Radicaal-rechts in Europa was de afgelopen decennia nooit zo groot als nu, blijkt uit analyse

Posted on July 23, 2024 by admin

Uiterst rechts is in Europa populairder dan ooit. Een op de vijf Europeanen heeft bij de meest recente verkiezingen in eigen land op een radicaal- of extreem-rechtse partij gestemd. Dit is een verdriedubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. Dat blijkt uit een analyse van NRC, op basis van eerder werk van The PopuList.

The PopuList is een overzicht van uiterst rechtse, uiterst linkse en populistische politieke partijen in dertig Europese landen. De dataset is samengesteld door een groep politicologen en experts onder leiding van universitair hoofddocent politicologie Matthijs Rooduijn (Universiteit van Amsterdam).

Uiterst rechtse partijen zijn volgens de definitie van The PopuList partijen die vinden dat hun land wordt bedreigd door mensen en ideeën van buitenaf. De afgelopen decennia uitte zich dat vooral in een sterke afkeer van migratie. Op de lijst staan partijen als de PVV, Vlaams Belang, het Poolse PiS, de Hongaarse Fidesz-partij van Viktor Orbán en Giorgia Meloni’s Fratelli d’Italia.

Uiterst rechts groeit gestaag

Sinds 2015 groeit het aantal stemmers op uiterst rechts gestaag. Maar na de verkiezingen in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is het aandeel stemmen op deze partijen in Europa het hardst gestegen in jaren: van 17,3 procent in 2023 naar 20,5 procent dit jaar.

Deze groei komt onder meer door de verkiezingsuitslag van het Portugese Chega (behaalde 18 procent van de stemmen) eerder dit jaar, en het Britse Reform van Nigel Farage (14 procent van de stemmen). En ook het radicaal-rechtse Rassemblement National van Marine Le Pen in Frankrijk draagt bij aan de groei: de partij kreeg gemiddeld drie op de tien stemmen en werd procentueel de grootste.

Wat is ‘uiterst rechts’?

Op de lijst uiterst rechtse partijen van The PopuList staan zowel radicaal- als extreem-rechtse partijen. Extreem-rechtse partijen onderscheiden zich doordat zij niet binnen de grenzen van de democratie opereren en mogelijk gebruik van geweld rechtvaardigen. Een voorbeeld van een extreem-rechtse partij is Gouden Dageraad in Griekenland.

In de praktijk is het soms ingewikkeld om extreem-rechtse en radicaal-rechtse partijen uit elkaar te houden, volgens Matthijs Rooduijn. Zo is het partijprogramma van Forum voor Democratie als radicaal-rechts te bestempelen, maar kunnen uitingen van partijleider Thierry Baudet extreem-rechts genoemd worden. Daarom hebben de onderzoekers gekozen voor de parapluterm ‘far right’, wat zich het beste laat vertalen naar uiterst rechts.

Een eenduidige verklaring voor de populariteit van radicaal- en extreem-rechtse partijen is er volgens politicologen niet. Veel verschillende factoren spelen mee en die kunnen bovendien per land verschillen, zegt de Italiaanse hoogleraar politieke sociologie Carlo Ruzza van de Universiteit van Trento. „Sociologen leggen de verklaring bij globalisering, politicologen kijken naar institutionele dynamieken, zoals landelijke kieswetten. Economen kijken naar factoren als het achterblijven van lonen bij de inflatie.”

Ruzza denkt dat de crises van de afgelopen jaren een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de groei. Het coronavirus voedde voor sommigen het idee dat een politieke elite de vrijheid van burgers wilde beperken, aldus Ruzza. Daar kwamen vervolgens de oorlog in Oekraïne en forse inflatie bovenop.

„De Europese Unie is opgericht met de belofte van veiligheid en welvaart. De Europese veiligheid wordt bedreigd door de oorlog in Oekraïne en de welvaart staat onder druk door de inflatie van de afgelopen jaren”, zegt Ruzza. Radicaal-rechtse partijen weten goed op onvrede over deze sentimenten in te spelen, óók via het thema migratie.

Milder en democratischer imago

Politicoloog Matthijs Rooduijn ziet ook een verklaring in het milder en meer democratisch imago dat radicaal-rechtse partijen zich hebben aangemeten. „Ze hebben hun best gedaan om zich als normale partij te presenteren. Ze zijn afgestapt van openlijk antisemitisme en racisme en zich meer gaan richten op het uitsluiten van migranten en moslims. In de kern is de ideologie niet veranderd, maar de manier waarop ze zich presenteren wel.”

Daarnaast zijn gevestigde partijen in opvattingen meer richting radicaal-rechts gekropen, volgens Rooduijn. „Deze partijen zijn bijvoorbeeld ook strenger geworden op immigratie. Dat zien we bij de VVD, maar ook bij de Conservatieven in het Verenigd Koninkrijk en het Duitse CDU.”

De groei van uiterst rechtse partijen is overigens niet in alle nationale parlementen terug te zien. Nationale parlementen zijn niet altijd een afspiegeling van het aantal stemmen dat een partij haalde. Kiezers stemmen in Frankrijk en het VK bijvoorbeeld per district, in Frankrijk bovendien in twee rondes. Rassemblement National en Reform kregen daardoor minder zetels dan op basis van de percentages verwacht zou kunnen worden.

Uiterst links juist geslonken

Uit de analyse blijkt ook dat uiterst links juist verder is geslonken. Dit zijn volgens de definitie van de onderzoekers anti-kapitalistische partijen die grote herverdelingen van middelen willen. In 2024 stemde in Europa nog maar 1,2 procent op een uiterst linkse partij. Rooduijn: „Grote linkse partijen als Podemos in Spanje en Syriza in Griekenland zijn afgelopen jaren iets gematigd, waardoor dit aandeel is gedaald. Ook spreken uiterst linkse partijen voor een deel dezelfde kiezers aan als uiterst rechtse partijen. Een aantal kiezers is mogelijk overgelopen: het verhaal zit nu op rechts.”

Uiterst rechts hard gegroeid in
Frankrijk, Italië en Nederland

De groei van uiterst rechts in Europa is een trend, maar tussen landen bestaan grote verschillen. Vier landen uitgelicht.

Portugal en SpanjeLate opkomst van radicaal-rechts

Portugal is een van de landen waar radicaal-rechts bij de jongste verkiezingen het sterkst is gegroeid. De partij Chega (‘Genoeg’) haalde in maart ruim 18 procent van de stemmen. De partij kwam in 2019 voor het eerst in het parlement, destijds wist het 1 procent van de kiezers te overtuigen. Ook in buurland Spanje kwam radicaal-rechts pas vijf jaar geleden voor het eerst in het parlement, in de vorm van de partij Vox (‘Stem’). Politicologen spreken van Iberisch ‘exceptionalisme’ als het gaat om het lang uitblijven van radicaal-rechtse winst in Spanje en Portugal. In veel andere Europese landen is deze ideologische stroming al veel langer een factor in de landelijke politiek.

Eén van de verklaringen hiervoor is dat beide landen tot midden jaren zeventig militaire en extreem-rechtse dictaturen waren. „Daarna hebben ze een ingewikkelde transitie naar democratie doorgemaakt”, zegt hoogleraar Carlo Ruzza. De extreem-rechtse geschiedenis ligt veel verser in het geheugen van Spanjaarden en Portugezen dan van bijvoorbeeld Italianen en Duitsers, met als gevolg dat kiezers nu mogelijk terughoudender zijn om radicaal-rechts te omarmen.

Ook Portugal ging dit jaar naar de stembus. André Ventura (Chega) voert campagne in Lissabon. De partij haalde 18 procent van de stemmen.
Aanhangers van het Portugese Chega zingen het volkslied tijdens de verkiezingsavond, in hun partijkantoor in Lissabon.

Foto’s Nuno Cruz/NurPhoto/Shutterstock en Miguel A. Lopes/EPA

Spanje werd de afgelopen decennia bovendien in beslag genomen door unieke kwesties die afleidden van de thema’s die radicaal-rechts in andere landen groot hebben gemaakt, zegt Ruzza. Neem het Baskisch nationalisme en het geweld van de ETA vanaf de jaren zestig. Of de Catalaanse afscheidingsbeweging, die in 2017 een hoogtepunt bereikte met een illegaal georganiseerd referendum. Spanje is een van de weinige landen waar radicaal-rechts bij de meest recente verkiezingen kromp: met zo’n 2,5 procentpunt.

In Portugal speelde het radicaal-rechtse Chega slim in op een kwestie die veel Portugezen belangrijk vinden: corruptiebestrijding. De vorige regering werd geteisterd door corruptieschandalen, wat Chega verbond aan alledaagse Portugese problemen: inflatie, een krappe woningmarkt, een wankelend zorgsysteem. Daarmee wist de partij een bredere groep kiezers aan te spreken.

PolenRadicaal-rechts gaat achteruit, maar alsnog erg groot

„Polen is een heel interessant voorbeeld: daar ging het juist de andere kant op”, zegt politicoloog Ruzza. Na acht jaar aan de macht zetelt de PiS-partij sinds eind vorig jaar in de oppositie. Ook behaalde de partij vorig jaar een kleiner aandeel van de stemmen (42 procent) dan in 2019 (50 procent). Ondanks deze daling is Polen nog steeds een van de landen met het hoogste aandeel radicaal-rechtse stemmers, na Hongarije. Naast PiS zetelt ook het extreem-rechtse Konfederacja in de Sejm.

Het land is erg verdeeld tussen kiezers op het overwegend conservatieve platteland en jongere, vaak progressievere stedelingen, zegt Ruzza. „De balans is tijdens de laatste verkiezingen overgeheld.” Dat komt deels door goed-georganiseerde protesten, bijvoorbeeld tegen de toenmalige regering of haar abortusplannen. Maar ook de leider van de toenmalige oppositie, huidig premier Donald Tusk, had een belangrijke rol, aldus Ruzza. „Tusk is een slimme, krachtige leider. Hij is niet links, maar zit aan de conservatieve kant zonder populistisch of radicaal te zijn.”

De PiS van Kaczynski zetelt sinds vorig jaar in de oppositie.

Wat ook mee zou kunnen spelen is dat PiS uitgerekend tijdens de crises van de afgelopen jaren – het coronavirus, de oorlog in Oekraïne, inflatie – regeerde, maar deze niet af kon wenden. Volgens Ruzza kan het zijn dat Poolse kiezers PiS hebben afgestraft voor deze crises, waar radicaal-rechts in andere landen juist profiteerde van de chaos en onzekerheid die deze met zich meebrachten.

BelgiëEen ‘laboratorium’ voor politicologen

In België is het aandeel radicaal-rechts bij de meest recente verkiezingen nauwelijks veranderd. Bij de verkiezingen van juni haalde het Vlaams Belang, volgens The PopuList momenteel de enige Belgische radicaal-rechtse partij, zo’n 13 procent van de stemmen – nog geen procentpunt meer dan vijf jaar eerder. Desalniettemin is het land voor onderzoekers „een soort laboratorium”, zegt politicoloog Léonie de Jonge (Rijksuniversiteit Groningen).

Vrijwel alle Belgische radicaal-rechtse stemmen worden uitgebracht in Vlaanderen. In Wallonië behaalden zulke partijen in het verleden amper succes, hoewel België één kiessysteem kent en Vlamingen en Walen op hetzelfde moment naar de stembus gaan. „Wallonië heeft wel degelijk een voedingsbodem voor radicaal-rechts”, zegt De Jonge. „Er is de-industrialisering gaande, de werkloosheid is er fors hoger dan in Vlaanderen en meer Waalse dan Vlaamse kiezers zijn anti-migratie.”

**Tom Van Grieken,** voorzitter van de Belgische radicaal-rechtse partij Vlaams Belang, komt het podium op tijdens een bijeenkomst op de avond van de landelijke verkiezingen in juni. De partij werd onverwachts niet de grootste.

Wat verklaart dan het verschil? De Jonge promoveerde op die vraag en concludeerde dat gevestigde partijen én de opstelling van media richting radicaal-rechts doorslaggevend waren. „De Parti Socialiste is klassiek links gebleven en heeft altijd ingezet op sociaal-economische onderwerpen. De partij is niet naar het midden verschoven, heeft ook van migratie geen economisch thema proberen te maken”, zegt De Jonge. „Tegelijkertijd zijn ze actief aanwezig gebleven in wijken waar hun achterban woont.” Klassieke linkse kiezers zijn daardoor in Wallonië niet overgelopen naar radicaal-rechts – zoals in Nederland eerder wel gebeurde.

Dan de media: op het moment dat Vlaamse radicaal-rechtse partijen opkwamen, hebben Waalse media met elkaar afgesproken uiterst-rechts te isoleren, zegt De Jonge. „Er wordt over radicaal-rechts bericht, maar altijd met context. Er worden geen live interviews gedaan op televisie, politici worden niet uitgenodigd bij talkshows, linkjes naar radicaal-rechtse partijwebsites worden niet geplaatst. Dat hebben kranten en omroepen samen expliciet op papier laten zetten.”

Over dit onderzoek

De onderzoekers van The PopuList berekenden eerder het aandeel stemmen op uiterst rechtse partijen tot en met 2022. NRC vulde deze analyse aan met verkiezingsuitslagen van 2023 en 2024, waaronder de meest recente in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

De analyse is enkel gedaan met uitslagen van nationale parlementsverkiezingen in de dertig eerder onderzochte landen. De verkiezingen voor het Europees Parlement zijn niet meegenomen, omdat die zich minder goed laten vergelijken met nationale verkiezingen.

Op de lijst staan drie Nederlandse partijen: de PVV, Forum voor Democratie en JA21. BBB staat erop als grensgeval. Dat betekent dat de experts van The PopuList niet unaniem waren over deze partij. NRC heeft grensgevallen niet meegenomen in de analyse.

Ook nieuwe partijen op de uiterst rechtse flank die nog niet door The PopuList geclassificeerd zijn, zoals Republika in Slowakije en Velichie in Bulgarije, heeft NRC niet meegenomen. Deze partijen haalden de afgelopen anderhalf jaar tot 5 procent van de stemmen in landelijke verkiezingen.

PVV-leider Geert Wilders op de Haagse markt voor de campagne voor de Europese verkiezingen van juni dit jaar.
Jordan Bardella van het Franse Rassemblement National brengt zijn stem uit tijdens de eerste ronde van de parlementsverkiezingen.
Nigel Farage (Reform UK) deed tijdens de campagne ook Clacton-on-Sea aan.

Foto’s Remko de Waal, Julien de Rosa/AFP, Chris J. Ratcliffe/Reuters

Expres niet zoals Charles Dickens het bedoelde, maar wel vrolijk en lekker suikerzoet

admin
November 24, 2024
0

Zul je net zien: Kerst staat voor de deur – een afschuwelijke feestdag voor afschuwelijke mensen – en dan klieft je domme zusje ook nog eens haar hoofd in tweeën op de rand van haar badkuip. Het overkomt Carola (Nandi van Beurden), eigenaar van Carola’s Christmas Shop, voorheen Carels Christmas Shop. Rechtstreeks naar de hemel kan zusje Christel (Suzan Seegers) niet: ze moet zich eerst nog een laatste keer tegen Carola aan bemoeien.

Op Kerstavond meldt Christels spook zich daarom bij haar grote zus in huis om daar te verkondigen dat Carola bezocht zal worden door drie geesten. Die ervaring zal haar ervan moeten overtuigen haar leven te beteren. Daar zal wel een hoop overtuigingskracht voor nodig zijn, want Carola lijkt niet meteen onder de indruk van Christels spookverschijning. Al zal ze haar zusje (tevens haar werknemer) wel missen in de winkel. Carola: „Niemand maakt zo’n goede cappuccino als jij.”

In kerstmusical A XXXmas Carola is Carola een botte, gierige, ijskoude zakenvrouw met een hekel aan Kerst. Dat maakt haar de vrouwelijke tegenhanger van Ebenezer Scrooge, de hoofdpersoon van Charles Dickens’ A Christmas Carol, het verhaal waar A XXXmas Carola op is geïnspireerd. Wel kreeg de musical de ondertitel Precies zoals Dickens het nooit bedoeld heeft mee, dus verwacht geen adaptatie die al te loyaal blijft aan het bronmateriaal.

Sterrencast

Wat je wél van A XXXmas Carola kunt verwachten is een vijfkoppige sterrencast (naast Van Beurden en Seegers zijn ook Jeremy Baker, Thomas Cammaert en Luuk Haaze van de partij) die uitblinkt in vrolijke, meerstemmige nummers, waaronder veel bewerkingen van bekende kerstliedjes. Zowel de nummers als de grapjes volgen elkaar in rap tempo op in het script van Allard Blom. In de eerste scènes is het wel even wennen aan de dik aangezette humor, met een hoofdpersoon die veel weg heeft van een snauwerige Disneyfilm-slechterik. Carola lijkt zelfs te zijn vormgegeven als Cruella de Vil, geheel in het zwart-wit, terwijl de overige personages zich hullen in rood-groene sjaals en truien.

Naarmate Carola’s voorgeschiedenis wordt onthuld, wordt het personage minder eendimensionaal. Dat wil niet zeggen dat A XXXmas Carola een bijzonder gelaagd geheel is – qua plot en sentimentaliteitsgehalte komt het verhaal vrij dicht in de buurt van de Hallmark-films die deze maanden iedere avond op ‘Christmas Channel’ RTL8 te zien zijn. Al Carola’s herinneringen, trauma’s en dromen draaien om mannen. Maar op vrijwel alle andere vlakken dan het plot is de musical origineel en creatief; van de bij vlagen harde humor tot de catchy liedteksten. Ook naar de muziek van Sam Verhoeven kun je blijven luisteren. Vooral de kerstrevue, een jaarlijkse traditie van Carola’s vader, zit zo goed in elkaar dat het jammer is dat hij maar een paar minuten duurt. Het decor – dat bestaat uit huisjes op kniehoogte die regelmatig van plaats wisselen of eventjes in de lucht zweven – zorgt intussen voor een sprookjesachtige sfeer.

Het maakt dat je je gewillig overgeeft aan het suikerzoete einde waar A XXXmas Carola onvermijdelijk op afstevent. Zo’n suikerzoet einde is ook best lekker. Af en toe. Met Kerst, bijvoorbeeld.

Rijke landen spelen op de klimaattop in Bakoe hoog spel, en verliezen

admin
November 24, 2024
0

Na een chaotische zaterdag waarop conferentievoorzitter Azerbeidzjan langzaam de greep op de onderhandelingen verloor, is er op de klimaattop in Bakoe, in de nacht naar zondag toch nog een akkoord bereikt. Rijke landen zijn bereid in 2035 „ten minste een bedrag van 300 miljard dollar per jaar” beschikbaar te stellen voor klimaatbeleid in ontwikkelingslanden. Dat is het drievoudige van wat er nu jaarlijks wordt betaald. Het is het compromis waartoe de rijke landen nog net bereid waren, en dat voor de arme landen nog net niet voelde als een totale mislukking.

De onderhandelingen over de hoogte van dit bedrag kwamen uiteindelijk pas vrijdagmiddag om 16.00 uur, twee uur voor het formele einde van de top, op gang. Toen kwam de voorzitter met een serieuze onderhandelingstekst over klimaatfinanciering, hét onderwerp van deze 29ste klimaatconferentie (COP29).

Twaalf dagen lang deden allerlei ontwerpteksten de ronde, maar die waren voor niemand erg geloofwaardig. De rijke, geïndustrialiseerde landen hielden, tot frustratie van de ontwikkelingslanden, hun financiële kaarten stevig tegen de borst.

1.300 en 250 miljard dollar

Vrijdagmiddag stonden er dan toch concrete bedragen voor hulp aan arme landen in de ontwerptekst. Twee, om precies te zijn. Het hoofdstuk over het financieringsdoel begon met een bedrag van 1.300 miljard dollar per jaar vanaf 2035. Dit is wat ontwikkelingslanden volgens de meeste experts over tien jaar ongeveer nodig hebben voor hun klimaatbeleid. In de tekst worden alle landen opgeroepen ervoor te zorgen dat dit geld beschikbaar komt. Zo’n vrijblijvende ‘oproep’ aan iedereen betekent in VN-taal zoiets als: dat gaat niet gebeuren.

De volgende paragraaf was daarom veel belangrijker. Hier was sprake van een „besluit”: in 2035 zal jaarlijks 250 miljard dollar beschikbaar komen voor klimaatactie in ontwikkelingslanden. In een bijzin staat dat rijke landen daarbij het voortouw nemen. Het geld mag overal vandaan komen, uit publieke of private middelen, via bilaterale of multilaterale afspraken, in de vorm van leningen, met hulp van ontwikkelingsbanken of uit „alternatieve bronnen”.

Volgens de Panamese hoofdonderhandelaar leek het wel of ‘de ontwikkelde wereld wil dat de planeet verbrandt’

Ontwikkelingslanden vonden die 250 miljard „een belediging” en onacceptabel, zij eisten ten minste 500 miljard per jaar. Volgens de Panamese hoofdonderhandelaar leek het wel of „de ontwikkelde wereld wil dat de planeet verbrandt”. Ook de vele westerse klimaatactiegroepen die zoals altijd op klimaattoppen in groten getale aanwezig zijn, spraken er schande van. Met aftrek van de inflatie was dit nauwelijks meer (en misschien zelfs minder) dan de 100 miljard die arme landen nu jaarlijks ontvangen. Terwijl al lang duidelijk is dat de schadelijke gevolgen van klimaatverandering alleen maar toenemen en dat vooral ontwikkelingslanden daar de dupe van zijn.

Riskante strategie

Rijke landen hadden een riskante strategie gekozen door pas zo laat in de onderhandelingen met een geldbedrag te komen. Hun argument was steeds dat het noemen daarvan de aandacht zou afleiden van thema’s die voor hen juist heel belangrijk waren. Zij wilden eerst meer duidelijkheid over de ‘architectuur’ van de mondiale klimaatfinanciering, er moest meer transparantie komen over de hoogte van de bedragen. En hun belangrijkste punt: wie gaan er allemaal bijdragen. Formeel gelden bijvoorbeeld China, olielanden als Saoedi-Arabië en de Emiraten, en andere opkomende economieën in de mondiale klimaatdiscussie nog steeds als ontwikkelingslanden (op basis van de situatie in 1992, toen het klimaatverdrag werd gesloten), maar iedereen beseft dat ze dat stadium al lang zijn ontgroeid.

Activisten in Bakoe liggen naast nepbankbiljetten.

Verder wilden de rijke landen dat er een begin zou worden gemaakt met de invulling van wat op de vorige klimaattop in Dubai als een grote doorbraak werd beschouwd, namelijk het „op een rechtvaardige, ordelijke en billijke manier afstand nemen [transitioning away] van fossiele brandstoffen in energiesystemen”.

De rijke landen speelden daarmee hoog spel, maar hebben uiteindelijk verloren. In het akkoord staat slechts dat de rijkere ‘ontwikkelingslanden’ worden uitgenodigd om bij te dragen aan de hulp, zonder bedragen en zonder verplichting. En met de nadrukkelijke toevoeging dat dit geen invloed heeft op hun „ontwikkeling of de status van ontvanger”. Formeel blijven China en de anderen daarmee een ontwikkelingsland en eventueel zelfs een ontvanger van hulp – al zal dat laatste in de praktijk waarschijnlijk niet zo gauw meer gebeuren.

Nieuw bod van de rijke landen

Blijft over: de hoogte van de financiering. In de loop van zaterdagavond probeerden de rijke landen de onderhandelingen te redden met een bod van 300 miljard dollar. Maar ook dat ging de meeste ontwikkelingslanden lang niet ver genoeg. De kans dat de top zou mislukken werd met het uur groter. Totdat diep in de nacht een sleutelwoord de oplossing bracht: in 2035 moet ten minste 300 miljard dollar beschikbaar zijn. Zo wordt ruimte gecreëerd voor onderhandelingen in de komende jaren om het bedrag te verhogen, misschien zelfs in de richting van de 1.300 miljard die experts nodig achten om ook ontwikkelingslanden een uitweg te bieden uit het gebruik van fossiele energie en minder kwetsbaar te maken voor de steeds ernstiger gevolgen van klimaatverandering.

Noodopvang asielzoekers buiten Ter Apel kost miljoenen

admin
November 24, 2024
0

De noodopvangplekken die het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) moet regelen om het aanmeldcentrum in Ter Apel te ontlasten, kosten het asielorgaan miljoenen euro’s. Sinds december 2023 hebben er zestigduizend overnachtingen in een noodopvang plaatsgevonden. Dat meldt persbureau ANP zondag op basis van cijfers van het COA.

Dagelijks worden gemiddeld 181 asielzoekers van Ter Apel naar andere locaties gebracht om daar te kunnen slapen en zo het opvangcentrum te ontlasten. Deze asielzoekers worden met bussen heen en weer gebracht tussen het aanmeldcentrum in Groningen en de nachtelijke noodopvanglocaties. Paula Lambeck, regiomanager bij het COA, zegt tegen het ANP dat „mensen uitgeput raken door het op-en-neergereis”. De burgemeester van Westerwolde, waar Ter Apel toe behoort, spreekt van een „dramatische” situatie. De omstandigheden zijn volgens Lambeck „niet menswaardig”.

Een noodopvang, zoals die in Beilen, kost 18.500 euro per nacht als daar tweehonderd mensen overnachten, vertelt Lambeck aan het ANP. Bij elkaar opgeteld lopen de kosten voor deze noodopvanglocaties in de miljoenen. De opvang van asielzoekers wordt bekostigd uit de begroting van het ministerie van Asiel en Migratie en het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Limiet

In het opvangcentrum in Ter Apel mogen niet meer dan tweeduizend asielzoekers aanwezig zijn. Elke dag dat het COA dit maximum overschrijdt, moet het een dwangsom betalen van 50.000 euro. Die regel is op 13 november ingegaan. Om die reden worden noodopvanglocaties ingezet. Maar zelfs die bieden niet altijd voldoende slaapplekken: zo is onlangs een tijdelijke opvangplek voor 1.200 personen in Biddinghuizen – op het evenemententerrein van pretpark Walibi – geopend. Dat is verder weg van Ter Apel dan de noodopvanglocaties in bijvoorbeeld Zuidwolde of Beilen.

Minister Faber (PVV, Asiel en Migratie) herhaalt in een reactie dat ze het vooral als haar taak ziet de instroom te verlagen. De minister is tegenstander van de spreidingswet, die begin dit jaar juist werd ingevoerd om de ongelijke verdeling van asielzoekers in het land op te lossen: Ter Apel zit overvol omdat de doorstroom naar andere plekken lastig is.