De zachte krachten zullen zeker winnen – het is een van de bekendste regels van de dichteres Henriëtte Roland Holst (1869-1952), opgenomen in de bundel Verzonken grenzen (1918).
Niet alleen was die regel een poëtische vondst, het was ook een uitdrukking van haar religieus geïnspireerde socialisme. Want was dat niet de boodschap van Jezus, dat niet de sterken en rijken maar de armen van geest en zachtmoedigen het gemakkelijkst zullen binnentreden in het Koninkrijk Gods? Zoals Marx het voor de onderdrukten opnam? Een boodschap die onverminderd aanspreekt in een wereld vol geweld en onrecht.
Hoe religieus of socialistisch is het element indium? Hoe houdt dit zachte element zich eigenlijk staande in de wereld der elementen, tussen keiharde giganten als chroom en titanium? En dan ook nog met die dromerige, zilverkleurige glans, die het element zijn naam gaf, ontleend aan het Latijnse indicum, letterlijk ‘uit India’, wat verwijst naar de kleur indigo, tussen blauw en violet in.
Nog erger, van het zuivere metaal indium is door onderzoekers weleens gezegd dat het een hoge, ijselijke „kreet” lijkt te slaken als het wordt gebogen. Niet alleen zacht, ook nog een doetje dus.
Misschien wint dit element toch, „in ’t eind”, zoals Roland Holst dichtte. Want indium mag dan bekendstaan als een van de zachtste metalen, dat maakt het nog niet de softie onder de elementen. Indium laat niet over zich lopen. Kijk maar eens waar we het allemaal voor nodig hebben. Indium, een halfgeleider, wordt gebruikt in allerlei technische producten die onontbeerlijk zijn voor de moderne samenleving: aanvankelijk vooral in vliegtuigmotoren (in de Tweede Wereldoorlog) en soldeer, later ook op grote schaal in transistors, laserapparatuur, zonnecellen en lcd-schermen (televisies en monitoren). Het heeft het element de lofprijzing opgeleverd dat het een „vitamine voor metalen” is. Voeg indium toe en het kan niet meer stuk.
Dat is allemaal te danken aan de Duitse chemici Ferdinand Reich en Hiëronymus Theodor Richter, die het helderblauwe element in 1863 ontdekten bij het onderzoeken van mijnbouwstoffen. De kleur werd vastgesteld door Richter, aangezien Reich kleurenblind was.
Het wordt nu ook gebruikt als coating om vliegtuigramen te isoleren en transparant te maken. Verbindingen met indium hebben daarnaast een reeks medische toepassingen, het radioactieve isotoop indium-111 wordt onder meer gebruikt in onderzoek naar orgaanfuncties.
Kortom. Zonder dit scheikundige doetje zou de wereld er heel anders uitzien.
Het is vooral de productie van lcd-schermen die de vraag naar indium vandaag de dag bepaalt. Dat komt vooral China ten goede, waar de meeste indium wordt gewonnen. Het is daarnaast te vinden in onder meer Frankrijk en Canada, doorgaans als bijproduct van de winning van ijzer, zink, lood of zilver.
Trouwens, ook in een ander opzicht is de zachtheid van indium bedrieglijk. Dit doetje kan gemeen bijten. Het is giftig en kan – onwaarschijnlijk, maar toch – door ademhaling, via de ogen of injectie, ernstige schade aan organen veroorzaken.
Niet slikken dus, dit zachte element.
