Wel of niet naar Brussel? De een is dolblij met ‘twee fucking zetels’, de andere partij verwerkt de exitpoll gelaten

Op de verkiezingsavond van GroenLinks-PvdA wordt pas écht hard gejuicht als tijdens de eerste exitpoll om negen uur ’s avonds de PVV op het scherm komt.

Natuurlijk: de linkse combinatie verliest iets ten opzichte van de Europese verkiezingen van vijf jaar geleden en gaat van negen naar acht zetels. Maar dat is nog altijd één zetel méér dan de PVV (7). De ongeveer 500 leden van GroenLinks en PvdA kijken elkaar aan: het gaat een feestelijke avond worden in het Utrechtse muziekcentrum TivoliVredenburg.

Zou Geert Wilders even hebben gevloekt toen hij de exitpoll zag? Vrijwel niemand weet het antwoord op die vraag, want de PVV-leider brengt de verkiezingsavond door zoals hij gewend is: op zijn kantoortje in het Tweede Kamergebouw, zonder pers of publiek.

De PVV boekt na de Tweede Kamerverkiezingen weer enorme zetelwinst: in 2019 kreeg de partij één zetel in Europa. Toch smaakt het succes niet zo zoet als in november, want GroenLinks-PvdA komt in de prognose uit op één zetel meer. Wilders maakte van de campagne een tweestrijd met de partij en vooral Frans Timmermans. Die strijd wint Wilders dus niet.

Een strategische fout? De partij kon eigenlijk niet anders, zeiden PVV’ers de afgelopen dagen: dat zou sowieso het narratief zijn geweest. Als Wilders naar buiten komt noemt hij zich „de grote overwinnaar”, maar spreekt hij van een dubbel gevoel: „Als je van één naar zeven zetels gaat, dan denk je niet ‘shit’, maar met ééntje meer was het feest helemaal compleet geweest.”

Lauwe reacties bij VVD

Bij de rest van de aanstaande coalitie is het ook enigszins incasseren. De VVD’ers, bijeen in de bar van hotel Nhow in Rotterdam, reageren lauw als de exitpoll bekend wordt. De VVD staat in de eerste én in de tweede exitpoll op één zetel verlies: van vijf naar vier zetels. „Natuurlijk hadden we op meer gehoopt”, zegt lijsttrekker Malik Azmani om tien over half tien tegen de zaal. „Maar we gaan het met vier doen in Brussel.”

VVD’ers leken zich van tevoren vooral druk te maken over de uitslag voor de PVV. Ze vertelden elkaar in de bar en buiten op het terras dat de hoge opkomst een voordeel kon zijn voor de partij van Wilders. „We zien”, zegt Azmani net na half tien, „géén grote politieke aardverschuiving.” Hij vindt: „We mogen hier best trots op zijn.”

NSC: ingecalculeerde tegenvaller

Bij NSC hield iedereen rekening met een verlies ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen van november, toen de partij twintig Kamerzetels veroverde. En een ingecalculeerde tegenvaller is geen tegenvaller. Daarom klinkt er beleefd applaus in Café Dudok in Den Haag als volgens de eerste exit poll om 21:00 uur de partij op één zetel in het Europees Parlement staat.

Partijleider Pieter Omtzigt zegt: „Het zou zomaar kunnen dat wij de eerste partij zijn die binnen een jaar zetels in het Europees Parlement, de Tweede Kamer én de Trêveszaal [waar de ministerraad vergadert, red.] heeft.” .

BBB enthousiast

In dorpscafé Braakhekke in het Overijsselse Bathmen is BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas even enthousiast als altijd: „Twéé fucking zetels!” Het lijkt weer even op het feestje van maart 2023, toen BBB de grote winnaar van de provinciale verkiezingen werd. Nu wint BBB volgens de exitpoll de eerste twee zetels in het Europees Parlement – één meer dan gepeild.

Die zetels heeft BBB gewonnen met een euro-kritische boodschap. Europees lijsttrekker Sander Smit hield het vooraf op drie tot vijf zetels, nu lijkt behalve de lijsttrekker alleen nummer twee Jessika van Leeuwen naar het Europees Parlement te gaan. „Caroline heeft met één Kamerzetel in Den Haag geluid voor tien gemaakt”, lacht ze opgelucht: „Dat gaan wij met twee zetels in Brussel doen.”

CDA gelukzalig

Voor écht enthousiasme moet je bij de twee voormalige coalitiepartijen D66 en CDA zijn – beide grote verliezers bij de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023.

„Ik kan m’n geluk niet op”, zegt Henri Bontenbal, partijleider van het CDA. „Dit had ik niet durven dromen”, zegt Europees lijsttrekker Tom Berendsen. Dat het zetelverlies van het CDA, min één volgens de exitpoll, door CDA’ers in de Haagse brouwerij De Prael uitbundig gevierd wordt, verklaren de twee door een vergelijking te trekken met de Tweede Kamerverkiezingen van november – het CDA zakte toen van veertien naar vijf zetels. En dus niet met die voor het Europees parlement van vijf jaar geleden.

D66: de zaal ontploft

D66-campagneleider Wieke Paulusma heeft stiekem op drie zetels gehoopt – een winst van één. „Maar met twee zetels zou ik tevreden zijn. Dan hebben we de stijgende lijn weer te pakken, na de Tweede Kamerverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen.” De poll zegt dat het er drie worden: de zaal vol partijleden, bijeen in het Haagse restaurant Bleyenberg, ontploft. Veel D66’ers willen ook wel toegeven dat het fijn is dat electoraal concurrent Volt naar het lijkt blijft steken op één zetel.

Billenknijpen bij kleine partijen

Bij de Nederlandse tak van Volt in het Amsterdamse Bar Bistro Bureau heerst inderdaad een dubbel gevoel: „De stap van nul naar een is oneindig groot, maar we hopen stiekem wel dat er een tweede zetel bij gaat komen”, aldus Reinier van Lanschot, de nummer een op de lijst. Dat hoopt partijleider Laurens Dassen ook, al is hij „super trots”.

Bij de kleinere partijen is het sowieso billen knijpen, want het zijn kleine percentages die het verschil maken tussen één of nul zetels in het Europees parlement. De gezichten op het partijkantoor van de ChristenUnie in Amersfoort staan gelaten na de eerste exitpoll. Een zachte „ah” klinkt er bij de bekendmaking van de uitslag voor de CU, én daarna bij de SGP. Want de ChristenUnie lijkt een zetel te verliezen, terwijl de SGP er wél een lijkt te behouden (samen hadden ze lang 2).

Bij de SGP in restaurant Duikenburg in Echteld, hartje bible belt, overheerst de dankbaarheid dat de zetel behouden blijft. Lijsstrekker Bert-Jan Ruissen neemt de tijd om zich uit te speken over de voorlopige resultaten van de andere christelijke partijen. „Het is bijzonder dat het verlies voor het CDA mee lijkt te vallen. De ChristenUnie staat op nul zetels, maar er is een reële kans dat ze op een zetel uitkomen. Dat gun ik ze van harte, want we hebben elkaar als christelijke partijen hard nodig.”

Op het partijkantoor in Amersfoort staren de SP’ers in stilte naar de tv-schermen. Hun partij staat niet in de rij met winnaars en verliezers. Maar wat betekent dat? En dan komt het verlossende woord: de partijen die hier niet tussen staan kregen vijf jaar geleden geen zetel, „en nu weer niet”.

„De steun voor de radicaal-rechtse coalitie brokkelt af”, concludeert partijleider Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren op het podium in Park Hotel Den Haag. „En groene politiek doet het goed!” , zegt ze voor een juichende zaal: de partij staat op één zetel.

Als ze bij GroenLinks-PvdA de reactie van Geert Wilders op de uitslag zien klinkt er gefluit. Nee, nee, zegt politiek leider Frans Timmermans, die de PVV-leider feliciteert met zijn „grote resultaat”. „Je kan erover denken hoe je wil, maar in een democratisch land worden mensen die verkiezingen winnen gefeliciteerd. Ook door ons. En dat geldt ook voor Geert Wilders.”

Er klinkt een bescheiden applausje.

Met medewerking van Rik Rutten, Philip de Witt Wijnen, Petra de Koning, Lamyae Aharouay, Guus Valk, Eppo König, Hanna Hosman, Christiaan Pelgrim, Boris Bouwman, Rosa Uijtewaal, Liam van de Ven, Oscar Vermeer.

Delen





Mail de redactie