KNMI-baas neemt afscheid: ‘Ik ben blij dat het nog winters werd’

Posted on January 27, 2023 by admin

Gerard van der Steenhoven in De Bilt, waar afgelopen maandag nog sneeuw lag. „Nederland is qua weer echt niet zo uniek.”

Foto Dieuwertje Bravenboer

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Interview

Gerard van der Steenhoven Toen Gerard van der Steenhoven baas werd van het KNMI was er veel achterstallig onderhoud bij het instituut. „Het is veel slimmer om dingen samen te doen.”

Laura Wismans

27 januari 2023 om 9:00

Leestijd 6 minuten

‘Of het nou 9 of 11 graden is, je moet toch een jas aan. Gemiddelde opwarming voel je niet. Je voelt het bij de extremen, die kunnen dodelijk zijn”, zegt Gerard van der Steenhoven. Sinds 2014 is hij hoofddirecteur van het KNMI en op 1 februari neemt hij afscheid van het meteorologisch instituut. Hij is blij dat het de afgelopen weken winters weer is geworden. „Want bij vijftien graden op Nieuwjaarsdag denk ik wel: het moet niet gekker worden. Ik ben heel bezorgd over klimaatverandering.”

Het klimaatbewustzijn in de samenleving is in de afgelopen negen jaar enorm gegroeid, zegt hij. „Dat ligt nu in de orde van 80 procent, blijkt keer op keer. Toen ik begon lag dat veel lager. Dat is winst. Toch onderschatten we met zijn allen hoe ernstig de klimaatcrisis is.”

Is het KNMI daar dan wel duidelijk genoeg over?

„Dat denk ik wel, en we zijn bezig het steeds duidelijker te maken. We zijn vijf jaar geleden begonnen met klimaatberichten. Vroeger had je op onze website het weer van morgen en overmorgen. Dat hebben we nog steeds, maar nu staan er ook allerlei klimaatberichten. We brengen trends in beeld en bij extreme weersituaties onderzoeken we zo snel mogelijk of het door klimaatverandering komt of niet. Wij beschouwen het als een enorme verantwoordelijkheid om het klimaatbewustzijn in alle hoeken en gaten van de samenleving te vergroten.”

Toch zien we u niet vaak in de media met uw vuist op tafel slaan om de ernst over te brengen.

„Daar moet je als KNMI mee oppassen vind ik. Als je je heel alarmistisch gaat opstellen, dan gaan mensen je in een bepaalde politieke hoek duwen of zeggen dat je een belangengroep representeert. Dat is niet in het belang van de samenleving. Wij geven objectief informatie over klimaat en weer, op basis van de beste metingen en modellen. Als wij zeggen: het is code rood, haal je tuinstoelen binnen, dan moeten mensen dat vertrouwen en gaan doen. Hetzelfde geldt voor klimaatverandering. We hebben sympathie voor mensen die actie voeren, wij zijn ook bezorgd, maar het KNMI heeft een andere rol.

„Ik kom weleens in het journaal, één keer per jaar ofzo, maar voor je het weet word je een mediafiguur in plaats van dat het gaat over het feit dat we bezorgd zijn over het klimaat. We kiezen zeer bewust om niet met één persoon naar voren te treden, we leggen liever de nadruk op de deskundigheid en ervaring van onze mensen. Voor mij is de drijfveer: hoe komen wij zo betrouwbaar mogelijk over?”

Door klimaatverandering komt er meer extreem weer aan

Toen u in 2014 begon moest er bezuinigd worden, terwijl al bekend was dat het klimaat verandert. Hoe vond u dat?

„Ik heb me daar zeer veel zorgen over gemaakt, al hadden de grootste bezuinigingen toen al plaatsgevonden. We kwamen er met de nieuwe directie geleidelijk aan achter dat er sprake was van achterstallig onderhoud. Je kunt je werk als meteorologisch instituut niet goed uitvoeren als je IT verouderd is, als je waarnemingsinstrumentatie niet meer up-to-date is en je supercomputer waar de dagelijkse weersverwachtingen op berekend worden niet tijdig vervangen kan worden.

Lees over de supercomputer van het KNMI: Om precies te weten waar de bui gaat vallen moet het KNMI keihard rekenen

„Die zorg werd versterkt door het klimaatakkoord van Parijs in 2015. We moesten klaar zijn voor een periode met veel zorgen over klimaatverandering. De wens was om ons werk veel beter te doen. Door klimaatverandering komt er meer extreem weer aan en dat betekent dat wij de samenleving vaker en preciezer moeten informeren. Daar komt een valwind, daar komt droogte, zodat mensen maatregelen kunnen nemen. Dat kan niet met verouderde apparatuur.

Toen hebben we een plan opgesteld om een early warning centre in te richten en ben ik heel vaak naar Den Haag geweest. We moeten hier iets doen, ik heb geld nodig, was de boodschap. Dat hebben we gekregen, maar het is wel drie jaar praten geweest. Pas in 2019 kwam er groen licht. We kregen een serieus budget voor zeven jaar, waarmee we zo’n honderd nieuwe mensen in dienst konden nemen.

„We hebben één keer een DDoS-aanval gehad tijdens een code oranje, toen er in december 2017 zware sneeuwval was. Toen konden we onze primaire taak niet vervullen. Als je aangevallen wordt en je weet dat je verbeterplannen nog niet gerealiseerd zijn… Ik kan je vertellen dat mijn hartslag toen ongezond hoog was. We waren maar veertig minuten uit de lucht, dat was veertig minuten te lang.

„Ik had wel meer dingen sneller willen doen, zoals aandacht geven aan Caribisch Nederland. Zeker de BES-eilanden zijn een volledig deel van Nederland, die verdienen net zulke uitgebreide klimaatscenario’s, en dienstverlening op hetzelfde niveau. Betere vulkaanmonitoring bijvoorbeeld. Het stond minder goed op het netvlies en we waren met andere dingen bezig. We hebben het uiteindelijk wel opgestart.”

Op een aantal vlakken hebben wij ook expertise die anderen niet hebben

Het KNMI is de afgelopen jaren meer gaan samenwerken met Europese meteorologische instituten. Waarom?

„Europa is cruciaal. Ik heb de band met andere landen geïntensiveerd en initiatief genomen tot samenwerkingen. De weersystemen, die je ook op de kaartjes in het weerbericht ziet, hebben typisch de omvang van half Europa. Het heeft vaak helemaal geen zin om dingen voor Nederland alleen te berekenen. Als je wil weten of een hittegolf straks de Veluwe gaat treffen, dan moet je weten wat voor weer het nu boven Florida of het Midden-Oosten is.

„De langetermijnweersverwachting maken we al veertig jaar samen met dertig andere Europese landen. Vanaf deze zomer gaan we ook de dagelijkse verwachting samen doen met IJsland, Denemarken en Ierland. We hebben hier dan geen eigen supercomputer meer, de gezamenlijke computer staat in IJsland. Ook het weermodel is dan gemeenschappelijk.

„Het is veel slimmer om dingen samen te doen. Als je een factor twee preciezer wilt zijn in je berekeningen, dan heb je een factor zestien grotere computer nodig. Dat is zo’n grote computerinspanning. Ook de deskundigheid die anderen inbrengen is een belangrijk argument. In theorie kun je alles wel als Nederland alleen gaan doen, maar dan moet ik naar de minister om te vragen of mijn budget met een factor tien omhoog kan. Terwijl het voor hetzelfde budget kan als je het samen doet.”

Geeft Nederland zo niet te veel autonomie uit handen?

„Ik denk zo niet, zo denkt geen enkele meteoroloog. Het weer is iets mondiaals, en Nederland is qua weer echt niet zo uniek. Die samenwerking hebben we vanuit Nederland juist gepusht omdat we daarmee de verwachtingen voor Nederland kunnen verbeteren.

„Iedereen wil graag samenwerken, je hebt elkaar nodig. Op een aantal vlakken hebben wij ook expertise die anderen niet hebben. Die techniek van klimaatattributie die ik noemde, bij een weersgebeurtenis bepalen of de kans op die gebeurtenis door klimaatverandering groter is geworden of niet. Daar is Nederland samen met Oxford leidend in, daar ben ik echt trots op. Van oudsher zijn we ook goed in satellietwaarnemingen van sporengassen [die in kleine hoeveelheden voorkomen] zoals stikstof, kooldioxide en methaan. Ik heb dat willen versterken.”

Lees een interview met Geert Jan van Oldenborgh, die aan de basis stond van de wetenschap van klimaatattributie. Hij overleed in oktober 2021.

In hoeverre zijn onderzoekers van het KNMI autonoom in hun onderwerpkeuze?

„Ons onderzoek moet bijdragen aan onze weer- en klimaatproducten, de samenleving moet er iets aan hebben. Elk jaar komen onze onderzoekers met ideeën. Weerstations op particuliere balkons koppelen aan ons weermodel bijvoorbeeld, of met AI weersverwachtingen per postcodegebied maken. Maar we gaan geen onderzoek doen aan een of ander fenomeentje omdat ze dat hier op de derde verdieping interessant vinden. De kans dat een project gekozen wordt over een onderwerp waar we al goed in zijn is groter dan dat we een onderwerp oppakken waarin een ander land duidelijk leidend is.”

Het KNMI is ook het instituut voor seismologie, is de aandacht daarvoor bij jullie ook gegroeid?

„Voor ons was het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid uit 2015 daarin van belang, waarin werd gezegd dat in de communicatie de noden van de Groningse bevolking meer centraal moeten staan. Dat hebben we gedaan. De tijd tussen dat er een beving plaatsvindt en dat die op onze site staat is teruggebracht naar enkele minuten. Dat gaat grotendeels automatisch, de weerkamer leest wel mee want die is 24 uur per dag bemand. Bij een kleine beving in de nacht, kijkt de seismoloog de volgende ochtend naar de details.”

Onze mensen die in de media komen trainen we op omgang met politiek getinte vragen

Klimaat en aardbevingen liggen gevoelig in de publieke opinie. Wordt het KNMI weleens bedreigd zoals sommige andere instituten?

„Dat valt heel erg mee. Er worden weleens lelijke dingen over onze mensen gezegd op sociale media na een mediaoptreden. Maar het is niet te vergelijken met wat het RIVM rond corona te verduren kreeg. We proberen onze medewerkers ook uit de wind te houden, we willen dat ze zich unverfroren kunnen uitspreken.”

In het meerjarenplan las ik dat jullie je bewust zijn van het politieke vergrootglas waaronder het KNMI ligt, wat bedoelen jullie daarmee?

„Nu is het niet meer zo aan de orde, maar in sommige jaren werden er wel eens Kamervragen gesteld naar aanleiding van onze berichten. Sommige politieke partijen hebben een ander idee over klimaatverandering dan wij. Dat is niet dramatisch, in de zin van dat de bewindspersonen het altijd voor ons hebben opgenomen: het KNMI is onze kennisbasis, kom daar niet aan.

„Onze mensen die in de media komen trainen we op omgang met politiek getinte vragen. De meeste interviews zijn prettig van toon, dan delen ze hun kennis over droogte of zeespiegelstijging. Maar ze moeten bedacht zijn op vragen waarmee ze in een politieke hoek worden geduwd. Dat is niet bedoeld om informatie achter te houden, het gaat om ongemakkelijke situaties te voorkomen en om te zorgen dat ze een volgende keer net zo graag hun kennis delen.”

Belangrijkste Nederlandse dansprijzen uitgereikt tijdens Nederlandse Dansdagen

admin
October 5, 2024
0

De Zwanen en de Jonge Zwanen, de jaarlijkse dansprijzen van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD), zijn vrijdagavond uitgereikt. De winnaars werden bekendgemaakt tijdens het Gala van de Nederlandse Dans, het startschot voor het festival Nederlandse Dansdagen in Maastricht.

De Zwaan voor de meest indrukwekkende dansproductie ging naar Marco Gerris’ Rhythm & Flow voor ISH Dance Collective. De jury ziet hoe Gerris de jeugdige, rebelse identiteit van de groep heeft weten te bewaren met volwassen voorstellingen waarin ‘urban’ skills worden gecombineerd tot een verrassend geheel. De Zwaan voor de dansprestatie die vorig seizoen het meest imponeerde, ging naar Kalin Morrow. In de sci-fisolo The Previous Owner van Dunja Jocic, over reïncarnatie door technologie, levert zij een aangrijpend gevecht om haar identiteit te behouden. „Kalin máákt deze voorstelling”, aldus de jury.

Op een onbewoond van jeugddansgezelschap MAN || CO werd bekroond met een Jonge Zwaan. De voorstelling voor 6-plussers schetst met een mix van tekenfilmhumor en scherp getimede dans de reuring en schuivende verhoudingen die ontstaan door de confrontatie met een nieuwkomer. Winter Wieringa kreeg de Jonge Zwaan voor zijn rol in Hoop! (12+) van Wies Bloemen/Danstheater AYA. Hij is volgens de jury „een intrigerende danser naar wie je wilt blijven kijken”.

De Innovatieprijs van de Nederlandse Dansdagen ging naar Anne Suurendonk. Zij kreeg de stimuleringsprijs voor jong talent om „geheel eigen bewegingstaal, die draait om de innerlijke beleving” verder te ontwikkelen in een nieuwe voorstelling die zij met het prijzengeld van 25.000 euro kan realiseren.

Vorige maand werd al onthuld dat de Dansspeld, een prijs van verdienste voor mensen die een grote bijdrage hebben geleverd aan de danssector, dit jaar twee keer wordt toegekend. De spelden gaan naar Wies Bloemen (Danstheater AYA) en Ed Wubbe (Scapino Ballet Rotterdam), zij stonden ruim dertig jaar aan het roer van hun groep. Bloemen wordt geroemd om haar voortrekkersrol in het genre jeugd- en jongerendans. Zij zwaaide eerder dit jaar af, Wubbe draagt het leiderschap eind dit jaar over. Dankzij zijn inspirerende leiding en neus voor jong choreografisch talent transformeerde Scapino Ballet Rotterdam tot een hedendaags balletgezelschap met een breed publiek.

Bloedbad in Haïtiaans plaatsje toont aan dat einde bendegeweld ver weg is

admin
October 5, 2024
0

Gewapend met automatische geweren trokken leden van de bende Gran Grif donderdag door Pont-Sondé, zo’n 70 kilometer ten noordwesten van de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince. Chaos ontstond bij inwoners van het stadje, die rennend of op motoren probeerden te ontkomen aan de rondvliegende kogels. Velen wisten te ontsnappen, maar zeker zeventig Haïtianen, onder wie drie jonge kinderen, werden gedood. 45 huizen en 34 voertuigen gingen in vlammen op.

Het recente bloedbad laat zien dat het de Haïtiaanse regering nog altijd niet lukt om het bendegeweld de kop in te drukken. Dat geweld, al jaren aan de gang, laaide eind februari opnieuw op. Bendes in Port-au-Prince stortten de stad in gewelddadige anarchie nadat de inmiddels oud-premier Ariel Henry naar Kenia afreisde om een akkoord te bereiken over de komst van een internationale vredesmacht naar Haïti.

Een poging tot een criminele coup volgde, en onder dreiging van een samenwerking van verschillende bendes trad Henry af. Ondertussen plunderden de gangs dagenlang huizen en terroriseerden ze bewoners van de hoofdstad. Tienduizenden van hen, vooral in armere delen van de hoofdstad, sloegen op de vlucht. Volgens de Verenigde Naties kwamen in de eerste zes maanden van 2024 bijna 3.700 Haïtianen door het geweld om het leven.

Drie maanden na het begin van de geweldsgolf kreeg Haïti een nieuwe premier: Garry Conille, die eerder de regionale afdeling van VN-kinderorganisatie Unicef leidde. Onder zijn leiding moet Haïti het bendegeweld een halt toe zien te roepen.

Hulp Keniaanse politiemacht

Daarvoor krijgt het land inmiddels de hulp van de Keniaanse politiemacht, die door de VS wordt betaald. De eerste vierhonderd Kenianen zijn sinds juni in Haïti. Het Afrikaanse land, dat juist rond die periode te maken kreeg met grootschalige studentenprotesten, heeft beloofd nog eens zeshonderd agenten te sturen. Hun hulp biedt volgens de Amerikaanse president Joe Biden de „beste kans” op het realiseren van democratisch bestuur in Haïti.

Maar die hulp, die binnenkort ook van nog eens 1.900 troepen uit andere landen moet komen, valt tot dusver tegen. De Keniaanse politiemacht zou kampen met materiële tekorten en de agenten hebben een beloofde maandelijkse bonus nog geen enkele keer ontvangen, schreef persbureau Reuters afgelopen maand. Een van de agenten noemde de situatie „erg demoraliserend”.

Stabiliteit in het land is überhaupt nog ver weg. Zeker 700.000 gevluchte Haïtianen zijn nog niet teruggekeerd naar hun thuis en leven volgens premier Conille, zo zei hij onlangs in een interview met CNN, in door bendes geteisterde gebieden. Zij moeten constant op hun hoede zijn voor aanvallen, zoals die recent van Gran Grif.

Ook staat de lokale infrastructuur ernstig onder druk. Bijna de helft van de circa 11,5 miljoen inwoners heeft te maken met voedselonzekerheid, zo blijkt uit een deze week door de VN-organisatie IPC gepubliceerd rapport. Bijna zesduizend mensen lopen het risico om te overlijden door een tekort aan voedsel, onder meer in de rurale regio waar Pont-Sondé ligt.

Premier Conille noemde het bendegeweld van donderdag in die stad een „afschuwelijke misdaad, gepleegd tegen weerloze vrouwen, mannen en kinderen, […] op de hele natie”.

De moeizame bestrijding van de mpox-uitbraak in Afrika roept bij hulpverleners herinneringen op aan de coronapandemie

admin
October 5, 2024
0

Het collectieve antwoord op de mpox-epidemie in Afrika laat zich moeizaam formuleren. Vooral in Congo, waar de mensen het hardst worden getroffen, wordt het geduld van de bevolking hevig op de proef gesteld. Toch gloort er een sprankje hoop. Deze zaterdag zet Congo, met een eerste beperkte vaccinatiecampagne in het oosten van het land, een aarzelende stap richting de beteugeling van de langdurige mpox-uitbraak die sinds vorig jaar door delen van Afrika rondwaart.

In Goma, de hoofdstad van Noord-Kivu, staan vanaf dit weekeinde de meest kwetsbare groepen – zorgpersoneel en kwetsbare Congolezen – in de rij voor hun prik. De afgelopen week stuurden de Europese Unie en de Verenigde Staten zo’n 265.000 vaccins van de Deense farmaceut Bavarian Nordic.

Van een „massale vaccinatie” is volgens de minister van Volksgezondheid, Samuel-Roger Kamba, vooralsnog geen sprake. Of zoals hij vrijdag onderstreepte: „Je kunt je voorstellen dat we in een land met 100 miljoen inwoners het probleem niet met 265.000 doses gaan oplossen.” Wanneer de vaccinatiecampagne een vervolg krijgt, is vooralsnog niet duidelijk.

Bovendien is voor de meest kwetsbare groep – kinderen onder de vijf die bijna 70 procent van de sterfgevallen voor hun rekening nemen– nog geen oplossing, omdat het Deense vaccin uitsluitend bedoeld is voor volwassenen. Van de bijna 35.000 mpox-gevallen waarmee dit jaar inmiddels zestien Afrikaanse landen zijn getroffen, heeft Congo veruit de meeste. Daar hebben ruwweg zo’n 30.000 geregistreerde gevallen inmiddels geleid tot bijna 990 doden.

Internationale noodtoestand

Hulporganisaties wachten de vaccinatiecampagnes ongeduldig af. Het is inmiddels bijna twee maanden geleden dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de internationale noodtoestand uitriep vanwege een nieuwe gevaarlijke mpox-variant die via Congo ook Burundi, Kenia, Rwanda en Oeganda bereikte.

De Afrikaanse gezondheidsorganisatie CDC ziet er wekelijks minstens 2.500 nieuwe gevallen bijkomen en blijft benadrukken dat de epidemie op het continent nog lang niet onder controle is. Het CDC, dat lokaal een sleutelrol speelt in de virusbestrijding, vreest bovendien de snelle toename van mpox-gevallen in de dichtbevolkte Congolese hoofdstad Kinshasa, zo stelde de organisatie donderdag tijdens een briefing.

Vooral het gebrek aan toegang tot vaccins staan grootschalige vaccinatieprogramma’s in de weg. Hoewel inmiddels zo’n 4,3 miljoen vaccins zijn beloofd, komt dat aantal niet in de buurt van de ruim tien miljoen doses die volgens het CDC noodzakelijk zijn om de uitbraak onder controle te krijgen.

Geen toestemming WHO

Maar ook bij de rol van de WHO worden vraagtekens geplaatst voor de trage respons, omdat die lange tijd geen toestemming gaf voor het gebruik van de relatief nieuwe mpox-vaccins in de getroffen gebieden. Critici wijzen op het gebrek aan daadkracht waarmee de gezondheidsorganisatie handelde bij een eerdere mpox-uitbraak uit 2022 in de VS en Europa. Afgelopen week bleek al dat WHO-directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus zich niet wil laten opjagen. „We zullen geen shortcuts nemen”.

Een patiënt met mpox in een verpleegcentrum in Kamituga in Congo.

Daarnaast wordt de bestrijding van de uitbreek vertraagd door de lokale bureaucratie. Zo gaf Kinshasa zelf pas eind juni goedkeuring voor het gebruik van mpox-vaccins. Bovendien stelde het land aanvullende logistieke eisen aan een eerdere lading Amerikaanse vaccindonaties, waardoor de eerste Congolese prik tegen het infectievirus nog langer op zich liet wachten. Ook afgelopen week werd het begin van de vaccinatiecampagne nog eens met drie dagen uitgesteld vanwege ‘logistieke problemen’.

Hoewel de WHO het selecte groepje landen dat vaccins opslaat opriep om een deel te doneren, blijft de omvang van deze schenkingen beperkt. De meeste leveringen van vaccins aan getroffen regio’s kwamen vooralsnog tot stand via aankopen of gesubsidieerde deals, waarbij Afrikaanse landen het grootste deel van de kosten dragen.

Akkoord over de vaccinprijs

Ook de prijs van het vaccin is onderwerp van discussie en vormt voor veel Afrikaanse landen, die met meerdere gezondheidscrises tegelijk kampen, een aanzienlijke drempel. Zo bleef de Deense farmaceut Bavarian Nordic lange tijd vasthouden aan het volgens haar marktconforme bedrag tussen de 100 dollar (91 euro) en 141 dollar (128 euro) per dosis. Onder druk van VN-kinderrechtenorganisatie UNICEF werd eind september alsnog een akkoord bereikt voor de verlaging van de dosisprijs tot 77 dollar (70 euro).

‘Nieuwe epidemie, oude controverses’, kopte het blad Jeune Afrique in een commentaar eerder deze maand, verwijzend naar het talmende internationale antwoord op de mpox-uitbraak. Die doet immers denken aan de coronapandemie, toen ongelijke toegang tot vaccins de pandemie verlengde en de economische gevolgen ervan verergerde.

„Het voelt als een film die we al hebben gezien”, zo verwoordde Ngozi Okonjo-Iweala, algemeen directeur van de Wereldbank, het deze week in een opiniestuk in de Bangkok Post. „Een nieuwe virusstam doodt mensen in de armste landen ter wereld, en hoewel er vaccins tegen de ziekteverwekker bestaan, verhinderen productietekorten en wettelijke belemmeringen dat ze degenen bereiken die ze nodig hebben.”

Intussen is de mpox-problematiek een extra laag op de al precaire humanitaire situatie in Oost-Congo. De regio rond Kivu, waar zo’n drie miljoen mensen zich in vluchtelingenkampen ophouden vanwege de aanhoudende oorlog tussen het Congolese leger en de door Rwanda gesteunde M23-rebellengroep, geldt op dit moment als het virusepicentrum.

Ontwrichtende oorlog

Hulporganisaties als Artsen zonder Grenzen (AZG) zien hoe het virus zich te midden van de ontwrichtende oorlog direct of indirect richt op de meest kwetsbaren. In de overvolle kampen zijn al grote voedseltekorten, gebrek aan hygiëne en nauwelijks privacy, die de kans op blootstelling verhogen. Eerder deze week beschreef persbureau AP hoe de omvangrijke seksindustrie in het gebied en met name vrouwen economisch getroffen worden vanwege stigma en angst rondom het virus.

Maar de chaos maakt het ook moeilijk om besmettingsgevallen op te sporen, laat staan op te volgen. Vrijdag gaf het WHO overigens een ‘noodgoedkeuring’ voor een eenvoudig toe te passen pcr-test om het dna van het virus op te sporen met uitstrijkjes van huidlaesies. Het gebrek aan testmiddelen maakt het moeilijk om tot nauwkeurige besmettingscijfers te komen.

Luister naar