Een spinachtig fossiel met stekelpoten dat eigenlijk nergens op lijkt

Een evolutionair experiment noemen de auteurs van het artikel in het vakblad Paleontology het indrukwekkende fossiel hierboven dan maar. Paul Selden en Jason Dunlop, doorgewinterde experts in fossiele spinnen, kwamen er niet uit: dit dier leek eigenlijk nergens op. Het is echter wel het eerste en enige exemplaar van een nieuwe soort spinachtige, Douglassarachne acanthopoda. Met een eivormig lichaam van anderhalve centimeter en dikke poten voorzien van vervaarlijke stekels ziet het dier er imposant uit.

Het fossiel werd al in de jaren tachtig van de vorige eeuw gevonden door Bob Masek, een amateur-fossielenjager die zich inmiddels heeft opgewerkt tot professioneel preprateur van fossielen. Masek zocht in de puinbergen van een open kolenmijn in het gebied rond Mazon Creek in de staat Illinois. Hij wist dat de afgeronde stenen die hij daar vond vaak fossielen bevatten. Het samengedrukte materiaal is versteend rond het fossiel dat diende als neerslagkern. De truc is dan om die stenen buiten in het water te leggen, zodat ze in de winter bevriezen en het ijs langs het natuurlijke breukvlak met het fossiel binnen dringt. Daarna is een stevige tik met een scherpe hamer voldoende om de steen te splijten en het fossiel in twee helften bloot te leggen.

Rond 1990 verkocht Masek zijn fossiel aan het privémuseum van fossielenjagers Dave en Sandra Douglass. Toen vorig jaar bleek dat het hier om een zeer uniek exemplaar ging, droeg het echtpaar Douglass het over aan het Field Museum in Chicago, opdat er verder wetenschappelijk onderzoek aan kon gebeuren.

Het fossiel wordt geschat op 308 miljoen jaar oud. Dat is kort na de periode waarin de eerste spinnen evolueerden. Maar een echte spin durven Selden en Dunlop Douglassarachne niet te noemen. Hij lijkt op geen enkele fossiele en moderne spin die zij kennen. Bovendien ontbreken de karakteristieke spinklieren op het achterlijf.

Wat hadden Selden en Dunlop het fossiel graag in de röntgenscanner verder onderzocht. Maar eerdere ervaring leerde dat dit niet goed afloopt met stenen uit Mazon Creek. En dus moeten de onderzoekers het laten bij de conclusie dat dit een „uitgestorven probeersel” is geweest in de grillige evolutie van spinachtigen.