De steeds inniger band tussen Noord-Korea en Rusland heeft Pyongyang niet alleen toegang tot olie en hoogtechnologische kennis, maar ook een krachtige diplomatieke partner opgeleverd. Met een veto in de VN-veiligheidsraad torpedeerde de Russische VN-ambassadeur Vasili Nebenzja donderdag het voortbestaan van het panel van experts dat toezicht moet houden op de sancties tegen Noord-Korea.
Het expertpanel werd in 2009 aangesteld om toezicht te houden op de sancties die de Veiligheidsraad drie jaar eerder had opgelegd na de eerste succesvolle kernproef van Noord-Korea. Daarin werd de export van bepaalde militaire en luxegoederen naar het land aan banden gelegd. Sindsdien is het sanctieregime tegen Noord-Korea – met Russische steun – flink uitgebreid. Het mandaat van het panel, dat 30 april afloopt, werd tot nu toe ieder jaar verlengd, maar daar heeft Rusland nu een stokje voor gestoken.
Olieleveranties
De belangrijkste taak van het panel is het in kaart brengen van schendingen van sancties. Begin maart constateerde het in zijn laatste rapportage dat de maatregelen nog altijd worden omzeild, en dat Noord-Korea blijft werken aan zijn kernwapenprogramma. Het schrijft ook aanwijzingen te onderzoeken dat het land conventionele wapens en munitie levert.
Sinds zijn oorlog in Oekraïne heeft Rusland de banden met Noord-Korea aangehaald. Pyongyang levert volgens experts zeker sinds afgelopen zomer op grote schaal munitie en ook ballistische raketten aan Rusland, dat daarmee zijn oorlog in Oekraïne een nieuwe impuls heeft weten te geven.
Eerder deze week berichtte de Financial Times op basis van satellietfoto’s die de Britse denktank RUSI heeft geanalyseerd dat Noord-Koreaanse tankers vermoedelijk grote hoeveelheden ruwe olie hebben opgehaald in een Russische haven. Toen de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov in oktober Pyongyang bezocht, zei hij al dat hij daar had gesproken over „de levering van energie en andere goederen die onze vrienden in Noord-Korea nodig hebben”. Een maand eerder werd de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un al door zijn Russische evenknie Vladimir Poetin ontvangen op een raketbasis. Kort daarvoor had Poetin op de Russische televisie als verklaard dat er zicht was op „militair-technische samenwerking”.
Lees ook
Satellieten, munitie en dumplings met Kamtsjatka-krab bezegelen de vriendschap van Poetin en Kim
Tenzij in de komende weken een compromis wordt gesloten, zal het panel na april ophouden te bestaan, waarmee Rusland voorlopig voorkomt dat het panel kan rapporteren over de warme betrekkingen tussen Moskou en Pyongyang. Rusland had zijn veto gebruikt om „de vrijheid te krijgen om sancties te verbreken in de zoektocht naar wapens voor de strijd tegen Oekraïne”, zei de Britse VN-ambassadeur Barbara Woodward na afloop van de stemming.
China
Dat de Russische steun voor het sanctieregime tegen Noord-Korea tanende is, was al duidelijk. Lavrov zei eerder dat de sancties „in een totaal andere geopolitieke situatie” tot stand waren gekomen.
Maar ook volgens Noord-Korea’s belangrijkste handelspartner en militaire bondgenoot China hebben de sancties niet geleid tot een oplossing op het Koreaanse schiereiland. De Chinese VN-ambassadeur bepleit net als Rusland verzachting van de sancties, en onthield zich van stemming over het mandaat van het panel. In mei vorig jaar blokkeerden de twee landen al nieuwe door de Verenigde Staten voorgestelde maatregelen, nadat Noord-Korea in de maanden daarvoor verschillende langeafstandraketten had gelanceerd.
Drie voormalige leden zeggen tegen persbureau Reuters dat het werk van de experts al steeds meer werd bemoeilijkt door tegenwerking van Chinese en Russische panelleden. Zo wordt China nauwelijks genoemd in een hoofdstuk in het laatste rapport over financiële sancties en over de inzet van Noord-Koreaanse arbeiders in het buitenland, terwijl de Volksrepubliek daarbij een belangrijke rol speelt. In China zijn tienduizenden Noord-Koreanen tewerkgesteld. Hun salarissen gaan naar het regime in Pyongyang, dat het gebruikt om zijn wapenprogramma te financieren. „Als je het hebt over schending van de sancties, maar China niet noemt, is dat geen goede weergave van wat er aan de hand is.”
