Het Verenigd Koninkrijk houdt op donderdag 4 juli landelijke verkiezingen. Dat maakte premier Rishi Sunak (Conservatieve Partij) woensdag bekend, in een aankondiging die kwam als grote verrassing in politieke kringen in Londen. De meeste media en ook politici verwachtten dat Sunak de verkiezingen voor het Lagerhuis pas ergens komende herfst zou uitroepen.
„Nu is het moment voor Groot-Brittannië om te kiezen hoe onze toekomst eruitziet”, zei Sunak tijdens zijn bekendmaking. Over de timing van de verkiezingen werd in politiek Westminster al maanden gespeculeerd. In het Verenigd Koninkrijk is het een persoonlijk voorrecht van de premier om de precieze datum voor verkiezingen te bepalen, zolang dat gebeurt binnen de wettelijke parlementstermijn van maximaal vijf jaar.
De uiterste datum om verkiezingen te houden was eind januari volgend jaar. De algemene veronderstelling was dat Sunak zo lang mogelijk zou wachten, omdat de Conservatieve Partij in vrijwel alle opiniepeilingen steevast ver achterstaat op oppositiepartij Labour. Ook de waardering voor Sunak als premier is laag. Hij zou zo lang mogelijk de kans willen, was de gedachte, om nog verbetering in die peilingen te brengen.
Inflatie daalt, aanpak migratie
Maar Sunak zei woensdag dat de prioriteiten zoals hij ze heeft gesteld, „goed uitpakken”. Eerder woensdag werd bekend dat de inflatie in het VK verder is gedaald, van 11,1 procent toen Sunak aantrad eind oktober 2022 naar 2,3 procent afgelopen april. De Conservatieve regering hoopt ook dat binnenkort de eerste vlucht met asielzoekers naar Rwanda vertrekt, een belangrijke beleidsmaatregel voor haar om te laten zien dat ze iets doen aan de hoge aantallen migranten die naar het VK komen.
Het was één van Sunaks belangrijkste beloftes om de inflatie te halveren en dat is gelukt. Maar voor andere beloften die hij bij zijn aantreden deed, geldt dat niet. De wachtlijsten voor de landelijke gezondheidsdienst NHS zijn verder toegenomen. En migranten wagen zich nog steeds aan de gevaarlijke oversteek van het Kanaal vanuit Frankrijk, ondanks zijn belofte om daar een halt aan toe te roepen.
De verkiezingen kunnen een einde maken aan een tijdperk van veertien jaar regeringsmacht – vier opeenvolgende periodes – van de Conservatieve Partij. De Tories namen in 2010 de macht over van Labour, onder leiding van toenmalig premier David Cameron. Het kwam in het VK nog nooit voor dat kiezers een partij de kans gaven voor een vijfde termijn.
Tijdens Sunaks aankondiging speelden demonstranten buiten op straat bij de ambtswoning luid Things can only get better af, het nummer van D:ream dat in 1997 toenmalig Labourleider Tony Blair gebruikte voor zijn verkiezingscampagne. Blair boekte destijds een grote overwinning en Labour bleef aan de macht tot 2010. Huidig Labourleider Keir Starmer zei in een reactie woensdag dat Labour „de chaos in het land zal stoppen”. Als de Conservatieven nog eens vijf jaar aan de macht blijven, zal er niets veranderen, zei hij.
