Na het bijna 45 jaar te hebben tegengehouden, kan Triodos er niet langer omheen. De duurzame bank krijgt een notering aan de beurs. Door toetreding tot Euronext in Amsterdam hoopt ze de stukgelopen handel in eigen certificaten weer op gang te krijgen, kondigde de bank dinsdagochtend aan. Het groeiende tumult rond de eigendomspapieren achtervolgt Triodos al meer dan vier jaar.
De aankondiging van de beursgang komt amper een jaar na de eerste poging van Triodos de problemen met de handel in eigen certificaten op te lossen. In juni 2023 maakte de bank die certificaten, die veelal in handen waren van haar spaarders, verhandelbaar via een semipubliek platform: Captin. Elke woensdag bood dat beleggers gelegenheid stukken te kopen of te verkopen.
De overgang naar Captin bracht de bank niet de rust waarop ze had gehoopt. Vanaf de eerste handelsdag was er weinig belangstelling op het platform, waardoor eigenaren veel minder geld voor hun certificaten kregen dan ze er ooit zelf voor hadden betaald. Ergernis daarover leidde tot meerdere massaclaims tegen Triodos, van certificaathouders die compensatie willen voor hun verliezen.
Evaluatie
Na amper een halfjaar kwakkelende handel kondigde Triodos daarom een grootschalige evaluatie aan, in samenwerking met adviesbureaus Deloitte en Oaklins en opiniepeiler Ipsos. De uitkomst daarvan werd eveneens dinsdag gedeeld. Conclusie: de overgang naar Captin heeft na drie jaar stilstand geleid tot hervatting van de handel, maar niet tot hogere waardering van de certificaten.
In het rapport noemt Triodos meerdere oorzaken voor die tegenvaller. Aan de ene kant hadden bestaande certificaathouders moeite om toegang te krijgen tot het platform, waardoor lang niet alle eigenaren hun stukken aanboden. Daarnaast viel ook de belangstelling van nieuwe kopers tegen. Weliswaar openden zo’n 1.200 nieuwe investeerders een rekening op Captin, maar vaak kochten ze daarna toch geen certificaten. Reden was de beperkte handel, en de angst de certificaten later niet meer kwijt te kunnen, en de vrees voor dreigende schadeclaims. Want als die de bank zouden schaden, kon dat immers ook de certificaathouders treffen.
De notering op Euronext moet nu de „toegankelijkheid van certificaten vergroten”, legt topman Jeroen Rijpkema aan de telefoon uit. „We proberen zo veel mogelijk belemmeringen weg te nemen.” Op Euronext kunnen certificaathouders straks permanent handelen in de stukken. Daarnaast hebben ze geen aparte handelsrekening bij Captin meer nodig, maar kunnen ze straks orders plaatsen via elke gangbare bemiddelaar.
Wel winst, geen invloed
Triodos kent al certificaten sinds zijn ontstaan in 1980. De vier oprichters kozen er destijds voor de economische eigendom te scheiden van de zeggenschap. Geïnteresseerden konden een certificaat kopen en zo meedelen in de winst, maar kregen geen directe invloed op het beleid. Die ligt bij de onafhankelijk Stichting Administratiekantoor Aandelen Tridos, SAAT. Dat zou de duurzame ambities van Triodos beschermen tegen de grillen van de financiële markten.
In de ruim vier decennia erna staken ruim 43.000 partijen geld in Triodos, samen ruim 1,2 miljard euro. Wie zijn certificaat wilde verkopen, kon dat alleen doen bij de bank zelf: die bemiddelde tussen kopers en verkopers. Over de prijs bestond geen twijfel: een stukje Triodos vertegenwoordigde een deel van de intrinsieke waarde van de bank. Die waarde steeg in de loop der jaren. Daarnaast kregen certificaathouders dividend.
Intern waren er twijfels over de houdbaarheid van dit systeem. En inderdaad, toen in maart 2020 de coronapandemie uitbrak, liep het systeem vast. De onzekerheid in die dagen was voor een groot aantal certificaathouders reden zijn stukken te gelde te maken – maar het ontbrak aan kopers. Binnen de regels van de toezichthouder mocht de bank het overaanbod tot een zeker bedrag opvangen door tijdelijk zelf certificaten op te kopen, maar tijdens de pandemie was het aantal verkopers veel te groot. Van de ene op de andere dag besloot Triodos daarom de handel stil te leggen.
In de drie jaar erna konden certificaathouders niet bij hun geld. Toen de bank na veel aandringen besloot de handel via Captin te hervatten, bleek veel van hun inleg verdampt. Kort voordat Triodos de handel stillegde, was een certificaat nog 84 euro waard. In de semipublieke handel per juni 2023 werden certificaten eerst nog voor 50 euro verhandeld, waarna de prijs een dieptepunt bereikte rond 20 euro.
Evolutionaire vervolgstap
Topman Rijpkema staat een klein jaar later nog altijd achter zijn keuze voor Captin. Dit was „de snelste manier om de handel te herstellen” en „sloot het meest aan bij de manier waarop Triodos de afgelopen veertig jaar heeft gehandeld”. Dat de bank alsnog kiest voor een beursgang, is volgens hem weinig meer dan een „evolutionaire vervolgstap om de verhandelbaarheid verder te vergemakkelijken”.
Voor de bank is het niettemin een fikse verandering. Onlangs besloot Triodos al certificaathouders meer zeggenschap te geven, en deze beursgang biedt – in theorie althans – grote investeerders de kans snel een flink belang in de bank te nemen en invloed uit te oefenen op de strategie ervan.
Rijpkema maakt zich daarover geen zorgen, zegt hij. Hij is ervan overtuigd dat Triodos zijn „duurzame en sociaal betrokken profiel” kan bewaken. Administratiekantoor SAAT helpt daarbij, zegt hij. Dat zou bij bedreigingen na de beursgang in actie kunnen komen en een beschermingscontructie kunnen optuigen. Bij KPN bracht zo’n constructie in 2012 redding, toen een Mexicaanse branchegenoot het telecombedrijf probeerde over te nemen.
Rechtszaken
De vastgelopen handel heeft de afgelopen jaren veel certificaathouders verenigd om hun schade op de bank te verhalen. Zij reageren nu verdeeld op de aangekondigde beursgang. Claimstichting Triodos Tragedie, onlangs samengegaan met Red Triodos van Pieter Lakeman, laat in een reactie weten dat de stap naar Euronext voor hun claim op de bank niet zoveel uitmaakt. Voorman Jan Janssens: „We zijn er niet zo optimistisch over.”
Volgens Janssens is het nog maar te bezien of een beursgang gaat leiden tot betere verhandelbaarheid van de certificaten, en daarmee tot een hogere prijs. Dat „zal afhangen van de beschermingsconstructie die de bank gaat inbouwen” om vijandige overnames en aanvallen op de strategie af te wimpelen, zegt hij.
Triodos Tragedie vertegenwoordigt circa 2.400 certificaathouders en heeft kort geleden een aansprakelijkheidsstelling en conceptdagvaarding laten bezorgen op het bankkantoor in Zeist. Triodos wachten ook claimzaken in België en Duitsland. In Spanje hebben certificaathouders al rechtszaken tegen Triodos gewonnen.
Lees ook
Beschaafd maar fel zeggen certificaathouders tegen Triodos: zo kan het niet langer
De grootste belangenclub, de Stichting Certificaathouder Triodos Bank (4.000 leden), is positiever. Zij ziet de beursgang als „noodzakelijk, onvermijdelijk en verstandig”, zegt voorzitter Fons van der Velden. „We realiseren ons goed dat dit voor veel certificaathouders zal aanvoelen als een onnatuurlijke stap, gezien de eerdere beloftes van de bank over de waarde van de certificaten en om niet naar de beurs te gaan. Toch hebben wij hier op aangedrongen, met pijn in ons hart. Euronext biedt de kans het bestand van certificaathouders te verjongen.” Nu zijn de meeste certificaathouders gepensioneerd.
Wel pleit de stichting ervoor dat de huidige certificaathouders alsnog ruimhartige compensatie krijgen. „Er moet financiële genoegdoening komen, al snappen we dat certificaathouders niet meer alles kunnen terugkrijgen.”
Beleggersvereniging VEB deelt die mening. „De pijn moet eerst uit de markt”, aldus een woordvoerder. Zolang beleggers niet weten „hoe hoog de rekening” door claims wordt, zullen ze volgens de VEB voorzichtig blijven met Triodos-certificaten.
