Staand naast het ministerie van Buitenlandse Zaken, voor duizenden paren schoenen ter herdenking van omgekomen Palestijnse kinderen, spreekt de Brits-Israëlische Daniel Levy afgelopen donderdag een groepje betogers toe. Kort licht hij toe waarom hij, als voormalig adviseur en onderhandelaar van de Israëlische regering, de protesten tegen diezelfde regering nu steunt. „Ik ben hier omdat de joodse traditie die ik in mijn hart meevoer een universele ethiek is waar ‘nooit weer’ nooit weer betekent voor iedereen”, zegt hij doelend op het lot van de Joden onder de nazi’s destijds en dat van de Palestijnen nu in de Gazastrook.
Ook onderstreept hij dat het internationaal recht voor iedereen dient te gelden en niet ophoudt bij de grenzen van bevriende landen. Daarom juicht hij de recente opstelling van Karim Khan, hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof (ICC), toe. Khan verzocht vorige week om arrestatiebevelen voor drie Hamasleiders, maar ook voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en zijn minister van Defensie Yoav Gallant op verdenking van oorlogsmisdaden. Bovendien maande het Internationaal Gerechtshof Israël zijn offensief bij Rafah direct te stoppen.
De opstelling van Khan verraste Levy, vertelde hij vooraf in een Haags hotel. „Tot nu toe had de hoofdaanklager voorzichtig geopereerd rond alles wat het Westen kwaad zou kunnen maken. Maar als je naar de zaak kijkt, zie je dat Israël van alles heeft gezegd en gedaan wat het ICC niet kon negeren. Opmerkelijk vind ik ook hoe weinig Israël luisterde naar zijn beste vrienden die vroegen: waarom maak je jezelf kwetsbaar voor een aanklacht van uithongering als oorlogswapen? Daarin zie ik een voorbeeld hoe schadelijk arrogantie en hoogmoed kunnen zijn. En dat is weer te wijten aan de straffeloosheid waarmee Israël te werk kon gaan. Als ze kritiek kregen, probeerden ze critici steevast te intimideren. Of het nou de Veiligheidsraad was of een internationaal hof.”
Was dat ook waarom Hamas op 7 oktober kon aanvallen?
„De Israëlische leiders dachten dat ze de Palestijnen er hoe dan ook wel onder konden houden en dat ontplofte in hun gezicht, ondanks waarschuwingen van de kant van de inlichtingendiensten. Maar ze zeiden: nee, zulke dingen kan Hamas niet, we hebben het allemaal onder controle. En na 7 oktober kreeg je die ministers die in hun uitspraken onbekommerd oorlogsmisdaden formuleerden en soldaten die hun daden op Tiktok-filmpjes vastlegden. De meeste Israëliërs reageerden automatisch: zo’n aankondiging van de hoofdaanklager is antisemitisme. Dat was ook precies de reactie van de Israëlische regering.”
Hoe komt het dat Israël, dat na 7 oktober veel sympathie genoot in de wereld, dat zo snel verloor?
„Daarvoor moet je het lange proces van ontmenselijking begrijpen dat er aan voorafging. Het feit dat Israël al anderhalf decennium lang een blokkade aan Gaza had opgelegd met alle menselijke ellende van dien. We gingen de Gazanen in hun gevangenis als minder dan menselijk beschouwen. Laat me het anders zeggen: als je ze als gelijken had beschouwd, had je voor 7 oktober niet kunnen leven met een toestand van zulke ongelijkheid en zulke gevoelloosheid.”
Lees ook
Na het bombardement op Rafah is ook voor vrienden van Israël de maat vol: ‘Zo kan het niet blijven doorgaan’
Hoe heeft Israël de Gaza-oorlog tot nu toe gevoerd?
„Ironisch genoeg hadden Netanyahu en Gallant vlak voor Khan met zijn verzoek kwam flinke ruzie. Netanyahu zei tegen Gallant: ik heb je geweldige diplomatieke dekking geboden maar na zeven maanden ben jij er nog niet in geslaagd om militair te leveren. Gallant zei dat de militairen Hamas juist aanzienlijk verzwakt hadden maar vroeg Netanyahu hoe het leger kon doorvechten zonder een politiek plan voor de toekomst van Gaza. Die ruzie ontstond volgens mij omdat ze het gevoel hadden dat de oorlog niet succesvol voor Israël liep.”
Kan Israël Hamas verslaan, zoals Netanyahu steeds beweert?
„Nee, ik denk wel dat de militaire capaciteit van Hamas verzwakt is. Maar het zal nog makkelijker dan vroeger zijn voor Hamas om mensen te rekruteren, want er is geen tekort aan boze jongemannen. Ze kunnen weer een tunnelnetwerk aanleggen. Het zal geen formidabele macht zijn, maar ingebed in de bevolking die in de greep van totale hopeloosheid verkeert, zal het als guerrillamacht voortbestaan. De geest van verzet zal blijven leven omdat alle andere wegen voor de Gazanen zijn afgesloten.”
Hoe hebben de Palestijnen hun kaarten sinds 7 oktober gespeeld?
„Er is geen functionerende Palestijnse politieke leiding en de Palestijnen zijn diep verdeeld. De Palestijnse Autoriteit mist elke geloofwaardigheid en is ook in deze oorlog bijna onzichtbaar. Ook Hamas ziet zichzelf niet zozeer als politieke leider en mist visie. Maar Israël heeft eveneens gefaald. Wij hebben niets gedaan om de Palestijnen te verenigen. We hadden in 2021 Palestijnse verkiezingen kunnen helpen organiseren. Ik denk niet dat we dan in de huidige problemen zouden zitten.”
Het blijft verbazend hoe weinig empathie Israël ook nu kan opbrengen voor het leed van de Palestijnen?
„Dat heeft met die ontmenselijking te maken maar ook met de manier waarop de Joodse Israëlische samenleving geënt is op trauma. Het is een identiteit die is geconstrueerd op het idee van een permanente existentiële overlevingsstrijd. Dat vloeit voort uit de geschiedenis en bevat natuurlijk een kern van waarheid. Maar er wordt vaak een verkeerde diagnose van de werkelijkheid aan gekoppeld, in dit geval de aanval van 7 oktober als ergste aanval op de Joden sinds de Holocaust. Het klopt feitelijk en ik begrijp ook de diepe schok die het veroorzaakte maar het is ook een absurde analogie. Een machtig militair apparaat beleefde op 7 oktober een vreselijke mislukking. Hoe kan dit in vredesnaam worden vergeleken met de toestand van de Joden in 1939?”
Lees ook
Internationaal recht dwingt Israëls bondgenoten kleur te bekennen in Gaza-oorlog
