Tienduizenden mensen in Nederland zien zich als ‘soeverein’ en vinden niet dat de Nederlandse wetgeving op hen van toepassing is. Een klein deel daarvan denkt dat een gewelddadige strijd met de overheid in de toekomst onvermijdelijk is. Dat blijkt uit een dinsdag gepubliceerde analyse van inlichtingendienst AIVD. De beweging is groeiende in Nederland, en vormt daarmee een toenemende bedreiging voor de Nederlandse rechtsorde, aldus de AIVD.
Soevereine mensen hebben een „alternatieve opvatting van de rechts-geschiedenis”, zegt de AIVD. Deze mensen vinden dat wetten de facto contracten zijn waar zij zich alleen bij instemming aan hoeven te houden. Ook geloven zij in een kwaadaardige elite die alle pijlers van de samenleving domineert. Gebeurtenissen als de coronapandemie en de Toeslagenaffaire, in combinatie met het lage vertrouwen in de overheid en politiek, zorgen voor een voedingsbodem voor het gedachtegoed van deze groeiende groep.
Volgens de AIVD is de soevereine beweging op te delen in verschillende categorieën. De eerste groep is de grootste: enkele tienduizenden mensen die zoeken naar mogelijkheden zo onafhankelijk mogelijk te leven binnen het huidige systeem, zonder daarbij expliciet het systeem af te wijzen. Een tweede categorie, bestaande uit enkele duizenden mensen, wijzen dat systeem af.
Zij geloven dat de overheid illegitiem is en dat zij zich daarom niet aan de bestaande wetten en regels hoeven te houden. Ze ontmoeten elkaar op sociale media en internetfora alsook fysiek. Zij geven elkaar tips over hoe zij zich van de maatschappij kunnen afkeren. De derde categorie, volgens de AIVD een subcategorie van de tweede categorie, bestaat uit tientallen mensen die een toekomstige strijd met overheid als „onvermijdelijk” zien.
Hoewel het bij de kleine subcategorie van mensen, die geweld als onvermijdelijk zien, meestal blijft bij grootspraak of bedreigingen, kan het gedachtegoed van de ‘soevereinen’ geweld in sommige gevallen legitimeren. Bijvoorbeeld bij verkeerscontroles of uithuiszettingen. Leden van deze groep zouden zich ook organiseren om zich te kunnen verdedigen tegen de verwachte strijd met de overheid, bij sommigen zijn vuurwapens of andere wapens aangetroffen. Zo werden vorig jaar bij een huiszoeking dolken, samoeraizwaarden en vuurwapens aangetroffen en werd een ‘soevereine’ ex-militair vervolgd voor het aanschaffen van vuurwapens.
Lees ook
De burgemeester is doelwit van criminelen, ‘soevereinen’ en ontspoorde burgers: ‘Mijn vertrouwen in de mens heeft een kras opgelopen’
Een groeiende beweging
Volgens de inlichtingendienst is de meerderheid van de soevereinen in Nederland tussen de veertig en zestig jaar oud, iets wat overeenkomt met landen als de Verenigde Staten en Duitsland. De totale omvang van de beweging zou toenemen en de verwachting is dat die groei de komende jaren aanhoudt. Daarmee neemt de dreiging voor de democratische rechtsorde volgens de analyse ook toe, al is er voorlopig nog geen sprake van een existentiële bedreiging.
Zo schrijft de AIVD dat er steeds meer sprake is van intimidatie en bedreiging van onder meer lokale politici, ambtenaren, rechters, journalisten en wetenschappers uit de hoek van deze beweging. Hoewel het gros van de soevereinen in Nederland een geweldloos verleden zou kennen, zijn er de afgelopen tijd „kleine gewelddadige confrontaties geweest met politie en deurwaarders”. De verwachting is dat deze incidenten gaan toenemen, omdat steeds meer mensen ervoor kunnen kiezen hun rekeningen en belastingen niet meer te betalen.
