De beoogde nieuwe minister van VWS, Fleur Agema (PVV), kan met slechts één handtekening de geneesmiddelentekorten grotendeels oplossen. Vorig jaar waren bijna 3.000 medicijnen niet verkrijgbaar, waardoor zo’n 1,6 miljoen patiënten broodnodige medicatie werd onthouden. De oplossing van dit gigantische probleem is eenvoudig. Als er een tekort aan geneesmiddelen is in ons land, hebben patiënten het recht de geneesmiddelen over de grens te kopen. De hamvraag is: wie vergoedt dat?
Nederland is een van de weinige EU-lidstaten die de Europese Patiëntenrichtlijn uit 2011 niet heeft ondertekend. Deze richtlijn bepaalt dat individuele verzekerden recht hebben op 100 procent vergoeding als ze zorg gebruiken in een andere EU-lidstaat. Een recept van de huisarts is uiteraard verplicht, maar een Nederlandse patiënt zou door de richtlijn buiten de eigen apotheek om naar bijvoorbeeld een Duitse of Belgische apotheek kunnen gaan om een geneesmiddel te halen.
Doodsangsten
Afgelopen jaren hoorden we veel schrijnende verhalen van patiënten die hun broodnodige medicijnen niet kunnen krijgen. Met als dieptepunt het middel salbutamol, het pufje voor baby’s en kinderen met astma. Ouders staan doodsangsten uit als hun kind in ademnood komt bij benauwdheidsaanvallen en het reddende pufje er niet is, zoals in Nederland wel eens het geval was. Het pufje salbutamol is in omringende landen wel volop verkrijgbaar. Een online steekproef leert dat het zonder probleem verkrijgbaar is in bijvoorbeeld Frankrijk.
Lees ook
Ruim 1,6 miljoen patiënten geraakt door geneesmiddelentekort
Omdat Nederland de richtlijn niet heeft ondertekend, krijgen patiënten geen vergoeding. Nu is salbutamol nog relatief goedkoop en voor veel mensen wel te betalen. Bij duurdere medicijnen wordt dat al problematischer. Als een Duitser daarentegen medicijnen in Frankrijk bestelt, krijgt hij wél alles vergoed.
Apothekers in Nederland kunnen niet zomaar bemiddelen. Het is lastig om medicijnen over de grens te bestellen: de geneesmiddelen moeten opnieuw verpakt worden naar Nederlandse richtlijnen, met Nederlandse bijsluiter. Dat is arbeidsintensief. Bovendien, als een apotheker voor 50.000 euro medicijn A koopt in Duitsland om zijn patiënten voor een paar weken te kunnen voorzien, loopt hij een financieel risico. Als de zorgverzekeraar een paar dagen later meldt dat vanwege de tekorten nu medicijn B preferent is, is de apotheker wettelijk verplicht om de voorraad van medicijn A te vernietigen. De kosten zijn voor de apotheker zelf. Die lijdt dus enorm verlies.
Goedkoopste middel
Belangrijke oorzaak dat er een tekort is aan het pufje, en aan vele andere medicijnen, is dat zorgverzekeraars in Nederland een zogenoemd preferentiebeleid hanteren, waarbij verzekeraars slechts één middel, meestal het goedkoopste, vergoeden. Dat maakt Nederland minder aantrekkelijk voor farmaceuten, die hun medicijnen sowieso liever in buitenland verkopen, waar ze wel een redelijke prijs krijgen.
Voor Nederlandse zorgverzekeraars zou het ondertekenen van de Europese Patïentenrichtlijn een financiële strop betekenen. De ‘buitenlandroute’ is immers duurder, aangezien geneesmiddelen in omringende landen vaak een hoger prijskaartje hebben. Voor Nederlandse patiënten is het op termijn juist voordelig: als zij massaal medicijnen over de grens gaan kopen, wordt Nederland waarschijnlijk aantrekkelijker voor farmaceuten. Zij kunnen dan namelijk betere prijzen gaan bedingen bij zorgverzekeraars.
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft eerder uitgesproken dat als een zorgverzekeraar niet aan zijn zorgplicht voldoet, de verzekerde recht heeft op 100 procent vergoeding van de zorgkosten die hij of zij zelf maakt. De Inspectie publiceert een tekortenlijst van geneesmiddelen. Je kunt stellen dat als een product op de tekortenlijst staat, de zorgverzekeraar niet aan zijn wettelijke zorgplicht voldoet en het dus volledig zou moeten vergoeden als een patiënt het betreffende medicijn in het buitenland koopt.
Terechtgewezen
De Stichting Handhaving Vrije Artsenkeuze heeft in 2014 een klacht ingediend bij de Europese Commissie om dit probleem aan de kaak te stellen. Het secretariaat grensoverschrijdend zorgverkeer van de EU berichtte toen dat het de stelling van de stichting onderschrijft en reeds een inbreukprocedure tegen de Nederlandse Staat was gestart. En de Europese Commissie wees Nederland terecht. Er is een inbreukprocedure gestart tegen Nederland bij het Hof in Luxemburg wegens niet-nakoming van de uit de richtlijn voortvloeiende verplichtingen.
Het zou de nieuwe minister van VWS sieren om te zorgen dat de richtlijn per direct wordt ondertekend, zodat patiënten in aanmerking komen voor vergoede zorg over de grens. Nóg beter is het als de demissionaire ministers Dijkstra (Medische Zorg, D66) en Helder (VWS, VVD) vandaag nog de Patiëntenrichtlijn ondertekenen. Als de zorgverzekeraar faalt, moet je in ieder geval het recht op zorg in handen geven van de verzekerde.
Daarom een oproep aan minister Agema. De PVV had in het verleden moeite met het erkennen van EU-instituten. Maar teken deze richtlijn en zorg dat patiënten zelf hun geneesmiddelen kunnen regelen, en niet meer afhankelijk zijn van de zorgverzekeraar. Daarmee luidt u bovendien het einde in van onnodig preferentiebeleid van deze zorgverzekeraars.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122885501-738997.jpg|https://images.nrc.nl/hbK8gjRqA0tda9pVc8mOb5g8ywU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122885501-738997.jpg|https://images.nrc.nl/RUVXGU2fTKefyzZtrQJOQp4ZHgo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122885501-738997.jpg)
