Apple op ramkoers met Europa over strenge techwet, dreigt nieuwe iPhone-functies niet beschikbaar te maken

Alex Salmond, de oud-premier van Schotland die zaterdag op 69-jarige leeftijd is overleden, belichaamde de afgelopen decennia de opkomst en neergang van de Schotse onafhankelijkheidsbeweging. In de jaren negentig was hij de drijvende kracht achter het gewonnen referendum dat een eerste stap op weg naar een zelfstandig Schotland moest zijn. Toen de kleine, corpulente en mediagenieke politicus de SNP in 2020 verliet, ging het met de partij – en daarmee de onafhankelijkheidsstrijd – een stuk minder slechter.

De man die de bijnaam ‘Wee Eck’, Schots voor ‘kleine Alex’ kreeg, maakte van de SNP een brede politieke beweging die lang het hart van de Schotse regering vormde. Na hem was Nicola Sturgeon vanaf 2014 succesvol, maar sinds haar aftreden in 2023 verkeert de partij in crisis. Humza Yousaf was slechts een jaar partijleider en eerste minister. De partij viel terug op oud-gediende John Swinney. Die verloor bij de landelijke verkiezingen deze zomer 39 van de 48 zetels, bijna allemaal aan Labour.

Oliewinsten

Alex Salmond, in St. Andrews opgeleid als econoom en later werkzaam voor de Bank of Scotland, was in verschillende periodes de leider van de Scottish National Party. Hij ontwikkelde snel een grote voorkeur voor een zelfstandig Schotland. Zijn partij omschrijft hem op de website „als een titaan van de onafhankelijkheidsbeweging”.

Westminster, waar het parlement van het Verenigd Koninkrijk is gehuisvest, nam in de jaren negentig in zijn ogen te vaak beslissingen die niet goed waren voor de Schotten. Salmond zag een bloeiend, onafhankelijk Schotland, voor zich. „Onafhankelijkheid is de enige grondwettelijke regeling die Schotland in staat stelt zijn rijkdom, kennis en ervaring doeltreffend te gebruiken”, zei hij in 1998. Door de oliewinsten niet meer aan ‘Londen’ af te staan en inkomsten uit het toerisme en de hightech-sector te genereren, kon Schotland volgens hem op eigen benen staan. Dankzij een gewonnen referendum in 1997 zetten de Schotten een eerste en ook enige stap naar onafhankelijkheid, de vorming van een eigen parlement in Edinburgh, met als bijnaam ‘Holyroad’.

Salmond werd bij de eerste verkiezingen voor het Schotse parlement in 1999 niet de ‘eerste minister’, zoals de Schotten hun premier noemen. Later, in 2007, lukte hem dat wel. Nadat de Schotse nationalisten in 2014 een referendum verloren, stapte Salmond op als premier.

Vrijgesproken

Na zijn aftreden bleef hij graag in de schijnwerpers staan. In 2017 stond Salmond op het Edinburgh Fringe Festival met de show Alex Salmond… Unleashed. Hij besprak politieke kwesties en interviewde collega-politici. Dat deed hij niet overdienstelijk, schreef The Guardian destijds. Zijn timing en humor bleken niet slecht, maar de interviews waren matig. Hij kreeg 2 van de 5 ballen van de recensent.

Maar in de jaren na zijn premierschap kwam Salmond vooral in de belangstelling vanwege meerdere beschuldigingen van aanranding en poging tot verkrachting in zijn tijd als premier en partijleider. Negen vrouwelijke medewerkers van de SNP of van de overheid hebben aangerand op onder meer Bute House, zijn ambstwoning. In 2020 werd Salmond vrijgesproken.

Inmiddels had hij zijn SNP verlaten. Salmond richtte een eigen partij op, Alba. Dat werd geen groot succes. Deze zomer deed Alba mee in 19 kiesdistricten, maar de partij haalde nog geen 12.000 stemmen. Salmond greep naast een zetel.

De ooit zo gevierde en gewiekste politicus stond nog wel op podia, zoals zaterdag in Noord-Macedonië. Daar zou hij na afloop van een lezing onwel zijn geworden, schrijven Britse media.

Delen

Mail de redactie