Berlusconi, Zuma, Perón: een populist aan het roer is slecht voor de economie

Posted on April 3, 2024 by admin

In Nederland is de PVV dicht bij de regeringsmacht, in Frankrijk ligt Marine Le Pen voorop in de peilingen. Giorgia Meloni is sinds anderhalf jaar premier van Italië, in Portugal brak vorige maand het radicaal-rechtse Chega door. Het rechts-populisme is aan een opmars bezig, ook buiten Europa. Politici die – elk op een eigen manier – zeggen namens het volk de gevestigde orde te bestrijden, vallen electoraal in de smaak. Donald Trump kan in 2025 zomaar weer in het Witte Huis zitten. Leiders met populistische trekken als Recep Tayyip Erdogan (Turkije) en Narendra Modi (India) zitten intussen al jaren vast in het zadel.

De populistische opmars betekent in economisch opzicht weinig goeds. Want de economische prestaties van populisten zijn over het algemeen ondermaats, zo blijkt uit een groot historisch dataonderzoek van drie Duitse economen, dat in december verscheen in het Amerikaanse economenvakblad American Economic Review.

De economen, verbonden aan het gerenommeerde Institut für Weltwirtschaft (IfW) in Kiel, onderzochten het effect op de economie van regeerperiodes van populisten – van rechts én links – over een lange periode, namelijk van 1900 tot en met 2020. De belangrijkste conclusie uit het onderzoek: „De economische kosten van het populisme zijn hoog.” Vijftien jaar na het aan de macht komen van een populistische leider valt het bbp per hoofd van de bevolking gemiddeld 10 procent lager uit, vergeleken met een door de onderzoekers bedacht scenario waarin er géén populist had geregeerd.

In het artikel, getiteld Populist Leaders and the Economy, passeert een bonte stoet aan 51 leiders de revue die de onderzoekers als ‘populist’ classificeren, van Adolf Hitler (Duitsland) tot Juan Perón (Argentinië) en van Silvio Berlusconi (Italië) tot Jacob Zuma (Zuid-Afrika).

Bij de selectie van de leiders baseerden de economen zich op een definitie van populisme die nu gangbaar is bij politicologen: een populist is een politicus voor wie de tegenstelling tussen „het volk” en „de elite” leidend is.

Lees ook
Het economische beleid van radicaal-rechtse partijen is óók radicaal-rechts, zegt deze wetenschapper

Prestatie duikt omlaag

Kort nadat de meeste van die populisten aan de macht zijn gekomen, duikt het bbp per hoofd van de bevolking in het desbetreffende land onder een economisch ‘basispad’, dat de onderzoekers construeerden met hulp van algoritmes. Dat effect zie je bijvoorbeeld bij Perón, Hitler, Berlusconi en Zuma, en ook bij leiders als Indira Gandhi (India), Robert Fico (Slowakije) en Hugo Chávez (Venezuela).

Niet alle populistische leiders presteerden in de onderzochte periode (tot en met 2020) slechter dan het basispad. De nu nog regerende leiders Benjamin Netanyahu (Israël), Narendra Modi (India), en Viktor Orbán (Hongarije) laten prima economische resultaten zien. Hun prestaties op de langere termijn en in relatieve zin zijn echter nog „onduidelijk”, staat in het artikel. Slechts enkelen, onder wie de Boliviaan Evo Morales, deed het bovenmatig goed.

Het megaonderzoek, gebaseerd op big data en meer dan 20.000 pagina’s aan literatuur, leverde nog een hele waaier aan resultaten op. Zo neemt bij populisten de ongelijkheid onder de bevolking níét meer af dan onder niet-populisten – hoewel populisten vaak voor „het volk” zeggen op te komen. Populisten blijken verder vaak ongedisciplineerd met overheidsuitgaven, de staatsschuld loopt bij hen bovengemiddeld snel op.

Ze zijn ook protectionistisch: ze verhogen relatief vaak importheffingen en werpen barrières op voor buitenlandse investeringen. Intussen schaden ze vaak de rechtsstaat: de rechterlijke macht, de persvrijheid en vrije verkiezingen komen onder druk te staan. En ten slotte blijken populisten relatief lang aan de macht te blijven én vaak weer terug aan de macht te komen.

De Argentijnse president Juan Perón met zijn vrouw Eva Perón in 1952. Hij legde import én export aan banden, net als buitenlandse investeringen.

Wie is populist, wie niet?

Dit is een breed opgezet onderzoek, over economie én politiek, over een héél lange periode en bovendien over populisten van allerlei pluimage. Het roept direct veel vragen op, zoals: hoe bepaal je wie populist is, en wie niet? Hoe meet je precies hoe een economie zich zou hebben gedragen zónder populist aan de macht? En: waaróm scoren veel populisten op economisch terrein relatief slecht?

NRC sprak met een van de onderzoekers, Manuel Funke. In 2018 besloot hij met zijn collega’s Moritz Schularick (nu directeur van het IfW) en Christoph Trebesch de stap naar het ambitieuze onderzoek te wagen.

„We lazen allerlei artikelen over waarom het populisme electoraal zo succesvol was”, vertelt Funke in een videogesprek. „We zagen ook dat mensen als de Amerikaanse president Trump, de Turkse president Erdogan en de Hongaarse premier Orbán al aan de macht waren. En dus dachten we: we moeten een stap verder gaan en niet alleen de achtergrond van het populisme onderzoeken, maar ook de consequenties ervan.”

Het resultaat, ruim vijf jaar later, is een lijvig artikel van bijna tweehonderd pagina’s. „Computers stonden uren te rekenen op basis van lange programmeercodes”, zegt Funke.

Bij de selectie van de 51 leiders was doorslaggevend of de tegenstelling ‘volk versus elite of establishment’ daadwerkelijk „centraal” stond in de retoriek en het politieke programma van de leiders, zegt Funke. Populisten van links hebben het vooral op economische elites gemunt, terwijl die op rechts vooral culturele elites en vreemdelingen aanvallen.

De onderzoekers zeggen streng te hebben geselecteerd, op basis van 770 academische bronnen over het populisme. Sommige leiders kwamen alleen een bepaalde periode door de populismetest. Bij de Indiase leider Indira Gandhi bijvoorbeeld werd alleen haar eerste regeerperiode (1966-1977) meegenomen in het onderzoek, haar tweede (1980-1984) niet: ze had haar anti-eliteretoriek inmiddels laten vallen.

Het oordeel over wie wel en niet een populist is, „gaat onvermijdelijk gepaard met een zekere mate van subjectiviteit”, staat in het artikel. Er waren „grensgevallen”, vertelt Funke, bijvoorbeeld Vladimir Poetin, de Russische president. Hij werd uiteindelijk niet als populist geclassificeerd. „Helemaal in het begin van zijn carrière keerde hij zich in zijn retoriek tegen elites, maar dat duurde maar kort.”

Economische dubbelgangers

Hoe bepaal je wat er met een economie zou zijn gebeurd als in een bepaalde periode géén populist had geregeerd? Funke, Schularick en Trebesch zetten de zogeheten dubbelganger-methode in. Per onderzocht land werd met algoritmes een ‘mandje’ gemaakt met enkele landen die samen historisch gezien (vrijwel) dezelfde groeicijfers vertonen. Dat was de ‘dubbelganger’. Vervolgens keken ze of de bbp-groei in het bewuste land afweek van die van de dubbelganger.

Het is een methode die macro-economen weliswaar vaak gebruiken, maar ook eentje die vatbaar is voor fouten. Vergelijk je geen appels met peren?

Om er zeker van te zijn dat de vergelijking tussen populist en dubbelganger wel echt standhield, voerden de drie economen allerlei controles uit. Daarbij moesten ze rekening houden met méér dan alleen de ontwikkeling van het bbp. Ook andere omstandigheden moesten overeenkomen. Als een populist bijvoorbeeld aan de macht kwam na een financiële crisis of hoge inflatie – dat is nogal eens het geval – moesten de landen in het mandje óók aan die karakteristieken voldoen.

Na al dat getest bleef de conclusie „robuust” overeind dat populisten economisch slecht scoren, zo staat in het artikel. Dat geldt voor links- én rechts-populisten.

Rechts-populisme is wereldwijd aan een opmars bezig, blijkt onder meer uit het feit dat Giorgia Meloni anderhalf jaar geleden premier van Italië werd.

Maar waarom? De ene populist is de andere niet. Het doel van de studie was niet voor elk van deze individuele populisten een ‘verklaring’ te vinden, zegt Funke. Maar de economen laten, door eigen data met die van anderen te koppelen, wel „algemene patronen” zien in het beleid van populisten. Beleid dat ongunstig kan uitpakken voor de economie.

Populisten zijn allereerst slecht met begrotingsdiscipline. De staatsschuld valt na vijftien jaar gemiddeld 10 procent hóger uit dan in een niet-populistisch scenario, laten de onderzoekers zien.

Dat mag niet verbazen. Economen houden zich al langer bezig met dit populisme-via-de-staatsbegroting, vaak door Latijns-Amerikaanse leiders toegepast in de jaren zestig, zeventig en tachtig. Het eindigde vaak in ellende. Een kortstondige economische groeispurt werd gevolgd door financiële instabiliteit en verarming.

Voor een deel, zegt Funke, past ook Adolf Hitler in dit beeld van ongeremde uitgaven. Hij gaf de economie van nazi-Duitsland een enorme zet met zijn stimuleringsprogramma, zonder aan de gevolgen op de langere termijn te denken. Toch is Hitler een geval apart, zegt Funke, omdat de economische ineenstorting van Duitsland daarna niet los kan worden gezien van de verwoesting door de (door hemzelf begonnen) Tweede Wereldoorlog.

Populisten als protectionisten

Protectionisme is een andere factor in de ondermaatse economische prestaties van populisten. Neem Argentinië, zegt Funke. „Tot medio twintigste eeuw was het een land dat zich economisch kon meten met Europese landen en de VS. En toen begon het protectionisme.” Perón, die er voor de eerste keer president was tussen 1946 en 1955, streefde economische zelfvoorziening na. Hij legde import én export aan banden, net als buitenlandse investeringen.

Dat beleid werd voortgezet in Argentinië, kampioen in het populisme, door leiders als Carlos Menem (jaren negentig) en Néstor en Cristina Kirchner (jaren 2000/2010). Met de overheidsfinanciën namen ze het ook al niet nauw. Het gevolg: Argentinië is al decennia de grootste klant van het Internationaal Monetair Fonds.

Dan is er de aanval van veel populisten op de instituties; de onafhankelijke rechtspraak, de pers. En in sommige gevallen ook op vrije en eerlijke verkiezingen. „Uit veel andere literatuur blijkt dat democratie en economische groei positief aan elkaar zijn verbonden. Als populistische leiders die instituties voortdurend aanvallen, betaalt het land daar een economische prijs voor. Kijk naar Venezuela onder Chávez en Maduro. Je kunt daar niet meer veilig zakendoen, er was kapitaalvlucht, veel mensen zijn het land ontvlucht. Die twee hebben het land in korte tijd tot een humanitair noodgeval gemaakt.”

Op een andere manier ondermijnend voor het economisch vertrouwen was de Italiaan Silvio Berlusconi (driemaal premier tussen 1994 en 2011). „Sinds hij aan de macht kwam, stagneert de Italiaanse economie. Hij was voortdurend in conflict met rechters. Zijn belangen gingen boven al het andere.”

Lees ook
Niet het fascisme, maar het populisme is terug

Berlusconi’s strijd met de instituties leidde af van noodzakelijke economische hervormingen, zegt Funke. „Italië heeft veel tijd verloren.”

Iemand die veel vormen van populistisch beleid combineerde – oplopende begrotingstekorten, protectionisme, strijd met de instituties – was en is Donald Trump, oud-president van de VS, en nu opnieuw presidentskandidaat. „Een superpopulist, eigenlijk”, zegt Funke. Trumps ambtstermijn eindigde echter ná het onderzoek, dat reikt tot het jaar 2000. Daarmee is het presidentschap van Trump te kort geleden voor een vergelijking met een ‘dubbelganger’. „Over een jaar of tien, vijftien wordt het interessant om te kijken wat het effect is geweest”, zegt Funke. Toevallig waarschuwde de begrotingswaakhond van het Amerikaanse congres, de Congressional Budget Office, onlangs voor de risico’s van Trumps belastingverlagingen op de langere termijn. Die dreigen te leiden tot financiële instabiliteit.

Ook de economische erfenis van een nog regerende populist als Erdogan is nu niet duidelijk, zegt Funke. Weliswaar scoort hij in het onderzoek niet veel slechter dan de dubbelganger. „Maar Erdogans zware bemoeienis met de centrale bank kan zomaar een negatief lange termijneffect op de economie hebben.” Funke wijst op de hoge inflatie in Turkije, bijna 70 procent.

Populisme houdt aan

Voorlopig zijn we nog niet van het populisme af, denkt Funke. Uit het onderzoek blijkt dat populisten nogal eens terugkeren aan de macht. Bijna een derde van de 51 populistische leiders uit het onderzoek diende twee of meer ambtstermijnen. Bij niet-populisten is dat 16 procent.

Bovendien biedt de huidige tijd een „perfecte voedingsbodem” voor méér populisme, zegt Funke.

Nogal eens komen populisten aan de macht te midden van een crisis of een schok. Anno 2024 ligt de Covidpandemie nog vers in het geheugen, is de inflatiegolf niet uitgewerkt en woeden meerdere oorlogen.

De naderende machtsdeelname van de PVV in Nederland, het scenario van een doorbraak van Le Pen in Frankrijk, en de verwachte winst van rechts-populistische partijen bij de Europese verkiezingen in juni zijn volgens Funke reden tot zorg. „Het kan allemaal jarenlange negatieve gevolgen gaan hebben, voor de economie, maar ook voor de democratische instituties.”

Jammen, neerschieten, hacken: wat kun je doen tegen aanslagen met drones?

admin
November 15, 2024
0

Een vuurstraal daalt neer op het bos en maakt korte metten met iedereen die zich tussen de bomen verschuilt.

Het is geen drakenscène uit Game of Thrones, maar een vloeibaar thermiet spuwende drone die Oekraïense strijdkrachten inzetten tegen het Russische leger. Het filmpje circuleert sinds september op sociale media en past in een lange reeks frontvideo’s van drones die soldaten en militaire voertuigen uitschakelen met explosieven vanuit de lucht. Dood en verderf, verpakt in hardrock en snedige teksten: dat is oorlogspropaganda in de 21ste eeuw.

Huiveringwekkend. Vooral de wetenschap dat dit soort drones, in elkaar geknutseld met 3D-printers en huis-tuin-en-keukentechniek, niet alleen aan het front kunnen vliegen. De ingrediënten zijn overal te koop en de killer drones zijn net zo makkelijk in te zetten voor terroristische aanslagen, op plekken waar geen oorlog woedt. Wat kun je daartegen doen?

Luitenant-kolonel Arjen Nijkamp moest even slikken toen hij de vliegende vlammenwerper zag. Daar helpt geen kippengaas tegen – dat materiaal spannen Russische soldaten boven de loopgraven om drones af te weren.

‘Head Joint Nucleus C-UAS’ staat op zijn visitekaartje: counter-uncrewed aircraft systems, drones dus. Het counter-drone peloton telt tientallen specialisten die vallen onder het Grondgebonden Luchtverdedigingscommando ,

Regelmatig worden zij door de politie ingeschakeld om te assisteren bij de beveiliging van grote evenementen – potentiële plekken voor aanslagen. Denk aan de intocht van Sinterklaas, Koningsdag, de Nationale Dodenherdenking op de Dam of de NAVO-top in Den Haag. Nijkamp: „Vroeger waren we bang voor een man in een vrachtwagen. Het gevaar komt nu ook van boven. Je moet denken in drie dimensies.”

Hightech hondenkennel

Het counterdrone-testcentrum zit in een voormalige hondenkennel op een kazerne in de Peel. Hier hebben ze toestemming om met hightech wapens te experimenteren om droneaanvallen af te weren. Eigenlijk is vliegen met drones in de buurt van een vliegveld verboden, maar voor Nijkamp is een telefoontje naar luchtmachtbasis Volkel, om de hoek, genoeg.

Naderende drones zie je aankomen met detectiecamera’s, radars of met microfoons die het zoemende geluid opvangen – detectie is vaak een combinatie van die methoden. De mobiele radars van het Nederlandse bedrijf Robin Radar, ooit ontwikkeld door TNO om vogels te herkennen, kunnen de kleinste drones waarnemen. Defensie doneerde onlangs nog 51 van deze systemen aan Oekraïne.

Om drones uit te schakelen hoef je ze niet per se neer te schieten. ‘Jammen’ met stoorzenders is een gangbare strategie. De draagbare stoorzenders kun je enigszins nauwkeurig richten en hebben een reikwijdte van ongeveer twee kilometer. Ze drukken het controlesignaal van de dronepiloot weg met een krachtiger signaal, op de wifi-frequenties. Dan krijgt de drone geen instructies meer, blijft stil hangen of keert terug naar de thuisbasis.

De andere optie is verstoring van het GPS-signaal, maar dat is gevaarlijk in gebieden waar luchtvaartverkeer is.

Drones hacken kan ook: je verstoort dan de geplande route en dwingt de drone te landen op een veilige plek. Hacken is lastiger nu de drones hun datacommunicatie versleutelen. Volgens de wet is het bovendien computervredebreuk, dus niet toegestaan. Maar dat is je laatste zorg als er een drone met een granaat op je afkomt. Moderne drones zijn al ‘storingsproof’: als het signaal verstoord wordt, navigeren ze verder op basis van beeldherkenning of gebruiken lidar, een combinatie van radar en laser die in het donker werkt. Zo vinden ze zelf hun doel, in een tevoren aangegeven gebied. Kunstmatige intelligentie doet de rest.

Paraplu

Nijkamp gaat voor in het magazijn van de voormalige hondenkennel, daar ligt materiaal waar de C-UAS-unit mee oefent. De meeste antidrone-apparatuur is mobiel; ze past ook op het dak van een gebouw, om tijdens de Dodenherdenking een beschermende ‘paraplu’ boven de menigte op De Dam te creëren. Die keer dat het C-UAS-team ingreep, ging het om iemand die de regels overtrad, maar geen kwaad in de zin had.

Als storen niet werkt, dan zijn de tragere drones te ‘pakken’ door een vangnet af te schieten met een andere drone, zoals de Dronecatcher van het Nederlandse Delft Dynamics. Neerschieten met kogels is lastig – zeker bij de nieuwste generatie FPV-drones (first person view); die halen 300 kilometer per uur, sneller dan een racewagen.

De filmpjes uit Oekraïne openden bij het grote publiek de ogen voor gevaar uit de lucht en antidronemaatregelen hebben in Europa hoge prioriteit. De EU benadrukt tegelijkertijd hoe nuttig drones kunnen zijn, bijvoorbeeld voor snel hulptransport met medicijnen en medische hulpmiddelen – niet alleen voor makelaarsvideo’s.

Maar bij evenementen moeten ze wegblijven. De Franse politie haalde tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs vijftig drones uit de lucht. „Die detectie is nog niet waterdicht. Je zit er eigenlijk op te wachten dat het een keertje mis gaat”, zegt Wiebe de Jager.

Hij is een ervaren dronepiloot en houdt op dronewatch.nl het nieuws bij – ook dat over de snelgroeiende anti-dronemarkt. Er is strenge regulering voor waar en hoe je met drones mag vliegen, en waar je je moet registreren. Regels beschermen echter niet tegen terreuraanslagen.

Zijn eerste drone kocht De Jager tien jaar geleden: een DJI Phantom 2 Vision Plus. Hij betaalde destijds 1.100 euro voor een drone van anderhalve kilo waar hij een kwartiertje mee kon vliegen. Tegenwoordig heb je voor de helft een drone die zes keer lichter is en drie keer zo lang vliegt, met een veel betere camera en sensoren om botsingen te mijden. „De dronetechniek gaat knetterhard en is bijna niet te reguleren.”

If it flies…

De politie organiseerde in het verleden droneclashes, wedstrijdjes om te oefenen tegen goede dronevliegers. In de militaire wereld is het allang geen spelletje meer. Het front verandert in Star Wars. Drones die vechten tegen drones, of je schiet ze met lasers uit de lucht, zoals Israëls Iron Beam, die met 100 kilowatt vermogen een euromunt op tien kilometer afstand kan raken. Het kost alleen stroom, geen kogels.

Over vijf jaar hebben we dat ook in Nederland, denkt luitenant-kolonel Nijkamp. Het past ook in zijn ‘toolbox’ maar is niet het meest handige wapen voor inzet in Nederland: schiet je een drone uit de lucht boven een menigte, dan raken er toch mensen gewond.

Een andere variant is high power microwave, een elektromagnetische golf die een onzichtbare mokerslag uitdeelt aan de elektrische motors in een drone. Je mept er in één keer een zwerm drones mee uit de lucht. Zoals leverancier Epirus zegt: „If it flies, it dies.”

Dat is een oude slogan uit het Amerikaanse leger, zegt Nijkamp. „In dit dronetijdperk moet je het aanpassen. If it flies, you die.”

Rechtse meerderheid in Europees Parlement wil de anti-boskapwet afzwakken

admin
November 14, 2024
0

In Brussel wordt opnieuw gesnoeid in groene Europese plannen. Een meerderheid van het Europees Parlement wil de invoering van de omvangrijke ontbossingswet niet alleen uitstellen, maar ook afzwakken. Om dat te bereiken, sloegen centrumrechtse Europarlementariërs donderdag de handen ineen met de radicaalrechtse flank, een unicum.

De ontbossingswet, bedoeld om boskap tegen te gaan, werd gezien als een historische mijlpaal in het Europese natuur- en klimaatbeleid. Bedrijven die zich bezighouden met de import van hout, papier, palmolie, rubber, soja, koffie en vlees moeten voortaan aantonen dat hun producten niet afkomstig zijn van land dat illegaal is ontbost. Het parlement had al ingestemd, de lidstaten waren akkoord, de Europese Commissie was aan de uitvoering begonnen en bedrijven bereidden zich voor.

De kanteling rond de ontbossingswet tekent de verschuivende machtsbalans in het parlement

Na een stevige lobby vanuit de landbouw, de industrie en het buitenland stelde de Commissie vorige maand al voor de invoering met één jaar uit te stellen, naar 2026. Donderdag deed een rechtse meerderheid in het Europese Parlement daar nog een schep bovenop: de wet moet niet alleen worden uitgesteld, maar ook op punten worden versoepeld.

De kanteling rond de ontbossingswet tekent de verschuivende machtsbalans in het parlement. De drie grote fracties van christendemocraten (EVP), sociaal-democraten (S&D) en liberalen (Renew) vormen nog altijd de coalitie waar de Europese Commissie op leunt. Maar de verhoudingen beginnen te verzuren, omdat de grootste fractie, de EVP, sinds de verkiezingen in juni desgewenst ook naar rechts kan buigen. Woensdag bleek al dat de benoeming van de nieuwe Eurocommisssarissen in een moddergevecht is ontaard waarbij links en rechts elkaar in een wurggreep houden.

Donderdag zocht de EVP steun van radicaalrechts om de belangrijke natuurverordening aan te passen en uit te stellen. Dat lukte. Een aantal bedrijven reageerde opgelucht, natuurorganisaties zijn juist bezorgd. „Een schandelijk moment voor de EVP en een verraad van haar toezeggingen aan Europese burgers, vooruitstrevende bedrijven, de bossen van de wereld en ons klimaat”, stelde het Wereld Natuur Fonds.

Onzekerheid

Van de Ontbossingswet, die twee jaar geleden door het Europees Parlement was aangenomen, was twee maanden geleden al duidelijk dat die zou worden uitgesteld. Toen adviseerde de Europese Commissie daartoe.

Met name vanuit Duitsland kwam de klacht dat bedrijven nog niet klaar waren om een goed registratiesysteem in te voeren. Vooral kleine bedrijven zouden moeite hebben om de ingewikkelde productieketens in kaart te brengen. Een van de sectoren die met de wet te maken krijgt is de Duitse autoindustrie: het leer voor autostoelen komt uit het Amazonegebied.

Er was ook verzet uit andere landen, bijvoorbeeld uit Brazilië, waarvan 30 procent van de export onder de wet zou vallen. De Braziliaanse overheid noemde de regels onlangs „eenzijdig en bestraffend”. De regering van Indonesië deed de wet af als een vorm van imperialisme. Ze kregen dit najaar bijval van de baas van de Wereldhandelsorganisatie WTO.

Tegelijkertijd waarschuwden meer dan vijftig grote bedrijven, waaronder Nestlé en Michelin, juist tegen uitstel. Nu de wet eenmaal was aangekondigd, zeiden zij, zou uitstel onzekerheid veroorzaken en investeringen op het spel zetten.

Omdat het parlement zich mocht uitspreken over het voorstel van de Commissie, kwamen nieuwe onderhandelingen op gang. De EVP kwam daarin twee weken geleden onverwachts met voorstellen om de wet ook te versoepelen. De EVP was voor de verkiezingen nog een groot voorstander van de wet, maar spreekt sinds kort van „een bureaucratisch monster”. „Deze wet was zo’n gedrocht geworden met zoveel rompslomp dat we hebben gezegd: dit is niet de bedoeling”, zegt CDA-Europarlementariër Ingeborg ter Laak, aangesloten bij de EVP. De huidige wet dreigt volgens haar te ingewikkeld uit te pakken, met name voor kleine boeren buiten Europa. „We zijn voor de wet, maar het moet werkbaar zijn.”

Op een aantal belangrijke punten kreeg de EVP donderdag steun van radicaalrechtse partijen. Daardoor ging een meerderheid akkoord met een voorstel om landen met minimale risico’s op illegale boskap uit te zonderen. Landen die sinds 1990 in totaal geen bosareaal verloren, krijgen in dit voorstel een ‘zonder risico’-label: producten uit die landen worden vrijgesteld. Milieuorganisaties hebben hier kritiek op, omdat soms oud bos is vervangen voor nieuw bos en producenten de wet makkelijker kunnen omzeilen.

Het uitstel is nu een feit. De voorstellen om de wet te versoepelen zullen eerst door de Europese Commissie en de EU-landen worden bestudeerd. Daar viel de afgelopen tijd bereidheid te horen om de wet aan te passen, maar ook de angst dat de hele wet dan weer ter discussie komt te staan.

Duits topeconoom: ‘De relatie tussen politiek en economie in Duitsland is ongezond’

admin
November 14, 2024
0

Het Duitse businessmodel berustte op goedkoop gas uit Rusland en een schijnbaar onverzadigbare afzetmarkt in China. En de VS bekostigden de Duitse defensie.

Maar aan de goedkope energie uit Rusland kwam in februari 2022 een abrupt einde, de economische groei in China stagneert, en sinds de oorlog in Oekraïne steekt Duitsland weer meer geld in defensie – hoewel de afhankelijkheid van de VS nog altijd enorm is.

Ziehier de korte samenvatting van de grote problemen waarmee Duitsland kampt. Over de vraag hoe de Duitse business nieuw leven in te blazen is – de economie krimpt in 2024 voor het tweede jaar op rij – viel vorige week de regering onder kanselier Olaf Scholz (SPD). De coalitie van zijn sociaal-democraten, de Groenen en de liberale FDP werd het niet eens over welke weg ze moest inslaan. De FDP wilde ondanks alles vasthouden aan de roemruchte Schuldenbremse, die de overheid streng beperkt schulden aan te gaan. SPD en Groenen wilden wel extra ruimte.

Hoe nu verder? Marcel Fratzscher, hoofd van het gerenommeerde economisch onderzoeksinstituut Deutsche Institut für Wirtschaftsforschung, evalueert de politieke en economische situatie.

Veel commentatoren stellen nu dat de coalitie van SPD, Groenen en FDP gedoemd was te mislukken. Ziet u dat ook zo?

„Nee. Het akkoord tussen de drie partijen was goed, het stelde de juiste prioriteiten. Maar enkele maanden na het aantreden van de regering begon de oorlog in Oekraïne en dit zette alles op zijn kop. Voor defensie bleek veel meer geld nodig, net als voor inzakkende economie. De coalitie wilde zich richten op een concurrerende economie, de energietransitie, vergroening en hervorming van sociale voorzieningen, maar stond plotseling voor geheel andere uitdagingen. Ze reageerde eigenlijk goed op de crisis en kon in 2022 snel de energieprijzen stabiliseren. Maar de partijen hebben zich onvoldoende aangepast aan de nieuwe realiteit en hielden – met name de FDP – te veel vast aan ideologische dogma’s.”

FDP-voorzitter en oud-minister van Financiën Christian Lindner lijkt teruggekeerd naar klassieke FDP-waarden als de Schuldenbremse. In 2021 noemde hij de zwarte nul [een begroting die in evenwicht is of een overschot vertoont] immers nog een ‘conservatieve fetisj’.

„Ja. Ik denk alleen niet dat hij ooit echt anders over die Schuldenbremse dacht, maar dat hij zich met die uitspraak een beetje boven de partijen wilde verheffen. De FDP staat sceptisch tegenover de overheid, een beetje zoals de Republikeinen in de VS. Hoe kleiner de overheid, hoe beter. Dat sluit hogere schulden en belastingverhoging uit, want de overheid doet in die optiek niet per se iets goeds met dat geld. Een rem op schuld is dus absolute prioriteit. Maar in een situatie als in de afgelopen jaren is het onmogelijk zo politiek te bedrijven.”