Nadat de Iraanse rapper Toomaj Salehi afgelopen april ter dood veroordeeld werd door een lokale rechtbank in de stad Isfahan, heeft het Iraanse hooggerechtshof nu een streep gezet door dat doodvonnis. Zijn advocaat Amir Raesian maakte dat zaterdag bekend op X.
Salehi (33) is een van Irans bekendste rappers en een fel tegenstander van de Islamitische Republiek. Hij nam deel aan de massale protesten tegen het regime na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini, in 2022. Amini stierf na mishandeling door de Iraanse zedenpolitie, die haar had opgepakt omdat ze haar hoofddoek te losjes gedragen zou hebben. Salehi riep zijn aanhangers op om ook de straat op te gaan. In een zeer gedurfd nummer prees hij de opstandelingen, bekritiseerde hij de armoede en corruptie in Iran en profeteerde hij over een naderende dag des oordeels waarop het volk het regime zou straffen.
Irans machthebbers tolereerden dat niet en lieten Salehi in oktober 2022 vastzetten. Maar toen hij ruim een jaar later vrij kwam, bleek zijn verzet nog niet gebroken. Integendeel: Salehi bracht een video uit waarin hij uit de doeken deed hoe hij in gevangenschap gemarteld werd. Kort daarna werd hij opnieuw gevangen genomen, waarna de rechtbank in Isfahan hem in april dit jaar ter dood veroordeelde vanwege „corruptie op aarde”, een vaag gedefinieerde aanklacht die het regime vaker inzet om politieke tegenstanders uit de weg te ruimen.
Dat vonnis was zelfs voor Iraanse standaarden opzienbarend, want het hooggerechtshof had eerder al besloten dat Salehi niet de doodstraf zou moeten krijgen. Het hof in Isfahan deed die uitspraak af als een ‘advies’ en zette door, maar wordt nu weer tot de orde geroepen. „Zoals verwacht heeft het hooggerechtshof een onherstelbare juridische fout voorkomen”, schrijft Salehi’s advocaat op X.
Internationale druk
Afgezien van de afwegingen van het hooggerechtshof kan ook internationale druk een rol hebben gespeeld bij de verwerping van het doodvonnis. Mede vanwege zijn status als rapper kreeg Salehi’s lot veel internationale aandacht. Zo werd er wereldwijd geprotesteerd tegen zijn doodvonnis, spraken andere artiesten, waaronder Sting en de band Coldplay, hun steun uit en lobbyden politici in onder meer Duitsland, Canada en Australië voor zijn vrijlating. Bij veel van de negen andere Iraniërs die al wel zijn geëxecuteerd vanwege hun rol in de protesten van 2022 was de internationale belangstelling kleiner.
Ook is het mogelijk dat het regime de teugels iets laat vieren met het oog op de presidentsverkiezingen van aankomende vrijdag. Om de doorgaans extreem lage opkomstcijfers iets op te krikken, probeert het Iraanse regime voorafgaand aan een stemgang wel vaker de suggestie te wekken dat in Iran ruimte is voor politieke oppositie. Het ter dood veroordelen van een kritische rapper helpt daar niet bij.
Overigens komt Salehi nu niet per se op vrije voeten. Hoewel het hooggerechtshof naast het doodvonnis ook een andere strafmaat van zes jaar cel ‘excessief’ heeft bevonden, wordt zijn zaak eerst terugverwezen naar de rechtbank in Isfahan. Het is goed mogelijk dat die een celstraf in stand houdt.
Mogelijk zal het regime proberen de rapper onder druk te zetten om excuses aan te bieden of te beloven zich voortaan gedeisd te houden in ruil voor strafvermindering. Dan hebben ze aan Salehi niet de juiste, aldus een vriend van hem in Teheran. „Salehi is niet zoals veel andere activisten, voor wie verzet iets is dat je kunt pauzeren”, vertelde die bron aan NRC voor een eerder profiel van Salehi. „Hij is een fulltime vechter met een extreme hoeveelheid moed. Zelfs in de gevangenis blijft hij rappen.”
Lees ook
‘Zijn muziek geeft mensen moed. Dat is precies waarom het Iraanse regime Toomaj dood wil’
