Eigenlijk zouden de cijfers van accountancyfirma KPMG reden moeten zijn voor een feestje. De Nederlandse tak van de firma boekte het afgelopen boekjaar, dat voor KPMG tot eind september liep, een recordomzet van 711 miljoen euro – een stijging van 8,5 procent. Zowel bij de adviestak als bij de accountants werden het afgelopen jaar meer uren geschreven en gefactureerd. Onder normale omstandigheden zouden de kurken van de exclusieve flessen champagne knallen, maar voor sommige partners zal het dit jaar wellicht bij een fles supermarktbubbels zijn gebleven.
De partners worden namelijk financieel flink getroffen door het schandaal, dat de accountancyfirma en de sector als geheel ernstig in verlegenheid bracht. In 2023 bleek dat honderden KPMG-accountants jarenlang hebben gefraudeerd bij verplichte bijscholingscursussen en examens. Op alle niveaus binnen de organisatie deelden accountants antwoorden met elkaar. Soms werden de antwoorden zelfs gezamenlijk ingevuld. Het gesjoemel bleef zeker zes jaar lang onopgemerkt, tot een klokkenluider met het nieuws naar buiten trad.
Lees ook
Waarom pleegden de vier grote accountancybedrijven examenfraude?
Regeling
Vanwege de fraude kreeg KPMG dit voorjaar een boete van 25 miljoen dollar (ruim 23 miljoen euro) opgelegd door de Amerikaanse toezichthouder op de accountancysector Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB). De Amerikanen waren betrokken omdat KPMG ook de boeken van Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven controleert. In Nederland werd ook de Autoriteit Financiële Markten (AFM) gevraagd deel te nemen in het onderzoek naar de examenfraude.
De Amerikaanse boete, die tot stand kwam na een schikking, hakt flink in op de operationele winst en dus op de winstdeling die de 168 partners van KPMG krijgen. De partners, die zich als aandeelhouders hebben ingekocht, moeten van deze jaarlijkse uitkering onder meer hun pensioenvoorziening regelen. Ondanks de flinke omzetgroei daalde het operationeel resultaat met ruim 5 procent tot ruim 80 miljoen euro.
De partners zien hierdoor hun jaarlijkse winstuitkering stranden op 457.000 euro. Een daling van 39 procent (of bijna 300.000 euro per partner) ten opzichte van een boekjaar eerder.
In welke mate de winstuitkering door het schandaal wordt geraakt, verschilt per persoon; de hoogte van de uitkering hangt naast de behaalde winst af van het aantal dienstjaren en individuele prestaties.
Nadat het schandaal bekend werd, lichtte KPMG de hele organisatie door, op zoek naar accountants die fraudeerden. Bij enkele managers is door een zogenoemde clawback-regeling ook geld ingehouden in verband met de examenfraude, zo vermeldt KPMG bij de cijfers.
De boete van 25 miljoen dollar laat goed zien hoe serieus de zaak wordt genomen. Niet eerder schreef de PCAOB zo’n hoge boete uit. Ook kostte het oud-bestuurslid en voormalig hoofd van de accountancytak Marc Hogeboom zijn functie – hij mag nooit meer het vak van accountant uitoefenen. Bovendien kreeg hij van de Amerikaanse toezichthouder een boete van 150.000 dollar. Hogeboom was al teruggetreden als bestuurder van KPMG.
‘Vernietigende conclusies’
Topvrouw Stephanie Hottenhuis noemt in een toelichting de conclusies uit het onderzoek van de Amerikaanse toezichthouder „vernietigend”. Ze schrijft dat KPMG er alles aan gaat doen om het vertrouwen van klanten weer te herstellen.
Ook de andere drie grote accountancyfirma’s die met KPMG tot de big four worden gerekend, doen onderzoek naar hun examenbeleid. EY, Deloitte en PWC doen dat onder druk van de AFM.
