Er werd meer verkocht in de boekhandel, met dank aan de Engelstalige boeken

Dat het de boekenmarkt in 2022 iets beter is vergaan dan vorig jaar is vooral te danken aan het anderstalige (vooral Engelstalige) boek. Dat blijkt uit de jaarlijkse cijfers die de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) donderdag naar buiten bracht. In 2022 zijn er ruim 43 miljoen boeken (inclusief non-books, denk aan kalenders, brillen en opschrijfboekjes) verkocht. Dat is 0,4 procent meer dan vorig jaar. Van de boeken was één op de vijf niet door een Nederlandse uitgever op de markt gebracht, en ook het percentage nonbooks steeg. Dit is slecht nieuws voor de uitgeverijen, met name degene die veel Nederlandse romans uitgeven. Niet alleen de markt voor Nederlandstalige boeken loopt terug, vooral Nederlandstalige fictie krimpt.

Vergeleken met vorig jaar daalde het aandeel Nederlandstalige fictie namelijk met tien procent, in een jaar dat de Nederlandse roman het ook al niet best deed. Sinds 2011 – met uitzondering van 2019 – wordt de verkoop van Nederlandse romans sowieso al overwoekerd door non-fictie, thrillers en buitenlandse (romantische) fictie, nu draagt het Engelstalige boek daar een flinke steen aan bij. In Vlaanderen is die daling nog sterker, daar daalden de romans in 2022 met 13 procent. Ook daar werden Engelstalige boeken meer verkocht, zij het relatief minder dan hier. In Vlaanderen is één op de zes verkochte boeken anderstalig.

‘Unieke’ titels

Je ziet de daling van in Nederland uitgebrachte boeken ook direct terug in het bestverkochte boek van 2022. Van Daar waar de rivierkreeften zingen, het debuut van Delia Owens uit 2018, werden afgelopen jaar 212.000 exemplaren verkocht, maar in 2021 verkocht Lucinda Riley nog 300.000 exemplaren van haar zevende deel in de Zeven zussen-serie. Waar in 2021 de top zes nog goed genoeg was voor de verkoop van meer dan 100.000 exemplaren per titel, is dat lot nu voor alleen de top drie weggelegd. Ook werden er minder ‘unieke’ titels verkocht, dat wil zeggen minder verkoop van boeken die dat jaar verschenen of nog niet eerder in de bestsellerslijst voorkwamen.

Met fictie gaat het dus niet erg goed, en dat geldt voor Nederlandse fictie-auteurs nog wel het meest. Voor het eerst in tien jaar staat er geen Nederlandse roman in de top-15. In 2022 verkocht het boek Ik ga leven van Lale Gül nog het best, maar dat waren nog geen 50.000 exemplaren. In 2022 verscheen er dus geen enkele Nederlandse roman die meer dan 50.000 exemplaren verkocht. Alleen Arthur Japin kwam met zijn in 2022 verschenen roman Wat stilte wil boven de 30.000 verkochte exemplaren uit.

„Als ik de cijfers van afgelopen jaar bekijk, dan zie ik een tweeledige ontwikkeling”, zegt Eveline Aendekerk, directeur van de CPNB. „In totaal is het een prima jaar wat afzet en omzet betreft, zeker als je dat vergelijkt met België, Duitsland en de Verenigde Staten, waar sprake is van zowel afzet- als omzetdaling.” Voor de boekhandels is dat op zichzelf goed nieuws. De gang naar de fysieke boekhandels steeg bovendien ook weer iets, maar dat is logisch als je bedenkt dat in 2021 er nog sprake was van een gedwongen sluiting door corona.

De fysieke boekhandels zijn echter nog niet op het niveau van voor corona, en als de trend van anderstalig doorzet, is het ook de vraag hoe voordelig dit is voor de fysieke boekhandel. Op anderstalige boeken zit geen vaste boekenprijs, dus daar zal de laagste aanbieder straks het meest verkopen. Aendekerk: „Welke gevolgen dit heeft voor de vaste boekenprijs, dat is een gesprek dat we moeten voeren. Je weet ook niet wat Amazon gaat doen. In Nederland is dat bedrijf nu nog geen speler, maar hoe zit dat als de trend doorzet? In Duitsland is onderzoek gedaan naar winkelpubliek en daaruit bleek dat vijftigplussers na corona steeds minder in winkelstraten komen en meer online kopen. Dat is toch de groep die het vaakst een boekhandel inloopt. In Nederland is dat niet onderzocht, maar sinds corona hebben toch veel ouderen het online winkelen ontdekt.”

Lees ook: Veel boeken verkocht in 2021, maar weinig literaire

Onomkeerbare trend

De verkoop van anderstalige boeken is flink gestegen met maar liefst 65 procent sinds 2018. Vorig jaar was één op de zes verkochte boeken nog anderstalig. „Dat de Engelstalige markt een groeimarkt is, is een trend die niet meer is te keren”, zegt Aendekerk. „De Nederlandse uitgever heeft daar echter niets aan. De positie van het Nederlandstalige boek is zorgelijk. Als het straks niet meer lucratief is om vertalingen van Engelse boeken uit te brengen, gaat dat ten koste van het pluriforme aanbod binnen een fonds.”

De Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB) deed onderzoek naar de vraag waarom mensen bij voorkeur anderstalige boeken kopen. Argumenten die werden gegeven waren dat er meer titels in het Engels waren, de boeken goedkoper zijn en mensen zo vloeiender Engels leren. Het viel daarbij op dat niet vooral jongeren Engelstalige boeken kopen, maar alle leeftijdsgroepen hier steeds vaker de voorkeur aan geven.

Het is dan ook niet zozeer Engelstalige young adult dat goed verkoopt, maar Engelstalige fictie in het algemeen. Aendekerk: „Je hoorde vaak dat BookTok hier een belangrijke rol in speelt, maar dat klopt maar ten dele. De trend was er al, en wordt door BookTok hoogstens versterkt.”