Britten gaan naar de stembus: staat het Verenigd Koninkrijk voor een omwenteling?

Staat het Verenigd Koninkrijk voor een grote politieke omwenteling? De Britten gaan deze donderdag naar de stembus en alles wijst erop dat de kiezers de Conservatieve Partij na veertien jaar regeringsmacht naar de oppositiebanken zullen verwijzen.

Volgens alle opiniepeilingen komt Labour met een grote meerderheid aan de macht en neemt hun partijleider Keir Starmer vrijdag Downing Street 10 – de ambtswoning – over van huidig premier Rishi Sunak. Die heeft in bijna twee jaar premierschap weinig indruk weten te maken.

Het Verenigd Koninkrijk krijgt met Starmer (61) waarschijnlijk een oud-advocaat en ex-aanklager als premier, die een saai imago heeft en omschreven wordt als politieke robot, bleek uit dit profiel.

Het verhaal achter de verkiezingen is dat van een gedesillusioneerd land, van verloren vertrouwen in de politiek en van krakkemikkige publieke voorzieningen. De Britten, zei directeur Martyn Boyers van de visafslag in een reportage over Grimsby, zijn klaar met alle beloften van de Conservatieve Partij waar de afgelopen jaren weinig van is terechtgekomen. „Ze zijn zo geïrriteerd dat ze vinden dat het tijd is voor verandering.”

De Conservatieve leider Sunak slaagde er de afgelopen maand niet in om de negatieve trend in de peilingen voor zijn partij te doorbreken. Sterker, hij had een rampzalige campagne waarin van alles misging en ook hijzelf fouten maakte. Zo moest hij excuses aanbieden voor het feit dat hij te vroeg was weggegaan bij de grote D-day-herdenking in Normandië. En zijn partij raakte verzeild in een gokschandaal: prominente partijgenoten bleken, mogelijk met voorkennis, te hebben gegokt op welke dag Sunak de verkiezingen zou vaststellen. In een televisiedebat met Starmer kreeg Sunak daar lastige vragen over. Hij ging vervolgens hard in de aanval – omdat hij toch weinig meer te verliezen had.

De Conservatieve Partij heeft ook serieuze concurrentie op rechts. Reform UK, de opvolger van de eurosceptische Brexit Party, doet in honderden kiesdistricten mee. Vooral toen de bekende rechtse politicus en tv-presentator Nigel Farage alsnog verklaarde mee te doen, steeg Reform in de peilingen. „Het land is kapot”, zeiden kiezers in zijn district Clacton-on-Sea. De afgelopen week zakte Reform overigens weer iets weg; enkele kandidaten kwamen in opspraak vanwege racistische uitspraken in het verleden.

Als Labour inderdaad een meerderheid van de zetels in het Lagerhuis wint, gaat Keir Starmer vrijdagmorgen naar Buckingham Palace, waar koning Charles hem officieel zal vragen een regering te vormen. Meteen daarna staat een toespraak in Downing Street gepland en kan Starmer beginnen met het aanwijzen van ministers in zijn kabinet. Labour zal zo snel mogelijk willen beginnen met het uitvoeren van hun verkiezingsprogramma, al bestaan daar ook nog veel vragen over.

Voor de Conservatieven wacht dus waarschijnlijk een parlementsperiode in de oppositie. Met spanning zullen hun Lagerhuisleden in de nacht van donderdag op vrijdag de uitslagen volgen. Voor veel prominente Tories is het onzeker of ze worden herkozen, omdat Labour en de Liberaal-Democraten in normaal gesproken voor de Conservatieven ‘veilige’ districten nu ook kans maken op de winst. Huidig minister van Financiën Jeremy Hunt weet waarschijnlijk rond half 4 in de ochtend waar hij aan toe is. In zijn kiesdistrict Godalming en Ash kreeg Hunt zeker ook nog steun van de inwoners, ondanks alle kritiek die de inwoners ook op de regering hebben.


Foto Dylan Martinez/Reuters


Profiel
Labourleider Keir Starmer

Bijna niemand dacht dat het Keir Starmer zou lukken om de Labourpartij op tijd te laten herstellen van de grote verkiezingsnederlaag in 2019. Maar volgens de peilingen kan het bijna niet anders, of hij wordt na de verkiezingen in juli de nieuwe Britse premier.


Foto Justin Griffiths-Williams


Reportage
Een gedesillusioneerd land

Desillusie, verval en verloren vertrouwen overheersen in de Britse kustplaats Grimsby, waar de inwoners donderdag waarschijnlijk voor Labour zullen stemmen. En hopen op verandering.


Foto Neil Hall/EPA


Reportage
Het kiesdistrict van Nigel Farage

De radicaal-rechtse Nigel Farage deed al zeven keer mee aan verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk. In het Oost-Engelse kiesdistrict Clacton-on-Sea maakt hij nu grote kans een zetel in Lagerhuis te bemachtigen.


Foto Jack Taylor/Getty Images


reportage
In Godalming geloven ze nog in de Conservatieve winst

In de traditioneel Conservatieve plaats Godalming maken nu ook de Liberaal-Democraten een kans om de grootste te worden.