijke dieren, want in de vee-industrie worden in Nederland elke dag meer dan 1,7 miljoen van hen geslacht. En er leven in die vee-industrie onder andere ruim 100 miljoen kippen, 12 miljoen varkens en bijna 4 miljoen runderen onder erbarmelijke omstandigheden, tegen 17,7 miljoen menselijke inwoners, dus reken maar uit.

Voor vandaag denk ik in ‘Binnenland’ bijvoorbeeld aan een reportage over wat het voor dieren inhoudt dat er geen verbod komt op stroomstootwapens. Dat had de vorige landbouwminister Adema beloofd. Varkens in Nood liet zien dat dieren willekeurig stroomstoten kregen op heel gevoelige plekken zonder dat ze weg konden. Maar minister Wiersma wil eerst kijken of er draagvlak is onder degenen die de stroomstoten toedienen. En een overzicht van wat het voor de niet-menselijke dieren en planten in Nederland betekent dat degenen die hun leefgebieden vernietigd hebben dat de komende vier jaar in heel Nederland zullen doen.

In een paar kolommen op de achterpagina is er ruimte voor mensennieuws. In het binnenland misschien over de meer dan honderdduizend mensen met ernstige long covid die wegteren zonder enige zorg, of de jeugdzorg. In het buitenland bijvoorbeeld de humanitaire crisis in Syrië, of Soedan, of toch de overstromingen in centraal Europa – want die zijn deel van de klimaatverandering die ieders leven op termijn zal bepalen.

Dit wil natuurlijk niemand lezen, hoewel ik de redactie bij deze uitdaag er eens over na te denken. Want het is niet de taak van iemand die de werkelijkheid naar woorden vertaalt om te schrijven wat mensen willen lezen. De waarheid is waardevol in en om zichzelf. En kritisch zijn betekent voor degenen die bijdragen aan het publieke debat niet alleen kritiek leveren binnen het bestaande systeem. Het gaat ook om begrijpen hoe je dat in stand houdt. Anders blijft alles gaan zoals gepland.

Eva Meijer is schrijver en filosoof. Ze schrijft om de week een column.

Ga nooit met Denen aan een familiediner zitten

admin
September 24, 2024
0

Denkend aan Flevoland zie ik, nu ja, windmolens als hoge pluimen aan de einder staan – in hoeveelheden die een zekere vernuftige edelman zijn laatste restje gezond verstand zouden hebben ontnomen. Ik ben op weg naar Swifterbant, dat, hoe middeleeuws het ook klinkt, pas in 1962 uit de verse poldergrond werd gestampt. (De plaats werd genoemd naar een middeleeuwse nederzetting, ooit verzwolgen door het Aelmeer, dat Zuiderzee werd en uiteindelijk Oostelijk Flevoland.) Ver buiten de dorpskern, zelfs buiten de ‘Swifterringweg’ in het oneindig laagland, steekt een fraai boekenhuis fier de hoogte in. Ik haal er Veranderend licht (2002) van de Deen Jens Christian Grøndahl uit. „Spannend boekje gevonden?” roept een voorbijfietser.

„Ik ben, vrees ik, aan Grøndahl verslaafd,” luidt het citaat van Arnon Grunberg op de achterflap van de door Gerard Cruys vertaalde roman. Je kunt je daar iets bij voorstellen als je op de eerste pagina een scène uit een huwelijk leest: „Het lichtje van het koffiezetapparaat brandt, ze doet het uit. Voorheen zou ze een tikkeltje irritatie of tederheid hebben gevoeld, naar gelang van haar humeur.” Je verwacht dat de schrijver zal uitleggen wat het huidige gevoel van de vrouw is aangaande de tekortkomingen van haar man in zijn omgang met kleine huishoudelijke apparaten. Niets van dat al. De vrouw (Irene Beckman, 56 jaar) zet theewater op en staart uit het raam. Onuitgesproken boodschap van de passage: ze wordt niet warm of koud meer van haar Martin. Dit huwelijk is dood.

De teraardebestelling van een en ander vindt tientallen pagina’s verder plaats. Sinds Festen weten we: ga nóóit met Denen aan een familiediner zitten. Ook in Veranderend licht gaat het mis als Martin zijn vrouw, dochter, zoon en schoondochter al bij het voorgerecht plompverloren vertelt dat hij een ander (ja, een jongere ander) heeft en verder wil met deze Susanne. De ontrouw had Irene al ontdekt omdat haar man met het antwoordapparaat even slordig was als met het koffiezetapparaat. Wat ze zich niet kon voorstellen was dat zij de verlatene zou zijn en niet de verlater. Vrijwel altijd heeft zij (gegoede komaf) hem (ambitieuze sociale stijger in de bankensector) als de zwakte partij beschouwd. Bovendien is Irene een verlatingsprofessional: ze is scheidingsadvocaat van beroep. Haar leven van het begin af aan getekend door het afscheid van mannen: haar tweelingbroer overleed in de baarmoeder, haar vader verliet haar moeder, met een jonge minnaar durfde ze op haar veertigste de sprong niet te wagen. Er blijkt ook een biologische vader te zijn, verbonden met een oorlogsgeschiedenis.

Grøndahl is een geniaal binnenhuisschrijver. Binnenhoofdschrijver eigenlijk en in het hoofd van Irene Beckman, die de wereld beziet met een wantrouwen dat ze zichzelf meestal vergeeft. Haar moeder, liggend in een ziekenhuisbed: „Een rimpelig, begerig, machteloos liegbeestje”. Of haar volwassen zoon, als die protesteert tegen de scheiding en het einde van de rol van zijn ouders als „de bewakers van zijn dertigjarige al enigszins kalende nostalgie”.

Intussen probeert Irene zich te verhouden tot een bestaan als alleenstaande, overdenkt ze haar zonden. Zowel de zonden die ze beging, als die waar ze de moed niet toe had – stipuleert Grøndahl. In het slotdeel van de roman gaat de vrouw die zich nooit echt durfde te verbinden in Wenen op zoek naar haar vader. Wellicht is er toch een windmolen om naast te staan.

Wilt u het besproken exemplaar Veranderend licht hebben? Mail naar [email protected]; het boek wordt onder inzenders verloot, de winnaar krijgt bericht.