In een enerverend, moeizaam gevecht kwam de verlossing kort voor tijd. Het winnende doelpunt van invaller Wout Weghorst, dat het Nederlands elftal de flow moet geven om een fraaie zomer in Duitsland te beleven. Er moest gewonnen worden van Polen in het eerste duel op het EK, gezien de zware tegenstand in poule D, met ook Oostenrijk en Frankrijk. In Hamburg werd het, ternauwernood, 2-1.
Er is genoeg om op door te bouwen. In fases was het spel technisch verzorgd, met goede combinaties. Meer dan zestig aanvallen en twintig schoten op doel noteerde het Nederlands elftal. Het zijn statistieken van een ploeg die heerste. Maar het kwam zondag in Hamburg tegen Polen aan op vechtlust, taaiheid.
Spandoeken met actiefoto’s uit de roemruchte halve finale van het EK 1988 tegen het toenmalige West-Duitsland zijn te zien in de vakken met Nederlandse fans. Aanvoerder Virgil van Dijk sprak zaterdagavond op serieuze toon over de „eenheid binnen het hele land” die ze nodig hebben. „Als we iets willen bereiken, moet iedereen inchecken.” Kort voor de aftrap schiet de wonderlijke volley van Marco van Basten in de finale voorbij op het grote scherm in het Volksparkstadion in Hamburg.
Lees ook
Na 36 jaar vergeven, niet vergeten – het duel van ‘de haat’ tussen Oranje en West-Duitsland
Dynamiek op het middenveld
Ronald Koeman – nu bondscoach, destijds speler – stapt met een rugtas over zijn rechterschouder uit de spelersbus, twinkeling in zijn ogen. Blij dat het nu eindelijk begint, na een voorbereiding van ruim twee weken. Achter hem gespannen gezichten, spelers met koptelefoons op. Daar waar de Poolse topspits Robert Lewandowski zwaaiend uitstapt. Ogenschijnlijk ontspannen, accreditatie in zijn linkerhand. Hij speelt niet vanwege een bovenbeenblessure – al zit hij wel op de bank, ook voor de mentale support.
Interessant is de dynamiek op het middenveld bij Oranje, met spelverdeler Joey Veerman, controleur Jerdy Schouten en aanvallende middenvelder Tijjani Reijnders. Niemand die pakweg een jaar geleden verwachtte dat zij het middenrif van Oranje zouden vormen. Het is hun eerste eindronde met Oranje, tot zondag speelden ze in totaal samen maar 24 interlands – tegen alleen al negentig interlands voor de Poolse aanvoerder Piotr Zielinski.
Een gebrek aan ervaring? „Als ik denk dat zij daar klaar voor zijn, dan stel ik ze op”, zei Koeman een dag eerder. De drie vinden elkaar bij een vloeiende combinatie, na tien minuten. Veerman passt op Schouten, die even de ruimte vindt in het strafschopgebied en dan gelijk afgeeft op de inlopende Reijnders. Die schuift in vrije positie rakelings naast, bij de eerste grote kans van Oranje.
Veerman neemt alle corners. En passt samen met Schouten – ook bij PSV zijn compagnon op het middenveld – het meest van alle spelers op het veld. Schouten doorziet het spel goed, raakt bijna alles één keer, zorgt voor balans en rust. Veerman lijkt meer moeite te hebben met het tempo. Hij probeert diep op de helft van Polen een keer te passen, waar dat niet slim is, omdat er drie man voor hem staan. Het lijdt tot balverlies en een potentieel gevaarlijke uitbraak van Polen. Even later verliest hij nog een keer de bal, mede door miscommunicatie.
Verkeerde timing
Als Oranje even onder druk staat, na een kwartier, geeft de ploeg via Schouten iets te makkelijk een hoekschop weg. Standaardsituaties zijn een wapen voor Polen, dat veel lengte in de ploeg heeft. Spelverdeler Zielinski draait de bal gevaarlijk in. Precies daar waar de 1 meter 93 lange Adam Buksa staat, gepositioneerd tussen de ook niet kleine Denzel Dumfries en Van Dijk. De timing van Dumfries is verkeerd, hij kopt eronder door. Buska knikt in de verre hoek, precies voor de vakken met Poolse supporters. 1-0 Polen.
Koeman verschijnt voor het eerst voor zijn dug-out. Op het oog blijft hij rustig, handen in de zakken. Nederland speelt op zich ook prima, creëert constant druk op Polen, bepaalt het tempo, met bijna 70 procent balbezit. Kansen komen. Memphis Depay schiet iets te wild over, na goed voorbereidend werk door Van Dijk, Reijnders en Xavi Simons. Kort erop breekt Reijnders door, nu zit er een Pools been tussen.
Nederland voetbalt soepel, vindt de ruimtes. Linksback Nathan Aké drijft de bal op, passt naar Cody Gakpo, steeds weer hij, de gevaarlijkste man bij Nederland, met zijn dribbels en schoten vanaf de linkerflank. Hij krijgt een paar meter ruimte van zijn bewaker Przemyslaw Frankowski, schiet hard, via het rechterbeen van Bartosz Salamon, waardoor doelman Wojciech Szczesny kansloos is. Die lag al in de hoek, de bal gaat nu opeens door het midden. 1-1, na een half uur. Het kon eigenlijk niet uitblijven, die goal.
Oranje blijft Polen naar achteren duwen, met veel pressie. Een fraaie combinatie kort voor rust – via Simons en Aké – eindigt in zeer kansrijke positie voor Gakpo, die de bal subtiel met zijn rechtervoet raakt. Over. Koeman haalt zijn handen naar zijn nek – wat een kans. Ook kort daarna, als een fraaie diagonale dieptepass van Aké bij Depay belandt, maar zijn inzet gaat net voorlangs.
Ontspannen lachje bij Depay, als ze in de catacomben staan voor de tweede helft. Een snelle uitbraak van Oranje, kort na rust: schitterende pass van Reijnders op de diepgaande Gakpo, die afgeeft op de opkomende Simons. Maar hij schiet naast.
Al krijgt Polen gaandeweg de tweede helft meer grip op het duel, creëert enkele kansen. Doelman Bart Verbruggen moet gestrekt om een schot van Jakub Kiwior te keren. Het wordt nu echt een strijd, ook op fysiek vlak. De toenemende druk van Polen is voor Koeman het signaal om een wissel voor te bereiden: aanvallende middenvelder Georginio Wijnaldum komt voor Veerman, aanvaller Donyell Malen voor Simons.
Maar het helpt niet. Nederland dwingt weinig meer af, tegen het met de minuut stugger wordende Polen. Wout Weghorst wordt ingebracht, voor spits Depay, die te weinig laat zien, ondanks enkele fijne technische hoogstandjes. Weghorst loopt al even warm, loert naar het veld. Dit zijn de klusjes voor hem. Een duel dat vastzit, openbreken. Zoals hij vaker deed bij Oranje.
De 83ste minuut loopt, Stefan de Vrij passt naar Reijnders, die Aké vindt. Weghorst maakt een goede loopactie, kruipt met dat krachtige, lange lijf voor verdediger Salamon. De pass van Aké wordt getoucheerd en valt in die kleine ruimte, Weghorst loopt er tegenaan, schiet in de hoek, buiten bereik van Szczesny: 2-1.
De vuisten van Koeman gaan de lucht in, als hij in zijn eentje langs de kant staat. Even later zwaait hij naar de tribune, waar zijn moeder toekijkt.