Het geweld tegen moskeeën en asielzoekerscentra in het Verenigd Koninkrijk van de afgelopen dagen wordt in de media – onder andere bij de NOS – nogal eens omschreven als ‘protesten’. Dat is een problematische framing, die de lading niet dekt. Want wat hebben moslims en asielzoekers in hemelsnaam te maken met de afschuwelijke moorden op drie kinderen in Southport? Niets – zelfs al zou een moslim of asielzoekers het hebben gedaan, wat niet het geval is.
Kranten als de The Telegraph maken het nog bonter door de gewelddadige aanvallen op Britten met een donkerder huidskleur en asielzoekers voor te stellen als een clash tussen autochtonen en moslims („Far-Right and Muslims clash in fresh riots”), terwijl die laatsten worden aangevallen en gedwongen zijn zich thuis of in hun moskee te verschansen.
In plaats van protesten, gaat het hier om racistische straatterreur gericht op onschuldige burgers die alleen op grond van hun uiterlijk in elkaar worden geslagen en achtervolgd.
Mob violence
Waar (gewelddadig) protest zich doorgaans richt op machthebbers (de staat, werkgevers, bedrijven) gaat het bij de gewelddadigheden in het VK om wat de Engelsen mob violence noemen. Daarbij worden de deelnemers primair gedreven door haat, en houden zij andere bevolkingsgroepen collectief verantwoordelijk voor de daden van enkelingen. In dit specifieke geval scheren ze iedereen die afwijkt van het witte, Engelse stereotype over één kam.
Zo beschouwd vertonen de gerichte aanvallen op minderheden vooral veel overeenkomsten met pogroms in vooroorlogs Europa en lynchings in de Verenigde Staten na de afschaffing van de slavernij in 1865, hoewel er bij de rellen in Engeland nu geen doden zijn gevallen.
De aanvallen vertonen ook overeenkomsten met de xenofobische rellen tegen Ierse arbeidsmigranten in Engelse steden in de jaren 1860. Toen terroriseerden grote groepen Engelse mannen Ierse wijken, daartoe opgehitst door rondtrekkende protestantse volksmenners die de katholieke Ieren als een grote bedreiging voor de Engelse samenleving zagen. Tot na de oorlog kon je in Engelse pubs nog bordjes met de tekst ‘No Irish, No Blacks, No Dogs’ aantreffen.
Bij de tientallen pogroms die in 1881 in het Russische rijk plaatsvonden, ging het om menigten die, aangespoord door priesters of andere antisemieten, Joodse wijken plunderden en inwoners vermoordden. De aanleiding was de beschuldiging dat Joden achter de moord op tsaar Alexander II zaten. Dat die aantijgingen nergens op waren gebaseerd, deed er niet toe.
Net zoals het er niet toe deed dat jonge zwarte mannen die er in de Verenigde Staten van werden beschuldigd witte vrouwen verkracht (of zelfs maar aangekeken) te hebben, in verreweg de meeste gevallen helemaal niets hadden misdaan. Het geweld was een uitlaatklep voor hun overtuiging dat ‘zwarten’ inferieur waren en hun plaats dienden te kennen.
Racistisch wereldbeeld
Natuurlijk hebben deze gebeurtenissen allemaal hun eigen specifieke context en geschiedenis. Maar het onderliggende mechanisme en de massapsychologie vertonen veel overeenkomsten. Net als toen doen valse aantijgingen de ronde en worden door aanstichters mensen opgeroepen om minderheden te lijf te gaan. Zo werden in Engeland op Telegram 30 adressen van asielzoekerscentra gedeeld met de oproep deze gemaskerd aan te vallen. In al deze gevallen is het collectieve geweld niet zozeer een protest, maar een middel om vanuit een racistisch wereldbeeld minderheden duidelijk te maken dat zij inferieur zijn en hooguit tweederangs burgers. En, in de meest extreme vorm, eigenlijk helemaal geen recht hebben om zich in de samenleving op te houden.
Engelse tabloids stellen immigranten al decennialang met vette, dehumaniserende koppen op de voorpagina voor als een existentiële bedreiging. Ook xenofobische politici als Nigel Farage laten geen gelegenheid voorbij gaan om dat geluid te versterken Maar dat nu ook mainstream media meegaan in het idee dat het hier primair gaat om (al dan niet gerechtvaardigde) ‘protesten’, is daarom des te verontrustender.
De verklaring daarvoor is dat het antimigratiedenken in de afgelopen twintig jaar is geradicaliseerd. Immigranten, met name moslims, worden voorgesteld als een existentiële bedreiging voor de ‘westerse cultuur’. Het omvolkingsdenken, dat daar een extreme uitingsvorm van is en al jaren door radicaal- en extreemrechtse politici wordt aangewakkerd, verklaart waarom derellen in Engeland door sommigen zelfs als een burgeroorlog worden voorgesteld.
Of zoals voormalig Geen Stijl’er Bart Nijman schreef :„Britse geest uit de fles, wanneer volgen andere landen?” Een voorstelling van zaken die ook bij regeringspartijen als de PVV en BBB welwillend zal worden ontvangen, en dit soort xenofobisch geweld eerder zal aanwakkeren dan beteugelen.
Lees ook
Sommige winkels in Southport blijven nog even dicht – uit respect én uit angst voor rellen
