Allemaal krijgen ze dertig, veertig telefoontjes per dag van wildvreemde mannen. En daar blijft het niet bij, zegt advocaat Ina Brouwer. Op straat reed een auto langs een studente die op een van de bangalijsten staat. Het raampje ging naar beneden: hé, jij bent die en die! „Paniekaanvallen. Huilbuien. Sommige studentes schrijven zich uit bij de universiteit”, zegt ze. „Ze willen niet meer studeren, weg uit Utrecht.”
In de afgelopen weken belandden Utrechtse studentes op twee ‘bangalijsten’. Bij hun naam, foto, telefoonnummer en studentenhuis staan teksten als „vies geil”. Anderen worden „draken” genoemd. Van de tweede lijst zijn de makers onbekend. De eerste lijst is verzonnen door leden van het Utrechtsch Studenten Corps. De politie hield vrijdag twee twintigjarige mannen aan. Ze worden verdacht van belediging, smaad en laster.
Het corps schorste meerdere leden voor onbepaalde tijd, maakte excuses en belooft een cultuurverandering. De Universiteit Utrecht en Hogeschool Utrecht zetten de financiering van de vereniging voor dit kalenderjaar stop.
Ina Brouwer (73) staat de ouders van een aantal van de vrouwen op de lijsten bij. Ouders en dochters deden samen aangifte. Ze is advocaat gespecialiseerd in privacy en voormalig Tweede Kamerlid van de Communistische Partij Nederland en GroenLinks. Ook is ze al langer kritisch over de cultuur van het corps, waar ze zelf („lang geleden”) lid van was. De ouders die Brouwer bijstaat willen dat ze die cultuur aanpakt. Hoe gaat ze dat doen?
Waarom deden de ouders aangifte?
„Studenten wilden niet dat bekend wordt bij het USC en de daders dat zíj aangifte hebben gedaan. Ze zijn bang voor represailles. Ouders zeiden: maar dit kan niet zonder gevolgen blijven. Ze zagen wat het deed met hun kinderen. Dus namen zij het voortouw. Uiteindelijk besloten een paar dochters om ook aangifte te doen.”
Hoe zou u de cultuur omschrijven die de ouders willen veranderen?
„Ik ben in mijn studententijd lid geweest van de vrouwenvereniging Magna Pete, een voorloper van Vindicat, het Groningse corps. Na twee jaar liep ik gillend weg. Ik kom uit een gezin waar mannen en vrouwen gelijk behandeld worden en was gekleineer niet gewend. Dat gebeurde wel. ‘Oh, daar komen de gleuven weer’, zeiden de jonge heren bijvoorbeeld als wij als vrouwen de sociëteit binnenstapten. Ik dacht: wat hóór ik? De mannen deden het af als een grapje en hielden vast aan wat ze ‘oude tradities’ noemden.”
Zo zijn toch niet álle mannen?
„Natuurlijk niet. Het zijn heus niet alle mannen, maar die machocultuur wordt wel getolereerd. Nog steeds. Ook door reünisten. Het Utrechtse mannencorps had vorig jaar een feest waar een prostituee aanwezig was, reünisten kwamen daar ook. Ik heb daar beelden van gezien. Dan zie je ze naast deze vrouw staan alsof ze naast een koe staan. Het is vreselijk.”
„Wat deze cultuur nu verergert: dit gedrag belandt in de digitale wereld. Het effect voor de meisjes die op de lijst staan is daarmee vele malen groter. Naam, adres en telefoonnummers zijn dankzij internet overal. De lijst is duizenden keren gedeeld.”
Op welke manier kunt u daar juridisch iets mee?
„Volgens de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is het onrechtmatig, oftewel niet toegestaan, om zonder toestemming persoonsgegevens te verwerken – adres en telefoonnummers onder andere. En bijzóndere gegevens, dat zijn extra privacygevoelige persoonsgegevens, al helemaal niet. Onder andere over seksualiteit. Op basis van de AVG kun je om verwijdering vragen. Dat gaan we doen. Ook bij de platforms waar het op staat. En we gaan de daders aansprakelijk stellen voor de geleden schade en een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Bestuursrechtelijk willen we ook de vereniging aansprakelijk stellen.”
Waarvoor?
„Na vorige bangalijsten zijn convenanten ondertekend waarin staat: we willen voorkomen dat dit nog een keer gebeurt en we gaan effectieve maatregelen nemen. Dat is duidelijk mislukt. We willen voor elkaar krijgen dat de verenigingen aangescherpte regels maken, die vervolgens ook streng gehandhaafd worden. Doe je iets wat niet mag, dan kun je vertrekken.”
„ Daarnaast kent het strafrecht per 1 januari de wet die doxing strafbaar stelt. Dat is intimideren door privé-informatie te publiceren. Hier is zeker privé-informatie gepubliceerd en dat was zeker bedreigend.”
Hoe u het nu uitlegt is het gevolg van de publicatie bedreigend. Maar bij doxing moet het dóél toch intimidatie zijn?
„Bij dit type doxing wordt altijd gezegd: het was een grapje, ik deed het niet om iemand te kwetsen. Maar opzet kan bijvoorbeeld ook indirect zijn, als je had kunnen weten wat de gevolgen waren. Het oogmerk van deze jonge heren was ongetwijfeld vooral om andere corpsleden te imponeren. Goh, die durven! Dit is op het randje! Maar dat houdt ook in dat de daders al wisten dat het niet deugde en intimiderend was. Dat is ook een vorm van opzet in het strafrecht.”
U heeft ook contact met de hogeschool en universiteit. Welke rol hebben zij hierin?
„Eerder hoorde je weleens: verenigingen zitten in hun eigen huis, zij mogen hun eigen regels opstellen. Dat is onjuist. Als er iets gebeurt in een vereniging gebeurt dat tegen de wet is, dan moet dat consequenties hebben. In Amerika stellen universiteiten gedragsregels op. Studenten moeten die regels, waaruit de normen en waarden van de instellingen blijken, ondertekenen. Overtreed je die, dan kun je verdwijnen. Niet na een waarschuwing, maar meteen.”
„En ik pleit ook voor verklaringen van het bedrijfsleven en de top van de overheid – dat is de plek waar veel van deze mannen terechtkomen. Zij zouden moeten stellen: mensen die zo met vrouwen omgaan, nemen wij niet aan. Want wie wil nou als topvrouw worden aangenomen naast een topman die dit normaal vindt?”
Lees ook
Van ‘banga’s’ tot ‘draken’; Utrechtse studenten weten dat de bangalijst nooit is verdwenen
