Nikki Haley, tot maart de kansrijkste rivaal van Donald Trump in de strijd om het Republikeinse presidentskandidaatschap, zal in november op de ex-president stemmen. Dat heeft de voormalig gouverneur en oud-VN-ambassadeur woensdag gezegd tijdens haar eerste publieke optreden sinds ze dit voorjaar uit de race stapte. Haley (55) ging niet zo ver de ruim 4 miljoen kiezers die in de voorverkiezingen op haar stemden op te roepen haar voorbeeld te volgen.
Ook nadat Haley kort na Super Tuesday uit de race stapte, bleef ze de afgelopen maanden bij de nog resterende voorverkiezingen opmerkelijk veel stemmen trekken – tussen de 13 en 22 procent. Veel van die kiezers brachten daarmee vooral een proteststem tegen Trump uit. Exit-polls leren dat Haley-stemmers vooral universitair opgeleide, welvarende en in voorsteden woonachtige Republikeinen zijn met een grote afkeer van Trumps rechts-populistische greep op de partij. In totaal heeft een vijfde van de kiezers in de Republikeinse primary’s op haar gestemd.
Na haar toespraak bij het conservatieve Hudson Institute, waarin ze volop kritiek uitte op zittend president Joe Biden, werd Haley woensdag gevraagd wie van de twee kandidaten de beste president zou zijn. „Als kiezer”, antwoordde ze, „zoek ik in een president iemand die bondgenoten steunt en vijanden rekenschap laat afleggen”, die „de [Mexicaans-Amerikaanse] grens zonder smoesjes weer veilig maakt”, die „kapitalisme en vrijheid steunt” en „die begrijpt dat we minder, niet meer schulden nodig hebben”.
Haar voormalige politieke baas was op al die vlakken niet perfect, stelde Haley. „Maar”, vervolgde ze, „Biden is rampzalig, dus ik zal op Trump stemmen.”
Keuze tussen twee kwaden
Zoals meer Amerikaanse kiezers schetste ze haar stem in november daarmee als resultaat van een keuze tussen twee kwaden. Peilingen laten zeer gering enthousiasme zien voor de aanstaande reprise van de verkiezingsrace van 2020, met twee toen al bejaarde en overbekende kandidaten die nu nog vier jaar ouder zijn.
Voor Trump kan het terugwinnen van de Haley-stem cruciaal worden. In kiezersonderzoek zegt een aanzienlijk deel van hen niet op Trump te zullen stemmen, helemaal niet als hij voor november nog een strafblad mocht oplopen in een van de vier lopende rechtszaken tegen hem. Volgens Haley kan de ex-president meer doen om haar electoraat te bereiken. „Het zou slim zijn voor Trump om zijn hand uit te steken naar de miljoenen mensen die op mij gestemd hebben, en er niet van uit te gaan dat ze zich wel achter hem scharen. Ik hoop oprecht dat hij dit doet.”
Aan het slot van haar campagne nam Haley al fermer afstand van Trump, onder meer door te waarschuwen voor zijn mentale „aftakeling”. Haar stemverklaring nu kan de speculaties voeden dat ze solliciteert naar het vicepresidentskandidaatschap. Zij en Trump hebben dit echter uitgesloten. Waarschijnlijker is dat ze zich binnen de Republikeinse Partij, waar volledige loyaliteit aan Trump de norm is, beter wil positioneren voor een kandidatuur in 2028.
Lees ook
Waarom Nikki Haley nog doorvecht tegen Trump
Trump reageerde woensdag niet meteen op de uitlatingen van Haley. Eerder op de dag was hij druk met het afslaan van meerdere Democratische aanvallen. De campagne van Biden vestigt al de hele week de aandacht op een politieke knutselvideo die Trump deelde op sociale media, met daarin ogenschijnlijk een nazi-term (‘unified Reich’). Ook moest Trump zich verweren na een eerder tv-interview, waarin hij leek te suggereren dat staten anticonceptie aan banden moeten mogen leggen. Dit net op een moment dat veel kiezers ontevreden zijn over de strenge Republikeinse anti-abortuskoers in staten.
Het is precies dit soort ‘chaos’ die Nikki Haley centraal stelde in haar campagnekritiek op Trump.
