N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Seksueel geweld Een Spaanse wet die bedoeld is om slachtoffers van seksuele misdrijven te helpen, heeft als onbedoeld gevolg dat zedendelinquenten eerder vrijkomen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data96278740-bd8b00.jpg)
Foto Alberto Ortega
Een wet tegen verkrachting zorgt voor opschudding in de Spaanse politiek. De socialistische regering van premier Pedro Sánchez (PSOE) ligt onder vuur na het invoeren van een wet, bijgenaamd Solo sí es sí (‘Alleen ja betekent ja’), om slachtoffers van seksuele misdrijven te helpen. Het probleem is dat zedendelinquenten van deze wet blijken te profiteren. De regeringspartijen zijn verwikkeld geraakt in een conflict over de oplossing van dat probleem.
De wet is bedacht door de kleinere coalitiepartner van de PSOE, het links-socialistische verbond Unidas Podemos, en werd in de zomer van vorig jaar aangenomen, na veel verzet van politiek rechts. In de wet is bepaald dat seks zonder expliciete toestemming strafbaar is.
De invoering van de wet werd groots gevierd door vrouwen in het hele land. Er ging een jarenlange strijd aan vooraf, die voortkwam uit de nasleep van een groepsverkrachting in Pamplona in 2016, waarbij vijf mannen een jonge vrouw verkrachtten en dat filmden. Ze werden veroordeeld voor mishandeling, maar vrijgesproken van groepsverkrachting, omdat de vrouw niet kon aantonen dat ze de seks geweigerd had. Dit vonnis leidde tot grote protesten in het land. Uiteindelijk wees het Hooggerechtshof de uitspraak van de rechtbank af en kregen de daders alsnog vijftien jaar gevangenisstraf opgelegd.
Strafvermindering
Maar de blijdschap na het aannemen van de wet, in augustus vorig jaar, was van korte duur. Volgens experts zou de wet niet naar behoren werken, omdat de Spaanse wet voorschrijft dat veroordeelden aanspraak kunnen maken op strafvermindering als in een nieuwe wet de straf voor hun delict wordt verlaagd. Ook heeft minister Irene Montero (Gelijkheid, Unidas Podemos) het verschil in de gradatie van zedendelicten geschrapt. Dit betekent dat alle zedendelicten voortaan onder hetzelfde juridische predicaat vallen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data86350209-eeda3c.jpg)
Lees ook: Spaanse wet stelt toestemming voor seks centraal in verkrachtingszaken
Het onbedoelde gevolg hiervan was dat de straffen van zedendelinquenten lager bleken uit te vallen. Sinds de invoering van de wet is de straf van driehonderd daders verminderd en zijn er zeker twintig vrijgelaten. Dit leidt tot grote verontwaardiging.
Mikpunt van kritiek
Minister Montero, voor wie de wet haar grootste politieke succes had moeten zijn, was de afgelopen weken het mikpunt van kritiek. Premier Sánchez poogt de wet aan te passen, maar voor die wijziging heeft hij de steun van het parlement nodig. De rechtse oppositiepartij Partido Popular heeft die steun al uitgesproken.
Dat zou getalsmatig genoeg moeten zijn voor Sánchez om de wet aan te passen, maar hij heeft liever dat zijn coalitiepartner bijdraait. Minister Pilar Llop (Justitie, PSOE) probeert Montero er al sinds november van te overtuigen om de hervorming van de wet goed te keuren. Dit zou onder meer een terugkeer naar de straffen van vóór de hervorming betekenen.
Maar op die steun hoeft de PSOE voorlopig niet te rekenen, omdat Montero vindt dat de wet zelf niet het probleem is, maar de manier waarop rechters haar toepassen. „We kunnen niet teruggaan naar een wet die vrouwen verplicht om te bewijzen dat we ons voldoende hebben verzet of dat we niet hebben gedronken. Als Sánchez met de Partido Popular in zee gaat om de wet ongedaan te maken, dan zou hij niet alleen vrouwen verraden, hij zou ook een politieke fout maken waar hij spijt van gaat krijgen.”
