Klassieke demonstratiemethodes lijken de laatste jaren passé. We zien bij opvallende protesten zelden nog een stoet met mensen door de straten lopen met wat spandoeken, maar wel allerlei vormen van theater. Demonstraties moeten vooral heftig ogen. Tijdens corona zag je mensen met een Jodenster demonstreren tegen het vaccinatieprogramma. Akwasi riep tijdens een Black Lives Matter-demonstratie in 2020: „Als ik Zwarte Piet in november zie, trap ik hem hoogstpersoonlijk in zijn gezicht.” Klimaatactivisten besmeurden schilderijen met soep of lieten zich vastplakken aan een tafel tijdens een interview op tv.
Deze week demonstreerden gemaskerde mannen en vrouwen in Amsterdam voor Gaza. Ze – studenten en medewerkers van de UvA met mogelijk activistische groepen van buitenaf – krijsten urenlang hysterisch en hadden het terrein van de UvA professioneel gebarricadeerd, volgens de politie. „Op die barricaden liggen kunstwerken tot een waarde van 100.000 euro”, zei de Amsterdamse politiebaas Frank Paauw.
Door teksten als All cops are bastards en Fuck Israel dacht ik even dat ik naar een Amerikaanse zender keek toen ik op de Amsterdamse tv-zender AT5 inschakelde. Later zag ik ook Arabische teksten en zelfs een „Boykot Israil”, Turks. Wie zijn de demonstranten met mondkapjes, maskers en andere gezichtsbedekking? Heten ze Anne-Fleur of Mohammed? Zijn het ook buitenlandse studenten en docenten? UvA-rector magnificus Peter-Paul Verbeek moest in het Engels met de (gemaskerde) demonstranten onderhandelen, vertelde hij in Nieuwsuur.
De demonstranten willen dat de UvA de banden met Israël verbreekt. Daartoe is het terrein van de UvA volledig vernield. Die vernielingen kunnen sommige deelnemers (inclusief docenten) overigens niets schelen, lees ik op X, want in Gaza is veel meer vernield. Ondertussen voelen Joodse studenten zich al maanden niet meer veilig op de universiteit. De leiding van een faculteit overweegt Joodse studenten te vragen een paar dagen niet te komen wanneer er demonstraties zijn.
De kans dat een universiteit in Nederland naar de demonstranten gaat luisteren, lijkt uiterst klein. De samenwerking (met Israël) speelt zich vaak af tussen individuele wetenschappers. Sommige onderzoeksprogramma’s zijn door de EU (financieel) mogelijk gemaakt. Het bestuur van de Radboud Universiteit in Nijmegen heeft laten weten samenwerking met Israël als een kans te zien om tijdens het conflict een open lijn te houden. Ook in Amerika weigeren universiteitsbesturen de eisen in te willigen. Alleen Brown University was bereid de relatie met Israël te bespreken in ruil voor het beëindigen van de acties.
Er was een tijd dat demonstraties onder jongeren en studenten wel ergens toe leidden. Universiteiten zijn onder druk van protesten bijvoorbeeld gedemocratiseerd (wat ook een reden is dat universiteitsbestuurders nu niet ‘even’ kunnen besluiten de samenwerking met Israël stop te zetten).
Palestijnen zijn niet geholpen met het afbreken van universiteitsgebouwen. Door media te hinderen en agenten met bakstenen en ammoniak te bekogelen, neemt begrip eerder af dan toe. En ik heb sterk de indruk dat andere radicale demonstraties hetzelfde negatieve effect hebben: van de snelwegblokkades van XR tot de Jodensterren van corona-activisten.
Als je Palestijnen in Gaza wil helpen, zul je iets anders moeten bedenken. Juist in een academische wereld verwacht je debat en dialoog. Ben Sasse, de voorzitter van de University of Florida, zei in de WSJ terecht: „We zullen altijd uw recht op vrijheid van meningsuiting en vrijheid van demonstratie verdedigen maar als u de grens overschrijdt bij duidelijk verboden activiteiten wordt u van de campus verwijderd en geschorst. We zijn geen kinderdagverblijf. We koesteren geen emoties, we worstelen met ideeën.”
De agressieve acties van de Gaza-activisten zijn in niemands belang. Ze verstoren het open en redelijke debat, ze helpen de (sympathie voor de) Gazanen niet en ze maken de universiteit tot een steeds onveiliger plek. Niet alleen voor Joodse studenten, maar ook voor studenten en wetenschappers die genuanceerder denken over het conflict in Gaza. Een recent citaat in een column in NRC sprak boekdelen: „Genocide-supporters kunnen zich wat mij betreft niet onveilig genoeg voelen.”
Aylin Bilic is headhunter en publicist.
