PVV komt uit op 6 in plaats van 7 zetels, Volt pakt tweede zetel

De PVV groeit fors en keert na twee jaar afwezigheid terug in het Europees Parlement. Die boodschap uit de exitpoll na de verkiezingen in Nederland op donderdag, verkiezingsdag, staat na zondagavond overeind. Maar de partij gaat met zes in plaats van zeven zetels naar Brussel. In plaats daarvan krijgt Volt er een tweede zetel bij.

De zondagavond gepubliceerde uitslag bevestigt in grote lijnen het beeld van de exitpoll. Toch zal de verschuiving van één zetel van het eurokritische kamp naar het pro-Europese kamp in progressieve kringen als een kers op de taart gevierd worden: Volt groeit en de voorsprong van GroenLinks-PvdA (dat net als in de exitpoll acht zetels krijgt, een verlies van een zetel ten opzichte van 2019) op de PVV neemt toe. Daarbij moet worden aangetekend dat GroenLinks en PvdA straks in het Europees Parlement weer opsplitsen en bij hun eigen overkoepelende partijen zullen zitten.

De PVV kan nog steeds tevreden zijn. Andere radicaal-rechtse partijen in Europa, zoals Rassemblement National in Frankrijk, zetten klinkende uitslagen neer. Het is nog de vraag hoe radicaal-rechts zich in het Europees Parlement zal organiseren, maar de PVV krijgt er veel vrienden bij.

Wilders vs. Timmermans

Donderdag zei Wilders nog dat hij hoopte de grootste te worden. „Ik hoop dat wij zondag, als de definitieve uitslag komt, toch nog de grootste worden”, zei hij toen. „Dus één zeteltje verschil.”

Dat zo’n verschuiving in Wilders’ voordeel onwaarschijnlijk was, was die avond al duidelijk. Gemeten in percentages zat er een behoorlijk verschil tussen de twee grootste partijen en kon de PVV er zo één inleveren, zoals nu is gebeurd.

Wilders maakte zelf een tweestrijd van de campagne, door GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans als grote rivaal uit te dagen, ook al stond die niet op het stembiljet. Zo’n tweestrijd is een beproefde politieke strategie: de twee rivalen profiteren vaak allebei, omdat ze alle aandacht naar zich toe trekken.

Bij GroenLinks-PvdA werd de uitkomst van de exitpoll al gevierd als een overwinning in die strijd. Het riep de vraag op of Wilders er goed aan had gedaan zoveel nadruk te leggen op Timmermans als grote concurrent.


Lees ook
De formatie lokte de Nederlandse kiezer naar Europese stembus

De formatie lokte de Nederlandse kiezer naar Europese stembus

Eigenlijk konden ze niet anders, zeiden de PVV’ers achter de schermen. Wilders zou toch wel kritiek krijgen als de PVV niet als eerste partij uit de bus kwam. Hij kon er maar beter gebruik van maken door Timmermans uit te dagen. Zo had hij een duidelijke boodschap om de PVV-achterban, notoir stembusschuw tijdens Europese verkiezingen, naar het stemhokje trekken.

Team-Timmermans kan in de uitslag een bevestiging zien van de ingeslagen weg. De leider van GroenLinks-PvdA figureert in deze strategie als een soort anti-Wilders, een vaste tegenstander die zich verzet tegen elke vorm van samenwerking met de PVV.

In de Tweede Kamer heeft Timmermans moeite zich als oppositieleider te onderscheiden. Zijn principiële kritiek op de PVV en Wilders’ rechtse coalitiepartners in debatten vindt ook weinig gehoor bij andere oppositiepolitici. Maar als het erop aankomt, blijkt de formule ‘Timmermans versus Wilders’ bij verkiezingen wél effectief.

Volt krijgt extra zetel

Dat Volt met twee zetels het Europees Parlement binnenkomt, één meer dan in de exitpoll, mag opvallend genoemd worden, des te meer omdat ook D66, een electorale concurrent, groeit van twee naar drie zetels. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in november zakte Volt nog terug van drie naar twee zetels.

Nu haalt Volt evenveel zetels bij verkiezingen waar 31 in plaats van 150 zetels te verdelen zijn. De partij profiteert van het feit dat de eigen achterban sterk geneigd is op te komen dagen bij Europese verkiezingen.

De scores van de drie coalitiepartners van de PVV zijn in de definitieve uitslag onveranderd: de VVD valt terug van vijf zetels in 2019 naar vier zetels nu, terwijl BBB (2 zetels) en NSC (1 zetel) voor het eerst toetreden tot het Europees Parlement. De campagne werd overschaduwd door de formatie. Toch lijken deze drie partijen daar, anders dan de PVV, niet van geprofiteerd te hebben.

Ook voor de ChristenUnie, Forum voor Democratie en de SP biedt de uitslag geen hoopvol nieuws. De drie partijen vielen in de exitpoll buiten het Europees Parlement en de definitieve uitslag brengt daar geen verandering in. SGP en de Partij voor de Dieren behouden allebei hun zetel uit de exitpoll.