Hoe armer de wijk, hoe minder vaccinaties

Posted on by admin

Shakib Sana werkt al veertien jaar als huisarts. Al die jaren heeft hij niet één keer een patiënt met mazelen gehad – tot onlangs ineens verschillende kinderen met symptomen van mazelen in zijn spreekkamer in Leerdam kwamen. „Om zeker te weten dat het mazelen waren, moest ik het medisch handboek erbij pakken en overleggen met een collega en een kinderarts”, vertelt Sana.

De mazelen zijn terug in Nederland, met onder meer een uitbraak in Eindhoven in maart. Kinkhoest is ook aan een opmars bezig en doodde inmiddels vier baby’s in 2024. „Vorig jaar hadden we in Amsterdam in het eerste kwartaal één geval van kinkhoest”, vertelt wethouder Alexander Scholtes (Publieke Gezondheid, D66). „Dit jaar hebben we in dezelfde periode al 250 gevallen.”

Dat komt doordat te weinig kinderen zijn gevaccineerd met de BMR-prik (bof, mazelen, rode hond) en de DKTP-prik (difterie, kinkhoest, tetanus, polio). Alleen als negen van de tien kinderen zijn gevaccineerd, is er voldoende groepsbescherming – ook voor baby’s, die pas na negen maanden gevaccineerd kunnen worden. In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht ligt bij kinderen van twee jaar de vaccinatiegraad onder de kritische grens van 90 procent.

Binnen de grote steden zijn de verschillen groot. In 40 van de 136 wijken ligt de vaccinatiegraad onder de kritische grens, blijkt uit een overzicht dat NRC maakte. Een wijk in Amsterdam-West scoort zelfs maar 69,5 procent (DKTP) en 64,6 procent (BMR). Slechts bij tien wijken in de grote steden, waaronder een in Amsterdam-Centrum, komt bij mazelen (BMR) de vaccinatiegraad uit boven de ideale grens van 95 procent.

Omdat mazelen zo’n besmettelijke ziekte is, zouden hiertegen eigenlijk 95 van de 100 kinderen gevaccineerd moeten zijn. „Het is bijna wachten tot hier ook een mazelenuitbraak komt”, zegt de Amsterdamse wethouder Scholtes. „Mazelen en kinkhoest zijn daarbij de eerste ziekten die doorbreken bij een lage vaccinatiegraad, het topje van de ijsberg van alle infectieziekten.”

Daarom liet de Haagse wethouder Hilbert Bredemeijer (Jeugd, CDA) onlangs als eerste een rapport opstellen over de vaccinatiegraad op wijkniveau. In sommige wijken van Den Haag is die onder de 80 procent gedaald. Vervolgens gaven de drie andere grote steden op verzoek van NRC ook de vaccinatiecijfers per wijk. „De vaccinatiegraad zit nu op een heel zorgwekkend niveau”, zegt Bredemeijer. „Over dit thema moeten we als maatschappij nou eens een goede discussie voeren. Die begint ermee dat je achterhaalt in welke wijken de vaccinatiegraad te laag is.”

Arme wijken

Waarom laten zo weinig ouders hun kinderen vaccineren? Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) geeft enkele, nogal uiteenlopende verklaringen in zijn jongste rapportage over het Rijksvaccinatieprogramma. Sinds de coronapandemie is het vertrouwen van burgers in de overheid gedaald. Op sociale media circuleren fabels over schadelijke effecten van de vaccins. Nogal wat ouders zagen de brief over de BMR- en DKTP-prikken aan voor een oproep voor de coronaprik en gooiden die ongeopend weg.

Het klinkt Shakib Sana bekend in de oren. Als huisarts in de Rotterdamse wijk Delfshaven (DKTP: 76 procent, BMR: 79 procent), waar hij tot voor kort werkte, heeft hij veel met patiënten en collega’s gesproken over wel of niet vaccineren. Tijdens de coronapandemie ging Sana op de markt zelfs in gesprek met onbekenden over hun twijfels over de vaccinatie tegen corona. Hij stond mede aan de wieg van de Twijfeltelefoon waar mensen over allerlei gezondheidskwesties vragen kunnen stellen aan studenten geneeskunde.


Lees ook
Welke vragen komen er binnen bij de Vaccinatie Twijfeltelefoon?

Bij het Erasmus Universitair Medisch Centrum in Rotterdam kunnen mensen terecht met hun vragen over de veiligheid van vaccinaties.

„In mijn ervaring zijn er grofweg drie soorten vaccinweigeraars”, vertelt Sana, die is gepromoveerd op gezondsverschillen in achterstandswijken. „Eén: mensen met religieuze argumenten, vaak orthodox-protestant. Twee: mensen die weloverwogen besluiten dat het beter is om hun kind niet te vaccineren, maar kinderziektes te laten doormaken. Drie: mensen met een migratieachtergrond.” Bij die laatste personen tekent hij aan: „Dat komt niet door hun cultuur of religie, maar door hun zwakke sociaal-economische positie.”

Wie de cijfers over het vaccineren in een wijk vergelijkt met die over de inkomens daar, ziet dat een lage vaccinatiegraad inderdaad vaak hand in hand gaat met armoede. De Amsterdamse wijk met de lage vaccinatie-score behoort ook tot de armste wijken van Nederland. De wijken die een onvoldoende scoren in Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn overwegend de wijken met veel arme inwoners.

‘Booster’

Hoe komt het dat mensen met een laag inkomen zo terughoudend zijn met vaccineren? „Dat is geen kwestie van niet willen, maar vooral van niet weten”, zegt Aziz Kalla. Hij is wijkverpleegkundige bij Kleurrijk Zorg in Utrecht en werkt in de wijk Overvecht (DKTP: 86,4 procent, BMR: 85,9 procent). „Je zou ook kunnen zeggen dat de mensen er niet aan toe komen om zich goed te verdiepen in de vaccinaties.”

In Overvecht wonen veel mensen met een migratieachtergrond en weinig geld. „De coronapandemie heeft er heel erg ingehakt”, vertelt Kalla. „Bewoners zijn toen vereenzaamd en eenzaam gebleven. Daarna heeft de inflatie de boodschappen duurder gemaakt. Veel mensen zijn bezig met overleven. In het hoofd is vaak niet veel ruimte voor gedachten over vaccinaties.”

Dan hoeft er volgens Kalla maar dát te gebeuren, of mensen denken: laat die vaccinatie maar zitten. „In een oproepbrief werd de herhaalprik booster genoemd. Dat is bij een aantal mensen verkeerd gevallen, omdat ze bij dit woord denken aan het coronavaccin.” Enkele keren hoorde Kalla de fabel dat een vaccin autisme kan veroorzaken. „Vaker zeggen mensen: ‘Het gaat toch goed? Die ziekten zijn er toch nauwelijks meer?’ Dan zeg ik: ‘Dat komt doordat zoveel ouders hun kinderen laten vaccineren’.”

Sleutelpersonen

Dit soort gesprekken voert Kalla onder de vleugels van Stichting Sleutelpersonen Utrecht (SSU), die met subsidie van de gemeente in enkele wijken actief is. „Sleutelpersonen als Aziz Kalla kennen de wijk, de werkvloer van de samenleving”, zegt de Utrechtse wethouder Eelco Eerenberg (Volksgezondheid, D66). „Zij snappen de dilemma’s van de bewoners en kunnen helpen om de twijfels van ouders weg te nemen.”

Kalla, die opgroeide in Overvecht, voerde tijdens de coronapandemie campagne voor vaccineren. „Bewoners vroegen mij vooral: ‘Aziz, heb je hem zelf genomen?’ Ze vertrouwen mij, omdat ze me kennen.” Nu maakt Kalla voorlichtingsfilms waarin hij bijvoorbeeld GGD-artsen interviewt: „Natuurlijk kan je ook een video maken met alleen de expert, maar het helpt dat mensen zien dat ik die vragen stel.”

Utrecht zou graag ook praktische obstakels uit de weg ruimen, zegt wethouder Eerenberg: „Voor iemand die in Overvecht woont, is een vaccinatie in de Jaarbeurs ver weg. Idealiter hebben we straks net als tijdens corona weer een kleinschalige locatie bij een winkelcentrum, waar je bij wijze van spreken het doen van boodschappen kan combineren met het halen van een prik.” Utrecht heeft vooralsnog voor maar drie van zulke locaties geld vrijgemaakt.

Amsterdam is al verder met zo’n kleinschalige aanpak, met op twintig locaties wekelijkse en maandelijkse inloopspreekuren voor kinderen en jongeren. „Ik ken een voorbeeld van een moeder uit Zuidoost die niet met haar drie kinderen in de metro naar de Ziggo Dome kwam, maar wel naar het inloopspreekuur in de buurt”, vertelt wethouder Scholtes. Daarnaast heeft de GGD nieuwe oproepen verstuurd voor inhaalprikken.

De aanpak werkt, in combinatie met extra voorlichting en de inzet van sleutelpersonen. De opkomst is bij de DKTP- en BMR-vaccinaties fors verhoogd – zij het nog niet voldoende. De extra inzet heeft Amsterdam vorig jaar wel acht ton extra gekost. „Veel gemeenten kunnen zo’n bedrag niet betalen”, zegt Scholtes. Gemeenten krijgen geld voor de basis – het uitnodigen en inenten – en zouden volgens hem voor extra inspanningen extra geld moeten krijgen van het Rijk: „Het is het RIJKSvaccinatieprogramma.” In een brief aan het kabinet hebben de verantwoordelijke wethouders van de vier grote gemeenten onlangs gevraagd om extra geld voor hun campagnes in de wijken.

Die campagnes zijn soms een lastige puzzel, doordat niet alle wijken passen in het patroon hoe-armer-hoe-minder-prikken. De Amsterdamse wijk Geuzenbuurt is arm maar heeft een hoge vaccinatiegraad (DKTP: 96,8 procent, BMR 90,3 procent). Het van oudsher arme Zeeheldenkwartier krijgt steeds meer inwoners met een goed inkomen, maar ziet de vaccinatiegraad sinds de coronapandemie alleen maar afnemen (DKTP: 80,5 procent, BMR: 79,3 procent). „Dat is een wijk met gemiddeld hoogopgeleide jonge professionals”, zegt de Haagse wethouder Bredemeijer. „Die bewoners zijn echt een nieuwe doelgroep, waarin we ons moeten verdiepen.” Mogelijk speelt desinformatie hier een rol.

Gemeenten moeten die puzzel zelf leggen, want vooralsnog komt er geen extra geld van het Rijk. „Heel zuur”, vindt Bredemeijer. „Het gaat wel om de gezondheid van onze kinderen.” Vier dode baby’s door kinkhoest lijkt misschien niet veel, zegt huisarts Sana: „Ze hadden wel een heel leven voor zich, van pakweg tachtig jaar. Dat zijn, zoals dokters vaak zeggen, 320 verloren levensjaren.”

Related Posts

Kamer verkeerd geïnformeerd over aanschaf van Israëlische afluistersystemen voor de politie die miljoenen kosten en na jaren nog steeds niet werken

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft buiten de Tweede Kamer om een telefoon- en data-aftapsysteem voor de politie gekocht van het omstreden Israëlische defensiebedrijf Cognyte. Het besluit werd dit jaar genomen, toen Dilan Yesilgöz nog minister was en Dick Schoof de hoogste ambtenaar op het ministerie. Dat blijkt uit onderzoek van NRC.

Het ministerie kocht het nieuwe systeem om het falen van een ander gloednieuw tapsysteem te verhullen, maar ook dit heimelijk gekocht systeem werkt tot op heden niet, blijkt uit het onderzoek. Daardoor zit de overheid nu opgescheept met twee nieuwe, niet-werkende tapsystemen en maakt de politie nog altijd gebruik van een verouderd en technisch rammelend afluistersysteem.

Het ministerie heeft de geheime aankoop niet genoemd in Kamerstukken en sprak slechts over een „upgrade”. Meerdere direct betrokken politie- en justitiemedewerkers laten NRC weten dat de Kamer daarmee verkeerd is geïnformeerd. Het gaat niet om een upgrade, maar om een nieuw tapsysteem, dat is aangeschaft omdat een ander nieuw tapsysteem een miskoop bleek. De aanschafprijs van dat systeem is geheim. Aan pogingen om het werkend te krijgen, gaf de politie afgelopen jaren 3,8 miljoen euro uit, bevestigt een woordvoerder van de politiekorpsleiding nu. Over dat bedrag is de Tweede Kamer nooit geïnformeerd.

Al vijf jaar probeert de politie het systeem met hulp van tal van interne en externe IT-specialisten vergeefs draaiend te krijgen conform de eisen

Daarnaast is de heimelijke aankoop omstreden omdat van leverancier Cognyte eerder in de Tweede Kamer werd gevreesd dat het afluisterapparatuur misbruikte voor spionage voor Israël. Daarom wilde de Kamer al in 2016 afscheid nemen van Cognyte – dat toen nog Verint heette – als leverancier van het toenmalig tapsysteem.

Sindsdien is Cognyte meermaals direct in verband gebracht met mensenrechtenschendingen en spionageschandalen. In 2023 kwam het Israëlisch defensiebedrijf publiekelijk onder vuur te liggen wegens het leveren van afluistersystemen aan onder meer Myanmar. Daar zette het regime ze in tegen politici en journalisten waarmee het mensenrechten schond – ook nadat in Israël een officieel verbod op die handel was ingevoerd.

Een jaar eerder besloot de centrale bank in Noorwegen niet meer in Cognyte te investeren, nadat een rapport van een ethische commissie van de Noorse regering had vastgesteld dat het een „onacceptabel risico” was dat „het bedrijf bijdraagt aan serieuze mensenrechtenschendingen” zoals ontvoeringen en marteling.

Afluister- en andere cybersecuritysystemen van Israëlische defensiebedrijven zorgen regelmatig voor internationale schandalen. De bekendste is het Pegasus-schandaal, waarmee in diverse landen activisten, politici en journalisten werden bespioneerd. Afgelopen zomer onthulde The Guardian in samenwerking met andere internationale media dat Israël bij het Internationaal Strafhof in Den Haag aanklagers probeerde af te luisteren die klachten tegen het land behandelden.

Lees ook

De problemen met het verouderde tapsysteem zijn erger dan minister Yesilgöz deed voorkomen

Het verouderde tapsysteem van de politie faalt steeds vaker.

Miskoop

Het tapsysteem van de Nederlandse politie is al langer een hoofdpijndossier. Het oude systeem van Cognyte – destijds dus Verint – werd door de Tweede Kamer vooral gewantrouwd omdat de soft- en hardwarekern van het Israëlische systeem voor Nederland een black box was: het technisch onderhoud van het tapsysteem was niet in handen van de Nederlandse politieambtenaren, maar werd uitgevoerd door Israëli’s die bij problemen werden ingevlogen.

Onder druk van de Kamer kocht Nederland daarom via een openbare aanbesteding uiteindelijk in 2019 een nieuw tapsysteem. Die aanbesteding werd gewonnen door een ander Israëlisch defensiebedrijf, Elbit. Met de toezegging dat de Nederlanders ditmaal wel zelf het onderhoud van het systeem in de hand zouden houden, en andere eisen over cybersecurity, ging de Kamer akkoord. Na de aankoop in juli 2019 bleek dit nieuwe tapsysteem van Elbit, geheten ‘i360’, een miskoop.

Al vijf jaar probeert de politie het systeem van Elbit met hulp van tal van interne en externe IT-specialisten tevergeefs draaiend te krijgen conform de eisen van de Nederlandse politie. Zo lukt het nog steeds niet met het nieuwe systeem vertrouwelijke gesprekken met advocaten die niet getapt mogen worden, automatisch te beschermen, aldus betrokkenen. En ook de koppeling van het tapsysteem met andere politiesystemen werkt niet of niet voldoende.

‘Onzekerheid over realisatie’

De problemen waren twee jaar terug al zo serieus dat de opsporing in gevaar kwam, onthulde NRC. Het ministerie van Veiligheid en Justitie weet de problemen destijds aan opstartproblemen en kondigde aan dat „de zorgvuldige stapsgewijze implementatie naar verwachting nog heel 2023 zal vergen”.

Een jaar geleden werkte i360 nog steeds niet. Lang was de uitleg daarbij dat het om reguliere opstartproblemen ging. Maar in december 2023 kreeg de Kamer na nieuwe vragen over het falende systeem een nieuwe verklaring: de twee maanden daarvoor begonnen oorlog in Gaza. „Vanwege de situatie in Israël is de onzekerheid over de realisatie van het nieuwe tapsysteem helaas toegenomen,” liet toenmalig minister Yesilgöz de Kamer weten. En een halfjaar later, afgelopen juni: „Vanwege de situatie in Israël is er nog steeds onzekerheid over de realisatie van het nieuwe tapsysteem.”

Intussen, zo staat in hetzelfde stuk, wordt „het huidige tapsysteem langer in stand gehouden om de continuïteit van tappen te borgen”. Daarvoor wordt het „geüpgraded en op een nieuw hardware platform geplaatst”. Over wat dat betekent ontbreekt iedere uitleg.

Lees ook

Verkennen, hacken en tappen: mogen de AIVD en MIVD al genoeg of moet de wet nodig ruimer?

De top van de Nederlandse inlichtingendiensten generaal Jan Swillens, directeur van de MIVD (l.) en AIVD-directeur Erik Akerboom (r.) in gesprek met , Pieter-Jaap Aalbersberg, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

Miljoenen

In werkelijkheid gaat het om veel meer dan een „upgrade”, bevestigen diverse bronnen binnen de politie en het ministerie die direct bij het project betrokken zijn aan NRC. Het gaat om een compleet nieuw tapsysteem: Reliant X van Cognyte – aangeschaft omdat het al die jaren niet lukt om het nieuwe i360 te laten functioneren. Maar daarover krijgt de Kamer niets te horen. Kamerleden krijgen van de minister slechts te horen dat „de situatie in Israël” – de Gaza-oorlog – voor vertraging zorgt. Terwijl diezelfde oorlog blijkbaar geen belemmering vormt voor de aanschaf van het eveneens Israëlische Reliant X. Vorige week schreef NRC nog over de 1,9 miljard euro die Nederland afgelopen jaren aan Israëlisch defensiematerieel uitgaf, waarvan de helft na het begin van de Gaza-oorlog. Alleen al bij Elbit werd voor ruim 900 miljoen euro aan materieel besteld in de afgelopen vijf jaar.

De opsporingsdiensten zitten nu opgescheept met een nieuw probleem. Het nieuwe, in het geheim gekochte Reliant X van Cognyte blijkt ook niet te werken. De politie heeft miljoenen uitgegeven aan twee nieuwe systemen die niet aan de eisen voldoen en zit vast aan een verouderd en compleet achterhaald tapsysteem, waar de Tweede Kamer al in 2018 vanaf wilde.

De politie wil niet zeggen hoeveel ze voor i360 en Reliant X heeft betaald, omdat die bedragen ‘onder geheimhouding’ vallen

Het ministerie verwijst voor vragen door naar de politie. Die wil niet zeggen hoeveel ze voor i360 en Reliant X heeft betaald, omdat die bedragen „onder geheimhouding” vallen, aldus een woordvoerder. Over Reliant X van Cognyte wil de politie zelfs niet de naam of de leverancier bevestigen. De woordvoerder herhaalt alleen: „het betreft een upgrade, niet een nieuw systeem”.

Na de opeenstapeling van mislukkingen en verlopen deadlines, is nu besloten een nieuwe poging te ondernemen om alsnog i360 aan de praat te krijgen. De technici hebben te horen gekregen dat het systeem uiterlijk 1 april aanstaande moet draaien. En dat in elk van de tien regionale eenheden van de politie voor het eind van het jaar minstens een strafrechtelijk onderzoek met het i360-tapsysteem getapt moet worden. De reden voor de deadline, volgens een betrokkene, is dat de minister dan aan de Tweede Kamer kan melden dat i360 inmiddels in heel Nederland wordt ingezet en werkt.

Tips? mail: [email protected]


‘Studeren is een recht’, klinkt het op het Malieveld. En ook: ‘Oorlog is een keuze’

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

„3.000 euro? Op je muil!’” en „Vecht, vecht, vecht, studeren is een recht”, klinkt het maandagmiddag op het Malieveld in Den Haag. En: „Stop de eppocalyps”, verwijzend naar onderwijsminister Eppo Bruins (NSC). Hij krijgt, in verschillende bewoordingen, het ‘advies’ om af te treden. Net als twee collega-bewindslieden van NSC.

Op het veld, gelegen naast de tijdelijke Tweede Kamer en de A12, waren maandag duizenden studenten, medewerkers en bestuurders van hogescholen en universiteiten op de been om te protesteren tegen de besparing van het kabinet op het hoger onderwijs. De eis was duidelijk: de bezuinigingen moeten van tafel.

Die zijn verstrekkend. Vanaf 2025 wil het kabinet 175 miljoen euro per jaar besparen op 1.300 tot 1.700 onderwijsbeurzen voor jonge en ervaren docenten. Ook wordt bezuinigd door het aantal internationale studenten terug te dringen, studenten die langer doen over hun studie meer collegegeld te laten betalen en door te korten op het Fonds Wetenschap en Onderzoek. Het totale bedrag: zo’n 1 miljard euro per jaar.

Lees ook

Brede bezuiniging op onderwijssubsidies: ‘We snappen heel goed dat dit pijnlijk zal zijn’

MBO studenten van het Zadkine en Albeda college aan het werk op de Heijplaat Rotterdam.

‘Staken’

Op het Malieveld protesteren studenten vooral tegen de ‘langstudeerboete’ van 3.000 euro. Voor sommigen is dat niet het enige thema: hier en daar is ook een Palestijnse vlag te zien, of een leus als „Solidarity for Palestina”.

Op een podium op het veld benadrukt Thijs Roovers, voorzitter van de Algemene Onderwijsbond (AOb), nog maar eens hoe groot de bezuinigingen zijn. „Omgerekend twee hbo-instellingen of een grote universiteit”. Als het protest niets oplevert, zegt Roovers, wil hij het er niet bij laten zitten. „We zullen geen middelen schuwen. Als het moet, gaan we staken.”

Veel van de demonstranten doen ook mee aan de aansluitende protestmars. Die brengt ze onder meer langs de Tweede Kamer en het ministerie van Onderwijs. Hard boegeroep volgt, en de leus: „Onderwijs is een recht, geen privilege.” Niet ver daarachter roept een groep „onderwijs is een recht, oorlog is een keuze”. Het zijn demonstranten van onder meer de Communistische Jongerenbeweging, die net als enkele andere organisaties aanwezig waren om zich ook uit te spreken tegen de oorlog in Gaza.

Wie stonden op het Malieveld en waarom?


‘Grensbewaking doet niet alleen migranten pijn, maar ook de grensbewakers zelf’, toont deze Nederlandse documentaire

  • admin
  • November 25, 2024
  • 0

Ramon Gonzalez is politiechef van het politiekantoor in La Joya. Het plaatsje van zo’n drieduizend zielen ligt in de zuidpunt van Texas, vlak bij de grensrivier met Mexico. Gonzalez en zijn manschappen pakken dagelijks criminelen op die immigranten, soms met tientallen tegelijk, over de Rio Grande smokkelen. De jacht op beide groepen ontaardt geregeld in wilde achtervolgingen, soms met dodelijke afloop. Als Gonzalez terugdenkt aan hoe bij een van die incidenten een jonge vrouw uit Honduras zich schreeuwend aan zijn broekspijp vastklampte voordat ze stierf door de verwondingen als gevolg van het auto-ongeluk, moet hij huilen.

Gonzalez en zijn manschappen werden in 2022 enkele maanden gevolgd voor een documentaire van de Nederlandse regisseur Loretta van der Horst. De film van iets meer dan een uur geeft een zeldzaam inkijkje in ‘de achterkant’ van de grensbewaking en grenscontroles, een thema dat ook in Nederland sterk speelt. Vanaf 9 december worden de controles door de Koninklijke Marechausse aan de grenzen met Duitsland en België geïntensiveerd, tot voor kort taboe gezien het vrij verkeer van personen en goederen in Europa. Hiermee wil de rechtse coalitie onder meer illgale migratie en mensensmokkel beter bestrijden.

De documentaire The Border Crossed Us werd, mede vanwege de unieke interviews, onlangs genomineerd voor een Gouden Kalf, de belangrijkste filmprijs in Nederland. En op enkele Amerikaanse filmfestivals werd de film van Van der Horst ook vertoond.

Als er één gebied is dat de willekeur van getrokken grenzen laat zien, is het Texas wel

Loretta van der Horst
documentairemaker

De documentairemaker, die in Honduras werd geboren als kind van een Nederlandse vader en een Puerto Ricaanse moeder, kreeg niet alleen zicht op de enorme druk die het werk als grensbewaker met zich meebrengt, „Ik was ook nieuwsgierig naar de onvermijdelijke morele dilemma’s bij het controleren van een grens”, vertelt ze in een café in Eindhoven. Voor haar was namelijk één ding duidelijk: grensbewaking leidt hoe dan ook tot geweld, of het nu doden en gewonden bij politie-achtervolgingen zijn, gezinnen die gescheiden worden, of de deportatie van illegale migranten terug naar – vaak – onveilige gebieden.

Behalve morele dilemma’s wilde Van der Horst ook mogelijke frustraties van grensbewakers blootleggen. Zo is mensensmokkel veel lastiger te bestrijden dan drugssmokkel, zegt politiechef Gonzalez bijvoorbeeld. Bij de laatste pak je het product af, vernietig je de partij. Met mensen kun je dat niet doen. „Die deporteren we terug. Zo krijgen smokkelaars en hun kartels steeds nieuwe producten.”

Ook worstelen politie-officieren met de vraag of ze wel tot het hart van bendes en criminele netwerken weten door te dringen. Komen we wel genoeg toe aan de bendeleiders „in hun grote huizen en Mercedessen?”, vraagt Gonzalez’ collega, politie-inspecteur Manuel Casas zich af. En hoe loopt het met migrantengezinnen af, waar ouders en kinderen na arrestaties worden gescheiden, vraagt politieagent Mayra Garza zich af.

Van der Horst concludeert aan het eind van haar project: „Grensbewaking doet niet alleen immigranten pijn, ook grensbewakers zelf. En nu de politieke druk op die laatste groep toeneemt, zullen ze die pijn meer gaan voelen.”

Filmmaker Loretta van der Horst : Grensbewaking leidt hoe dan ook tot geweld. Foto: Loretta van der Horst

Willekeur

Texas is niet toevallig gekozen, vertelt Van der Horst. Een groot deel van de een à twee miljoen illegale migranten die tijdens de binnenkort afgelopen Biden-periode de zuidgrens van de Verenigde Staten overstaken, deed dat in deze regio. „Maar Als er één gebied is dat de willekeur van getrokken grenzen laat zien, is het Texas wel”, zegt Van der Horst. Het gebied was achtereenvolgens Spaans, Frans, en Mexicaans grondgebied, in de negentiende eeuw korte tijd onafhankelijk, en vanaf 1845 Amerikaans.

Gonzalez en zijn mannen en vrouwen mogen dan Amerikaanse staatsburgers zijn en met hun mooie uniformen vooropgaan in het beschermen van de Amerikaanse soevereiniteit, maar dat kan niet verhelpen dat migranten en smokkelaars de agenten nog steeds als deels Mexicaans beschouwen. „Vendidos [verraders], is een scheldwoord dat we regelmatig naar ons hoofd geslingerd krijgen”, zegt een politieman in de documentaire. „Een grensbewaker die uit New York komt, heeft daar veel minder last van”, voegt Van der Horst eraan toe.

De film kent drie hoofdpersonen die hun eigen weg vinden in de wereld van de grenscontroles, met alle bijbehorende frustraties en gevoelens van futiliteit. Een simpel evangelie als: ‘Grenzen zijn er nu eenmaal om bewaakt te worden’, volstaat niet, zo blijkt.

De meest bevlogen grensbewaker is de eerdergenoemde inspecteur Manuel Casas. Als een radiopresentator hem vraagt hoe hij zijn werk rijmt met zijn expliciet beleden christelijk geloof, zegt Casas: „Elke wet van mensen krijgt kracht door God. Hij heeft de wetten gemaakt. […] Het woord van God zegt ook dat er dienaren zijn. Deze dienaren dragen het zwaard […] Ze zullen de toorn van God over je brengen. […] Wie zijn die dienaren? Iedereen die werkt voor de overheid, inclusief de politieagenten.”

Prediker

Een bizarre motivatie, zal een gemiddelde Europeaan zeggen, maar voor veel conservatieve Amerikanen klinkt dit heel vertrouwd, vertelt Van der Horst. „In de VS, zeker in het zuiden, is het christelijk geloof veel belangrijker dan in Europa. Politiek en religie zijn daar veel meer met elkaar verweven.”

Bovendien is Casas in zijn vrije tijd prediker. Dus helemaal verbaasd was ze niet over diens christelijke drijfveren. „Al vond ik het best heftig”, zegt Van der Horst. „Inspecteur Casas zei eigenlijk dat alles wat agenten zoals hij doen, in de naam van God is.”

Een van de collega’s van Casas gooit het over een andere, meer humanitaire boeg. Mayra Garza is een alleenstaande moeder met drie jonge kinderen en raakte gewond bij een wilde achtervolging van een suv die vermoedelijk vol migranten zat. „Mayra raakte mij heel erg”, vertelt Van der Horst. „Ze maakte vroeger heel nare dingen mee, zoals mishandeling thuis. Nu wil ze met haar jacht op mensensmokkelaars het goede doen”, aldus de documentairemaker.

„Zo helpt ze mishandelde vrouwen in de buurt, zowel migranten als niet-migranten. Ze probeert ze wegwijs te maken, zodat ze – ondanks alle beperkingen, zeker voor illegalen – toch hulp kunnen krijgen. Het frustreert haar dat ze voor migrantenvrouwen zonder documenten – vaak tijdens hun reis door Midden-Amerika het slachtoffer van verkrachtingen en gruwelijke mishandelingen – weinig tot niets kan doen.”

Tussen goed en kwaad

Garza zoekt tastend haar weg in het mistige gebied tussen goed en kwaad, ziet Van der Horst. „Net zoals veel van haar collega’s zet ze oogkleppen op, door puur op haar taak te focussen: mensensmokkelaars vangen, the bad guys, zoals ze die noemt. Maar even later zegt ze ook dat ze zich goed realiseert dat veel vluchtelingen en migranten juist háár als the bad guy zien. Smokkelaars zijn voor vluchtelingen de good guys, want die willen hen tenminste in veiligheid brengen.”

Ook politiechef Ramon Gonzalez, ofwel the chief, zoals Van der Horst hem noemt, maakte indruk. Als leidinggevende durfde hij het aan groen licht te geven voor een filmproject over een controversieel onderwerp. „Gonzalez weet dat grensbewaking pijn doet en dat wilde hij laten zien”, aldus de regisseur. „Hij geeft ook in zijn eigen korps mensen ruimte voor het uiten van emoties, al moet je niet denken dat iedereen daar ’s avonds huilend naar huis gaat.”

Komen we wel genoeg toe aan de bendeleiders in hun grote huizen en Mercedessen, vraagt inspecteur Casas zich af

De politieman gelooft in zijn werk, vertelt Van der Horst, maar dan moet het wel ergens toe leiden. De leidinggevende in La Joya verbijt zich als collega Garza hem vertelt dat een belangrijke smokkelaar alweer op vrije voeten is gesteld na betaling van een sterk verlaagde borgsom (van 3 miljoen naar 112.000 dollar). Ook vreest Gonzalez voor de toekomst. De massale deportaties van illegale migranten (Trump heeft kiezers beloofd het aantal en tempo van deze deportaties flink op te voeren) „geven de kartels meer inkomstenbronnen”.

Of Gonzalez nog lang op het politiebureau in Zuid-Texas zal blijven, is de vraag. Van der Horst vertelt dat the chief ervan droomt ergens les te gaan geven.

Politievrouw Mayra Garza helpt mishandelde migrantenvrouwen

De documentaire The Border Crossed US is te zien via NPO Plus en Pathé Thuis