Waarom we niet genoeg kunnen krijgen van true crime-podcasts

Waargebeurde misdaadverhalen zijn altijd populair – als films en series, maar ook steeds meer als podcasts. Mensen luisteren op weg naar hun werk, tijdens het sporten of gewoon thuis op de bank, aangetrokken door de gedetailleerde beschrijvingen van misdaden, de zoektocht naar de waarheid en de vaak onverwachte wendingen. Waarom zijn mensen zo geboeid door verhalen over moord, bedrog en tragedie?

De helft van de Amerikaanse volwassenen luistert volgens een onderzoek uit 2022 naar waargebeurde misdaadverhalen – voor dertien procent van hen is het zelfs het favoriete genre. Eén op de drie Amerikanen ‘kijkt, leest of luistert minstens één keer per week ‘true crime-gerelateerde content’, zoals documentaires, series en boeken. Binnen de podcastmarkt is waargebeurde misdaad het meest voorkomende genre, blijkt uit een onderzoek van Pew Research. Bijna een kwart van de best beoordeelde titels in de Verenigde Staten richt zich op dit thema.

In Nederland is een soortgelijke trend te zien. Op de streamingdienst Spotify staan in de top-10 van de Nederlandse podcasts meerdere titels (deze week vier) over waargebeurde misdaad, zoals Het Habbo-mysterie en Veroordeeld. Hetzelfde geldt voor het podcastplatform Podimo. Uit cijfers blijkt dat de helft van de luisteraars in juni minstens één aflevering van een true crime-podcast heeft beluisterd. Met Moordcast als meest beluisterde podcast, die verreweg het grootste aantal volgers heeft: meer dan 140.000.

‘Ver-van-mijn-bedshow’

Podcast-luisteraar Simone Teijgeman (34) heeft bijna alle afleveringen gehoord. „Ik begon in de auto, onderweg naar mijn werk. Ik was meteen verkocht. Nu luister ik elke keer dat ik de kans krijg, tijdens het uitlaten van de hond of het koken.” Kelly Hak (37), ook een groot fan van true crime: „Waarom de verhalen me zo aanspreken, weet ik niet goed. Misschien omdat het een ver-van-mijn-bedshow is.”

Tim de Gier, hoofd content bij Podimo, heeft true crime-podcasts steeds populairder zien worden. De lancering van het Amerikaanse Serial in 2014 speelde daarbij een belangrijke rol. „Het succes van deze serie zorgde voor een groei van het genre true crime én van de podcast als medium. Mensen raakten er verslaafd aan.” Serial bereikte als eerste podcast vijf miljoen downloads. „Sindsdien zijn er meer van zulke hits verschenen, ook in Nederland, zoals De brand in het landhuis. Dit soort podcastseries kun je goed bingen, net als een Netflix-serie.”

Waarom juist podcasts zich zo goed lenen voor het vertellen van dit soort verhalen? Mediapsycholoog Mischa Coster zegt: „Ze bieden vaak gemakkelijk te consumeren informatie en zijn ideaal voor momenten zoals een autorit of treinreis. Wat true crime-podcasts zo uniek maakt, is dat ze niet alleen de nieuwsgierigheid bevredigen, maar ook de verbeeldingskracht aanspreken. In tegenstelling tot televisie, die veel visuele details geeft, moet je zelf een bepaalde invulling te geven.”

Volgens mediawetenschapper Willemien Sanders (Universiteit Utrecht) is de fascinatie voor waargebeurde misdaadverhalen er altijd geweest, maar heeft het door de eeuwen heen verschillende vormen aangenomen. „Ook het combineren van feiten met fictie – wat we dramatisering noemen – is een tijdloze praktijk. Jaren geleden spraken we bijvoorbeeld over docudrama’s. Dit waren gedramatiseerde documentaires die niet uitsluitend over moord en doodslag gingen, maar wel fictie en documentaire-elementen mengden. Binnen de populaire cultuur is iets zelden volledig nieuw; veel vormen hebben ‘voorgangers’.”

Morbide nieuwsgierigheid

De wortels van true crime gaan honderden jaren terug, tenminste tot 16e-eeuwse pamfletten over sensationele misdrijven. Nadat het waargebeurde misdaadboek In Cold Blood van Truman Capote was verschenen (1966), nam de populariteit van het genre alleen maar toe. De opkomst van digitale media heeft true crime-verhalen toegankelijker gemaakt; talloze documentaires, tv-shows en podcasts zijn met één druk op de knop beschikbaar.

Maar waarom voelen veel mensen zich zo aangetrokken tot waargebeurde misdaad? Een recente studie van de Universiteit van Graz onderzoekt de psychologische achtergronden. De onderzoekers benadrukken dat ‘morbide nieuwsgierigheid’ – een nieuwsgierigheid naar negatieve en vaak schokkende informatie – een belangrijke drijfveer is. Mensen zijn geïnteresseerd in verhalen over misdaad en geweld, omdat het hen helpt een realistischer beeld van de wereld te vormen en ze willen begrijpen wat er gebeurt in gevaarlijke situaties.

„True crime-series bieden een kijkje in een soort subcultuur die normaal verborgen blijft”, zegt Coster. „Mensen willen begrijpen hoe het brein van een crimineel werkt en hoe misdaden worden gepleegd.” Sanders beaamt dit: „Je krijgt de mogelijkheid vanuit het perspectief van de dader naar de wereld te kijken. Dat vinden velen aantrekkelijk, zelfs spannend misschien. Mensen zijn altijd gefascineerd geweest door ‘het kwaad’.” Volgens De Gier draagt ook het mysterie-element bij aan de aantrekkingskracht. „Podcasts vereisen vaak een tijdsinvestering en wanneer er een mysterie is dat opgelost moet worden, motiveert dat om door te luisteren.”

Een andere belangrijke factor in de populariteit van true crime is de manier waarop het genre wordt gepromoot en gedeeld. „Tijdens vakanties en reizen vragen mensen elkaar regelmatig om podcasttips. Vaak worden dan true crime-series aanbevolen”, zegt De Gier. Coster: „Als je herhaaldelijk hoort over een bepaalde titel, wordt de kans groter dat je deze zelf ook gaat beluisteren.”

De Gier zegt: „Mensen zullen altijd zin hebben in een true crime-podcast, of ze nu op reis gaan, gaan hardlopen of iets anders leuks gaan doen.” Tegelijkertijd breidt het genre zich verder uit. „De verhalen draaien niet langer alleen om moord, maar omvatten nu allerlei soorten mysteries. Terwijl een paar jaar geleden de focus nog voornamelijk lag op de vraag ‘wie heeft deze moord gepleegd?’”

Lees ook

Hier vind je alle podcasts van NRC

Delen





Mail de redactie