‘Het vermogen tot zelfbeheersing is minstens zo belangrijk als intelligentie in het leven’

Posted on by admin

Hoogleraar Will Tiemeijer: „Met name in Amerika is het idee dominant dat arme mensen domweg geen impulscontrole hebben”.


Foto Pepijn Kouwenberg

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.


Interview

Will Tiemeijer

Gedragswetenschapper Will Tiemeijer schreef een boek over zelfbeheersing. Anders dan veel mensen denken, hebben we die niet in de hand. ‘Je kunt pech hebben met je zelfcontrole-genen.’






Will Tiemeijer, hoogleraar gedragswetenschappen en beleid aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en staflid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), ontvangt zijn bezoek in de kamer van een collega. Zijn eigen kantoor zit verderop in de gang, maar „dat is niet de kamer van iemand die alles netjes ordent”, verklaart hij subtiel. En dat is relevant, want we gaan het hebben over zelfcontrole. Dat vermogen is net zo belangrijk in het leven als intelligentie, zegt Tiemeijer, wiens boek Self-Control vorige maand verscheen.

Je kunt nog zulke goede plannen maken (opruimen, sparen, stoppen met roken), maar zonder zelfcontrole komt daar weinig van terecht. Die eigenschap is belangrijker dan ooit: „Als je het vroeger wilde redden, moest je sterk zijn om op het land te kunnen werken. Nu moet je de hele dag braaf blijven tegen kritische klanten, je kop erbij houden, en intussen vliegen de verleidingen je om de oren. Daarnaast gaat de wetgeving er sinds het neoliberale tijdperk vanuit dat jij onbeperkt discipline hebt om je leven goed vorm te geven.”

Anders dan bij intelligentie gelooft men over het algemeen dat we zelfcontrole volledig zelf in de hand hebben, zegt Tiemeijer. Dat we, als we weinig wilskracht hebben, maar gewoon wat beter ons best moeten doen. En dat klopt niet. „Ongeveer 60 procent van de verschillen in zelfcontrole tussen mensen zijn herleidbaar tot verschillen in genen, bleek recent uit onderzoek van promovendus Yayouk Willems van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Dat is nog net niet zo hoog als intelligentie, maar hoger dan veel andere persoonlijkheidskenmerken. Die andere 40 procent wordt vooral gevormd in de kindertijd. Kinderen die opgroeien in een onveilige omgeving, waar veel stress is en waar de ouders al dan niet gedwongen veel van huis zijn, kunnen hun zelfcontrole minder goed ontwikkelen.”

Heeft wat er na je jeugd gebeurt dan geen invloed?

„We weten dat vanaf twee jaar het vermogen tot zelfcontrole zich begint te ontwikkelen, tot ongeveer zeven jaar, dat is de kritische periode. Wat je op je zevende jaar hebt opgebouwd, dat is het zo ongeveer. Als je volwassen bent, zijn er wel allerlei factoren die je zelfcontrole kunnen helpen of ondermijnen.”

‘Het hele overheidsbeleid is gebaseerd op het idee: als er iets fout gaat, is het je eigen schuld’

Tiemeijer, die zes jaar aan zijn boek heeft gewerkt, noemt de factoren routineus op. „Eén: negatief affect. Als je veel negatieve gevoelens hebt, wil je die wegnemen en doe je dingen die op de langere termijn niet zo handig zijn. Twee: cognitieve belasting. Ik als hogeropgeleide met een goede baan en inkomen hoef me minder zorgen te maken over de energierekening dan iemand die het zwaar heeft. Drie: eerdere zelfcontrole. Als je dag in dag uit je steeds weer moet beheersen, discipline moet opbrengen, raakt die batterij ook leeg. Vier: stress. Een beetje stress is niet erg, veel stress wel. En het vijfde is slaap. Als je slecht hebt geslapen, gaat alles moeilijker, inclusief je zelfbeheersing.”

Is er iets bekend over hoe zelfcontrole verdeeld is onder de bevolking? Hangt de eigenschap samen met je sociaal-economische positie?

„Als je gaat meten en je correleert zelfcontrole met sociaal-economische klasse, dan zie je inderdaad een verband. Hogeropgeleiden zijn over het algemeen wat beter in wilskracht. Maar in welke richting gaat de causaliteit? Dat is een controversieel onderwerp. Met name in Amerika is het idee dominant dat arme mensen domweg geen impulscontrole hebben en dat ze alleen maar in het hier en nu leven. Dat zou nu eenmaal in hun natuur zitten, en daardoor schoppen ze het niet ver.

Maar er komt steeds meer onderzoek dat het ook andersom laat zien. Als je in een onveilige situatie leeft, waarin er steeds weer een beroep wordt gedaan op je incasseringsvermogen, dan doet dat iets met je karakter, waardoor zelfcontrole zich minder goed kan ontwikkelen én eerder wordt ondermijnd door de vijf factoren. Laag op de sociaaleconomische ladder staan betekent: meer negatief affect, meer cognitieve belasting, meer zelfcontrolenoodzaak, meer stress en minder slaap.”

De mate van zelfcontrole verschilt niet alleen tussen mensen, maar ook per activiteit. Ikzelf ben goed in mijn werk afkrijgen, maar slecht in weinig snoepen. Hoe valt dat te verklaren?

„Dat heeft met motivatie te maken: het een vind je belangrijker dan het andere. Als het om mijn werk gaat ben ik gedisciplineerd, maar veel andere dingen, zoals niet snoepen of mijn kamer opruimen, vind ik gewoon niet zo belangrijk. Je hebt maar een beperkt mentaal budget om te besteden aan zelfcontrole, is mijn stelling. Als je voortdurend sollicitaties de deur moet uitsturen of je op je werk netjes moet gedragen, kun je op andere gebieden minder opbrengen.”

Wat betekent uw visie op zelfcontrole voor beleidsmakers?

„Het hele beleid, met name in Amerika maar ook wel in Nederland, is gebaseerd op: als er iets fout gaat, is het je eigen schuld. Dat zie je in het onder druk zetten van werklozen om een tegenprestatie te leveren, en ook in het dreigen met boetes als mensen hun rekeningen niet betalen. Het UWV heeft in een bepaalde periode, een jaar of zes, zeven geleden, mensen als fraudeur behandeld als ze ook maar één foutje maakten op een formulier. Maar het idee dat mensen hun rekeningen wel gaan betalen als je ze flink met boetes dreigt… dat zal voor de niet-willers inderdaad werken, maar er zijn veel mensen die in the first place al in de problemen zijn gekomen omdat ze onschuldige fouten maakten of vergaten de post te openen. Als je ze dan verder onder druk zet, leidt dat alleen maar tot meer stressreacties. Het is beter om ze bij de hand te nemen en veiligheid te bieden.

„Daarnaast is er de morele component. Als iemand de pech heeft om met slechte ‘zelfcontrole-genen’ en achtergrond op de wereld te komen, kun je hem dan altijd verantwoordelijk houden voor alles wat goed en slecht gaat in zijn leven? Die vraag zouden we als samenleving vaker mogen stellen.”

U heeft het over zes, zeven jaar geleden. Is die strengheid alweer op z’n retour?

„Ja, de bocht is als het ware genomen. Er is nu veel meer aandacht dan een paar jaar geleden voor de menselijke maat, mede door de Toeslagenaffaire en mede door wat ik beschreef over het UWV. Het komt ook doordat de Ombudsman en de WRR hebben gezegd: dit kan zo niet, mensen worden onevenredig hard gepakt. En nu is het weer een stukje soepeler.”

Hangt zo’n versoepeling ervan af welke partijen er in de regering zitten?

„Rechtse partijen zijn wat meer geneigd te denken in termen van eigen verantwoordelijkheid, maar het is op een gegeven moment ook gewoon sentiment. Met de Bulgarenfraude zei iedereen van links tot rechts: dit nooit meer, dus keihard aanpakken die fraudeurs. En dan gaat het mis en aan het eind van de Toeslagenaffaire zegt iedereen van links tot rechts: dit had nooit gemogen, we moeten weer soepeler worden.”

‘In de Angelsaksische wereld heerst nog veel meer dan in Nederland het idee: wilskracht is onbegrensd’

Ik kan me voorstellen dat uw boek in de Amerikaanse context nog belangrijker is dan in de Nederlandse.

„In de Angelsaksische wereld heerst nog veel meer dan in Nederland het idee: wilskracht is onbegrensd. Wij hebben denk ik meer compassie voor de mensen die het minder hebben getroffen in het leven. Toch durf ik niet helemaal te zeggen dat we nu safe zijn. Er zijn tegenwoordig veel ambtenaren bezig met de menselijke maat. Dat is mooi, maar het moet wel resultaten opleveren.”

U noemt ruimte voor maatwerk ook als een mogelijke oplossing in uw boek. De vraag is: wat betekent dat in de praktijk?

„De discretionaire ruimte voor ambtenaren was tot nul gereduceerd, met name bij het UWV. Die ruimte krijgen ze nu weer wat meer. Dat betekent wel dat je meer ambtenaren moet hebben, dat kost dus geld. En dat is nog niet genoeg. Het grote probleem met maatwerk is: voor je het weet krijg je willekeur. Er zit in de Nederlandse volksaard diep ingebakken dat gelijke gevallen gelijk behandeld moeten worden. Die ambtenaren moeten dus niet zomaar wat doen, die moeten echt professioneel handelen. Ze moeten zelf een cultuur ontwikkelen en onderhouden waarbij ze samen kijken hoe ze bepaalde casussen moeten aanpakken. Dat kost tijd en moeite.”


Lees ook dit interview met de Nationale Ombudsman: ‘Ik zie mensen die niet genoeg hebben om van te leven’

U pleit ook voor meer inkomenszekerheid voor mensen die weinig hebben. Is dat niet een politiek standpunt?

„Ik denk dat iedereen het ermee eens is dat mensen basiszekerheid nodig hebben. De vraag is natuurlijk: hoe uitgebreid moet die zijn? Mijn punt zou dan zijn: als je die te beperkt houdt, werkt het op een gegeven moment niet meer. Dan hebben mensen zo weinig, dat het niet bijdraagt aan maatschappelijk productief gedrag. Dan zijn mensen alleen maar bezig met overleven. Je moet een dak boven je hoofd hebben, fatsoenlijke kleren dragen, fatsoenlijk onderwijs kunnen volgen, anders kun je niet maatschappelijk participeren. Dat heeft niets met politiek of moraliteit te maken, dat is gewoon harde wetenschap.”

Related Posts

Kamer verkeerd geïnformeerd over aanschaf van Israëlische afluistersystemen voor de politie die miljoenen kosten en na jaren nog steeds niet werken

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft buiten de Tweede Kamer om een telefoon- en data-aftapsysteem voor de politie gekocht van het omstreden Israëlische defensiebedrijf Cognyte. Het besluit werd dit jaar genomen, toen Dilan Yesilgöz nog minister was en Dick Schoof de hoogste ambtenaar op het ministerie. Dat blijkt uit onderzoek van NRC.

Het ministerie kocht het nieuwe systeem om het falen van een ander gloednieuw tapsysteem te verhullen, maar ook dit heimelijk gekocht systeem werkt tot op heden niet, blijkt uit het onderzoek. Daardoor zit de overheid nu opgescheept met twee nieuwe, niet-werkende tapsystemen en maakt de politie nog altijd gebruik van een verouderd en technisch rammelend afluistersysteem.

Het ministerie heeft de geheime aankoop niet genoemd in Kamerstukken en sprak slechts over een „upgrade”. Meerdere direct betrokken politie- en justitiemedewerkers laten NRC weten dat de Kamer daarmee verkeerd is geïnformeerd. Het gaat niet om een upgrade, maar om een nieuw tapsysteem, dat is aangeschaft omdat een ander nieuw tapsysteem een miskoop bleek. De aanschafprijs van dat systeem is geheim. Aan pogingen om het werkend te krijgen, gaf de politie afgelopen jaren 3,8 miljoen euro uit, bevestigt een woordvoerder van de politiekorpsleiding nu. Over dat bedrag is de Tweede Kamer nooit geïnformeerd.

Al vijf jaar probeert de politie het systeem met hulp van tal van interne en externe IT-specialisten vergeefs draaiend te krijgen conform de eisen

Daarnaast is de heimelijke aankoop omstreden omdat van leverancier Cognyte eerder in de Tweede Kamer werd gevreesd dat het afluisterapparatuur misbruikte voor spionage voor Israël. Daarom wilde de Kamer al in 2016 afscheid nemen van Cognyte – dat toen nog Verint heette – als leverancier van het toenmalig tapsysteem.

Sindsdien is Cognyte meermaals direct in verband gebracht met mensenrechtenschendingen en spionageschandalen. In 2023 kwam het Israëlisch defensiebedrijf publiekelijk onder vuur te liggen wegens het leveren van afluistersystemen aan onder meer Myanmar. Daar zette het regime ze in tegen politici en journalisten waarmee het mensenrechten schond – ook nadat in Israël een officieel verbod op die handel was ingevoerd.

Een jaar eerder besloot de centrale bank in Noorwegen niet meer in Cognyte te investeren, nadat een rapport van een ethische commissie van de Noorse regering had vastgesteld dat het een „onacceptabel risico” was dat „het bedrijf bijdraagt aan serieuze mensenrechtenschendingen” zoals ontvoeringen en marteling.

Afluister- en andere cybersecuritysystemen van Israëlische defensiebedrijven zorgen regelmatig voor internationale schandalen. De bekendste is het Pegasus-schandaal, waarmee in diverse landen activisten, politici en journalisten werden bespioneerd. Afgelopen zomer onthulde The Guardian in samenwerking met andere internationale media dat Israël bij het Internationaal Strafhof in Den Haag aanklagers probeerde af te luisteren die klachten tegen het land behandelden.

Lees ook

De problemen met het verouderde tapsysteem zijn erger dan minister Yesilgöz deed voorkomen

Het verouderde tapsysteem van de politie faalt steeds vaker.

Miskoop

Het tapsysteem van de Nederlandse politie is al langer een hoofdpijndossier. Het oude systeem van Cognyte – destijds dus Verint – werd door de Tweede Kamer vooral gewantrouwd omdat de soft- en hardwarekern van het Israëlische systeem voor Nederland een black box was: het technisch onderhoud van het tapsysteem was niet in handen van de Nederlandse politieambtenaren, maar werd uitgevoerd door Israëli’s die bij problemen werden ingevlogen.

Onder druk van de Kamer kocht Nederland daarom via een openbare aanbesteding uiteindelijk in 2019 een nieuw tapsysteem. Die aanbesteding werd gewonnen door een ander Israëlisch defensiebedrijf, Elbit. Met de toezegging dat de Nederlanders ditmaal wel zelf het onderhoud van het systeem in de hand zouden houden, en andere eisen over cybersecurity, ging de Kamer akkoord. Na de aankoop in juli 2019 bleek dit nieuwe tapsysteem van Elbit, geheten ‘i360’, een miskoop.

Al vijf jaar probeert de politie het systeem van Elbit met hulp van tal van interne en externe IT-specialisten tevergeefs draaiend te krijgen conform de eisen van de Nederlandse politie. Zo lukt het nog steeds niet met het nieuwe systeem vertrouwelijke gesprekken met advocaten die niet getapt mogen worden, automatisch te beschermen, aldus betrokkenen. En ook de koppeling van het tapsysteem met andere politiesystemen werkt niet of niet voldoende.

‘Onzekerheid over realisatie’

De problemen waren twee jaar terug al zo serieus dat de opsporing in gevaar kwam, onthulde NRC. Het ministerie van Veiligheid en Justitie weet de problemen destijds aan opstartproblemen en kondigde aan dat „de zorgvuldige stapsgewijze implementatie naar verwachting nog heel 2023 zal vergen”.

Een jaar geleden werkte i360 nog steeds niet. Lang was de uitleg daarbij dat het om reguliere opstartproblemen ging. Maar in december 2023 kreeg de Kamer na nieuwe vragen over het falende systeem een nieuwe verklaring: de twee maanden daarvoor begonnen oorlog in Gaza. „Vanwege de situatie in Israël is de onzekerheid over de realisatie van het nieuwe tapsysteem helaas toegenomen,” liet toenmalig minister Yesilgöz de Kamer weten. En een halfjaar later, afgelopen juni: „Vanwege de situatie in Israël is er nog steeds onzekerheid over de realisatie van het nieuwe tapsysteem.”

Intussen, zo staat in hetzelfde stuk, wordt „het huidige tapsysteem langer in stand gehouden om de continuïteit van tappen te borgen”. Daarvoor wordt het „geüpgraded en op een nieuw hardware platform geplaatst”. Over wat dat betekent ontbreekt iedere uitleg.

Lees ook

Verkennen, hacken en tappen: mogen de AIVD en MIVD al genoeg of moet de wet nodig ruimer?

De top van de Nederlandse inlichtingendiensten generaal Jan Swillens, directeur van de MIVD (l.) en AIVD-directeur Erik Akerboom (r.) in gesprek met , Pieter-Jaap Aalbersberg, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

Miljoenen

In werkelijkheid gaat het om veel meer dan een „upgrade”, bevestigen diverse bronnen binnen de politie en het ministerie die direct bij het project betrokken zijn aan NRC. Het gaat om een compleet nieuw tapsysteem: Reliant X van Cognyte – aangeschaft omdat het al die jaren niet lukt om het nieuwe i360 te laten functioneren. Maar daarover krijgt de Kamer niets te horen. Kamerleden krijgen van de minister slechts te horen dat „de situatie in Israël” – de Gaza-oorlog – voor vertraging zorgt. Terwijl diezelfde oorlog blijkbaar geen belemmering vormt voor de aanschaf van het eveneens Israëlische Reliant X. Vorige week schreef NRC nog over de 1,9 miljard euro die Nederland afgelopen jaren aan Israëlisch defensiematerieel uitgaf, waarvan de helft na het begin van de Gaza-oorlog. Alleen al bij Elbit werd voor ruim 900 miljoen euro aan materieel besteld in de afgelopen vijf jaar.

De opsporingsdiensten zitten nu opgescheept met een nieuw probleem. Het nieuwe, in het geheim gekochte Reliant X van Cognyte blijkt ook niet te werken. De politie heeft miljoenen uitgegeven aan twee nieuwe systemen die niet aan de eisen voldoen en zit vast aan een verouderd en compleet achterhaald tapsysteem, waar de Tweede Kamer al in 2018 vanaf wilde.

De politie wil niet zeggen hoeveel ze voor i360 en Reliant X heeft betaald, omdat die bedragen ‘onder geheimhouding’ vallen

Het ministerie verwijst voor vragen door naar de politie. Die wil niet zeggen hoeveel ze voor i360 en Reliant X heeft betaald, omdat die bedragen „onder geheimhouding” vallen, aldus een woordvoerder. Over Reliant X van Cognyte wil de politie zelfs niet de naam of de leverancier bevestigen. De woordvoerder herhaalt alleen: „het betreft een upgrade, niet een nieuw systeem”.

Na de opeenstapeling van mislukkingen en verlopen deadlines, is nu besloten een nieuwe poging te ondernemen om alsnog i360 aan de praat te krijgen. De technici hebben te horen gekregen dat het systeem uiterlijk 1 april aanstaande moet draaien. En dat in elk van de tien regionale eenheden van de politie voor het eind van het jaar minstens een strafrechtelijk onderzoek met het i360-tapsysteem getapt moet worden. De reden voor de deadline, volgens een betrokkene, is dat de minister dan aan de Tweede Kamer kan melden dat i360 inmiddels in heel Nederland wordt ingezet en werkt.

Tips? mail: [email protected]


‘Studeren is een recht’, klinkt het op het Malieveld. En ook: ‘Oorlog is een keuze’

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

„3.000 euro? Op je muil!’” en „Vecht, vecht, vecht, studeren is een recht”, klinkt het maandagmiddag op het Malieveld in Den Haag. En: „Stop de eppocalyps”, verwijzend naar onderwijsminister Eppo Bruins (NSC). Hij krijgt, in verschillende bewoordingen, het ‘advies’ om af te treden. Net als twee collega-bewindslieden van NSC.

Op het veld, gelegen naast de tijdelijke Tweede Kamer en de A12, waren maandag duizenden studenten, medewerkers en bestuurders van hogescholen en universiteiten op de been om te protesteren tegen de besparing van het kabinet op het hoger onderwijs. De eis was duidelijk: de bezuinigingen moeten van tafel.

Die zijn verstrekkend. Vanaf 2025 wil het kabinet 175 miljoen euro per jaar besparen op 1.300 tot 1.700 onderwijsbeurzen voor jonge en ervaren docenten. Ook wordt bezuinigd door het aantal internationale studenten terug te dringen, studenten die langer doen over hun studie meer collegegeld te laten betalen en door te korten op het Fonds Wetenschap en Onderzoek. Het totale bedrag: zo’n 1 miljard euro per jaar.

Lees ook

Brede bezuiniging op onderwijssubsidies: ‘We snappen heel goed dat dit pijnlijk zal zijn’

MBO studenten van het Zadkine en Albeda college aan het werk op de Heijplaat Rotterdam.

‘Staken’

Op het Malieveld protesteren studenten vooral tegen de ‘langstudeerboete’ van 3.000 euro. Voor sommigen is dat niet het enige thema: hier en daar is ook een Palestijnse vlag te zien, of een leus als „Solidarity for Palestina”.

Op een podium op het veld benadrukt Thijs Roovers, voorzitter van de Algemene Onderwijsbond (AOb), nog maar eens hoe groot de bezuinigingen zijn. „Omgerekend twee hbo-instellingen of een grote universiteit”. Als het protest niets oplevert, zegt Roovers, wil hij het er niet bij laten zitten. „We zullen geen middelen schuwen. Als het moet, gaan we staken.”

Veel van de demonstranten doen ook mee aan de aansluitende protestmars. Die brengt ze onder meer langs de Tweede Kamer en het ministerie van Onderwijs. Hard boegeroep volgt, en de leus: „Onderwijs is een recht, geen privilege.” Niet ver daarachter roept een groep „onderwijs is een recht, oorlog is een keuze”. Het zijn demonstranten van onder meer de Communistische Jongerenbeweging, die net als enkele andere organisaties aanwezig waren om zich ook uit te spreken tegen de oorlog in Gaza.

Wie stonden op het Malieveld en waarom?


‘Grensbewaking doet niet alleen migranten pijn, maar ook de grensbewakers zelf’, toont deze Nederlandse documentaire

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

Ramon Gonzalez is politiechef van het politiekantoor in La Joya. Het plaatsje van zo’n drieduizend zielen ligt in de zuidpunt van Texas, vlak bij de grensrivier met Mexico. Gonzalez en zijn manschappen pakken dagelijks criminelen op die immigranten, soms met tientallen tegelijk, over de Rio Grande smokkelen. De jacht op beide groepen ontaardt geregeld in wilde achtervolgingen, soms met dodelijke afloop. Als Gonzalez terugdenkt aan hoe bij een van die incidenten een jonge vrouw uit Honduras zich schreeuwend aan zijn broekspijp vastklampte voordat ze stierf door de verwondingen als gevolg van het auto-ongeluk, moet hij huilen.

Gonzalez en zijn manschappen werden in 2022 enkele maanden gevolgd voor een documentaire van de Nederlandse regisseur Loretta van der Horst. De film van iets meer dan een uur geeft een zeldzaam inkijkje in ‘de achterkant’ van de grensbewaking en grenscontroles, een thema dat ook in Nederland sterk speelt. Vanaf 9 december worden de controles door de Koninklijke Marechausse aan de grenzen met Duitsland en België geïntensiveerd, tot voor kort taboe gezien het vrij verkeer van personen en goederen in Europa. Hiermee wil de rechtse coalitie onder meer illgale migratie en mensensmokkel beter bestrijden.

De documentaire The Border Crossed Us werd, mede vanwege de unieke interviews, onlangs genomineerd voor een Gouden Kalf, de belangrijkste filmprijs in Nederland. En op enkele Amerikaanse filmfestivals werd de film van Van der Horst ook vertoond.

Als er één gebied is dat de willekeur van getrokken grenzen laat zien, is het Texas wel

Loretta van der Horst
documentairemaker

De documentairemaker, die in Honduras werd geboren als kind van een Nederlandse vader en een Puerto Ricaanse moeder, kreeg niet alleen zicht op de enorme druk die het werk als grensbewaker met zich meebrengt, „Ik was ook nieuwsgierig naar de onvermijdelijke morele dilemma’s bij het controleren van een grens”, vertelt ze in een café in Eindhoven. Voor haar was namelijk één ding duidelijk: grensbewaking leidt hoe dan ook tot geweld, of het nu doden en gewonden bij politie-achtervolgingen zijn, gezinnen die gescheiden worden, of de deportatie van illegale migranten terug naar – vaak – onveilige gebieden.

Behalve morele dilemma’s wilde Van der Horst ook mogelijke frustraties van grensbewakers blootleggen. Zo is mensensmokkel veel lastiger te bestrijden dan drugssmokkel, zegt politiechef Gonzalez bijvoorbeeld. Bij de laatste pak je het product af, vernietig je de partij. Met mensen kun je dat niet doen. „Die deporteren we terug. Zo krijgen smokkelaars en hun kartels steeds nieuwe producten.”

Ook worstelen politie-officieren met de vraag of ze wel tot het hart van bendes en criminele netwerken weten door te dringen. Komen we wel genoeg toe aan de bendeleiders „in hun grote huizen en Mercedessen?”, vraagt Gonzalez’ collega, politie-inspecteur Manuel Casas zich af. En hoe loopt het met migrantengezinnen af, waar ouders en kinderen na arrestaties worden gescheiden, vraagt politieagent Mayra Garza zich af.

Van der Horst concludeert aan het eind van haar project: „Grensbewaking doet niet alleen immigranten pijn, ook grensbewakers zelf. En nu de politieke druk op die laatste groep toeneemt, zullen ze die pijn meer gaan voelen.”

Filmmaker Loretta van der Horst : Grensbewaking leidt hoe dan ook tot geweld. Foto: Loretta van der Horst

Willekeur

Texas is niet toevallig gekozen, vertelt Van der Horst. Een groot deel van de een à twee miljoen illegale migranten die tijdens de binnenkort afgelopen Biden-periode de zuidgrens van de Verenigde Staten overstaken, deed dat in deze regio. „Maar Als er één gebied is dat de willekeur van getrokken grenzen laat zien, is het Texas wel”, zegt Van der Horst. Het gebied was achtereenvolgens Spaans, Frans, en Mexicaans grondgebied, in de negentiende eeuw korte tijd onafhankelijk, en vanaf 1845 Amerikaans.

Gonzalez en zijn mannen en vrouwen mogen dan Amerikaanse staatsburgers zijn en met hun mooie uniformen vooropgaan in het beschermen van de Amerikaanse soevereiniteit, maar dat kan niet verhelpen dat migranten en smokkelaars de agenten nog steeds als deels Mexicaans beschouwen. „Vendidos [verraders], is een scheldwoord dat we regelmatig naar ons hoofd geslingerd krijgen”, zegt een politieman in de documentaire. „Een grensbewaker die uit New York komt, heeft daar veel minder last van”, voegt Van der Horst eraan toe.

De film kent drie hoofdpersonen die hun eigen weg vinden in de wereld van de grenscontroles, met alle bijbehorende frustraties en gevoelens van futiliteit. Een simpel evangelie als: ‘Grenzen zijn er nu eenmaal om bewaakt te worden’, volstaat niet, zo blijkt.

De meest bevlogen grensbewaker is de eerdergenoemde inspecteur Manuel Casas. Als een radiopresentator hem vraagt hoe hij zijn werk rijmt met zijn expliciet beleden christelijk geloof, zegt Casas: „Elke wet van mensen krijgt kracht door God. Hij heeft de wetten gemaakt. […] Het woord van God zegt ook dat er dienaren zijn. Deze dienaren dragen het zwaard […] Ze zullen de toorn van God over je brengen. […] Wie zijn die dienaren? Iedereen die werkt voor de overheid, inclusief de politieagenten.”

Prediker

Een bizarre motivatie, zal een gemiddelde Europeaan zeggen, maar voor veel conservatieve Amerikanen klinkt dit heel vertrouwd, vertelt Van der Horst. „In de VS, zeker in het zuiden, is het christelijk geloof veel belangrijker dan in Europa. Politiek en religie zijn daar veel meer met elkaar verweven.”

Bovendien is Casas in zijn vrije tijd prediker. Dus helemaal verbaasd was ze niet over diens christelijke drijfveren. „Al vond ik het best heftig”, zegt Van der Horst. „Inspecteur Casas zei eigenlijk dat alles wat agenten zoals hij doen, in de naam van God is.”

Een van de collega’s van Casas gooit het over een andere, meer humanitaire boeg. Mayra Garza is een alleenstaande moeder met drie jonge kinderen en raakte gewond bij een wilde achtervolging van een suv die vermoedelijk vol migranten zat. „Mayra raakte mij heel erg”, vertelt Van der Horst. „Ze maakte vroeger heel nare dingen mee, zoals mishandeling thuis. Nu wil ze met haar jacht op mensensmokkelaars het goede doen”, aldus de documentairemaker.

„Zo helpt ze mishandelde vrouwen in de buurt, zowel migranten als niet-migranten. Ze probeert ze wegwijs te maken, zodat ze – ondanks alle beperkingen, zeker voor illegalen – toch hulp kunnen krijgen. Het frustreert haar dat ze voor migrantenvrouwen zonder documenten – vaak tijdens hun reis door Midden-Amerika het slachtoffer van verkrachtingen en gruwelijke mishandelingen – weinig tot niets kan doen.”

Tussen goed en kwaad

Garza zoekt tastend haar weg in het mistige gebied tussen goed en kwaad, ziet Van der Horst. „Net zoals veel van haar collega’s zet ze oogkleppen op, door puur op haar taak te focussen: mensensmokkelaars vangen, the bad guys, zoals ze die noemt. Maar even later zegt ze ook dat ze zich goed realiseert dat veel vluchtelingen en migranten juist háár als the bad guy zien. Smokkelaars zijn voor vluchtelingen de good guys, want die willen hen tenminste in veiligheid brengen.”

Ook politiechef Ramon Gonzalez, ofwel the chief, zoals Van der Horst hem noemt, maakte indruk. Als leidinggevende durfde hij het aan groen licht te geven voor een filmproject over een controversieel onderwerp. „Gonzalez weet dat grensbewaking pijn doet en dat wilde hij laten zien”, aldus de regisseur. „Hij geeft ook in zijn eigen korps mensen ruimte voor het uiten van emoties, al moet je niet denken dat iedereen daar ’s avonds huilend naar huis gaat.”

Komen we wel genoeg toe aan de bendeleiders in hun grote huizen en Mercedessen, vraagt inspecteur Casas zich af

De politieman gelooft in zijn werk, vertelt Van der Horst, maar dan moet het wel ergens toe leiden. De leidinggevende in La Joya verbijt zich als collega Garza hem vertelt dat een belangrijke smokkelaar alweer op vrije voeten is gesteld na betaling van een sterk verlaagde borgsom (van 3 miljoen naar 112.000 dollar). Ook vreest Gonzalez voor de toekomst. De massale deportaties van illegale migranten (Trump heeft kiezers beloofd het aantal en tempo van deze deportaties flink op te voeren) „geven de kartels meer inkomstenbronnen”.

Of Gonzalez nog lang op het politiebureau in Zuid-Texas zal blijven, is de vraag. Van der Horst vertelt dat the chief ervan droomt ergens les te gaan geven.

Politievrouw Mayra Garza helpt mishandelde migrantenvrouwen

De documentaire The Border Crossed US is te zien via NPO Plus en Pathé Thuis