Ruim de helft van de zogenoemde ‘bruine vloot’ mag aan het begin van dit vaarseizoen de zeilen hijsen en uitvaren. Van de ruim 230 historische zeilschepen werden 115 veilig bevonden – zo laat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) donderdag weten – en daar komen er dagelijks meer bij. Afgelopen maanden heeft de inspectie aanvullend onderzoek gedaan naar het varend erfgoed, na een vernietigend rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid vorig jaar, ingesteld onder meer naar aanleiding van zes doden door ongevallen. De schepen die nog niet mogen uitvaren, zijn niet allemaal onveilig; een aantal is nog niet onderzocht; andere schepen moeten eerst herstelwerkzaamheden ondergaan; een aantal is afgemeld als historisch zeilschip.
Van alle schepen hebben zich er achttien helemaal niet gemeld, ondanks aanmaningen. „Wij hebben bij deze schepen het voornemen tot intrekking van het certificaat”, zegt Lex Borst, projectleider bij ILT. Een lijst met de 115 veilige schepen staat sinds donderdag op de ILT-website. „En daar komen op dit moment dagelijks nog vijf schepen bij”, aldus Borst. „Dat gaat hard.” Hij verwacht dat begin volgende maand „een kleine twintig schepen overblijven die absoluut niet mogen varen”.
Lees ook
Inspecteurs schrikken van grote gebreken van de bruine vloot – of controleren ze te rigide?
‘Veiliger’
De meest aangetroffen gebreken bij de historische zeilschepen betreffen rottende rondhouten van bijvoorbeeld gieken en gaffels, tuigage dat niet voldoet en ontbrekende sterkteberekeningen (om aan te tonen dat een onderdeel niet bezwijkt). „Het vergt tijd om deze zaken te herstellen. Toch lijkt dat wel te lukken, dankzij een verschrikkelijk grote inspanning die is geleverd door de keuringsinstanties, de schippers en de leveranciers. Wat dat betreft zit het glas halfvol.”
Of burgers vanaf nu weer met een gerust hart een reisje kunnen boeken op een van de historische zeilschepen, die inmiddels zijn uitgegroeid tot een toeristische attractie van formaat, wil de inspectie niet zeggen. „Absolute veiligheid kan niemand garanderen. Wat ik wel weet, is dat de schepen op die lijst door deze campagne een stuk veiliger zijn geworden.”
Doorgaans varen de zeilschepen op de Waddenzee, het IJssel- en Markermeer en in het Deltagebied. Aan boord komen volgens de branchevereniging BBZ jaarlijks ongeveer tienduizend gasten, zoals schoolklassen, vriendengroepen, families, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking of een bruidspaar met familie en vrienden.
Het onderzoek door de inspectie werd ingesteld door minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) na het tweede rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. De historische vloot was volgens dat rapport sinds zes jaar eerder, toen de raad óók al een rapport uitbracht na een dodelijk ongeval op een schip, „niet aantoonbaar veiliger” geworden. „Een pijnlijke constatering”, schreven de onderzoekers vorig jaar.
Directeur Paul van Ommen van de branchevereniging zegt „heel blij” te zijn met onderzoek. „Het is waardevol omdat wij ons geen onveilige situaties kunnen permitteren. Bovendien hebben in dit onderzoek schippers, keurmeesters en ILT goed samengewerkt. En het meest waardevol is dat deze partijen door dit onderzoek veel kennis hebben opgedaan.” Als voorbeeld noemt Van Ommen de introductie van een „tuigboek”, waarin schippers de aard van en de omgang met tuigage nauwkeurig vastleggen.
Lees ook
Na dodelijk ongeval zijn ‘bruine schippers’ extra scherp op houtrot. ‘Iedereen denkt: dit had mij kunnen overkomen’
