Een ‘stukje jaloezie’ of is trans dartster Noa-Lynn van Leuven in het voordeel?

1. Wat is er aan de hand?

Darters Anca Zijlstra en Aileen de Graaf maakten afgelopen weekend bekend dat zij geen deel meer uitmaken van het Nederlands vrouwenteam. Reden: de aanwezigheid van ploeggenoot en transgendervrouw Noa-Lynn van Leuven. Zij zou niet mogen meedoen in de vrouwencompetitie, vinden Zijlstra en De Graaf. „Het moment wanneer je je schaamt om voor het Nederlands team uit te komen omdat een biologische man meespeelt bij het vrouwenteam, is het tijd om te gaan”, schreef Zijlstra op Facebook. Ze stelt verder dat „sprake moet zijn van een gelijkwaardig en eerlijk speelveld.”

Of mannen, laat staan transgendervrouwen, bij darts een biologisch voordeel hebben ten opzichte vrouwen, is discutabel. Zeker is wel dat de beslissing van Zijlstra en De Graaf veel heeft losgemaakt in de dartswereld. In de eerste plaats bij van Leuven zelf, die tegen de NOS zei niet verder op de kwestie te willen ingaan, maar het jammer te vinden dat „heel veel mensen vergeten dat ik ook een mens ben”.

Ze wordt gesteund door de Nederlandse Darts Bond. In een verklaring schrijft de organisatie dat Van Leuven aan alle eisen voldoet om speelgerechtigd te zijn in de vrouwencategorie. Die bepalen dat de „geslachtsaanpassende behandeling” minstens een jaar gaande moet zijn, de testosteronspiegel beneden een bepaald niveau is en een transgendervrouw in haar paspoort als vrouw staat geregistreerd. „Daarnaast staan we voor een dartssport waar iedereen zich thuis voelt en iedereen mee kan doen”, aldus de bond.

2.Waarom gebeurt dit nu?

De timing van het vertrek van Zijlstra en De Graaf is niet toevallig. Van Leuven is bezig aan een indrukwekkende opmars in het internationale dartscircuit. Ze won vorige week een toernooi in het Duitse Hildesheim in de gemengde categorie, waar in de praktijk vooral mannen aan meedoen. Een paar dagen later pakte ze de titel bij een belangrijk vrouwentoernooi in het Engelse Wigan. Dat leidde al meteen tot een golf aan negatieve reacties op sociale media, vertelde Van Leuven op Radio 1. Haar verklaring: „Een stukje jaloezie.”

Toch speelt de discussie al langer. In 2022 kwalificeerde de Nieuw-Zeelandse Victoria Monaghan zich als eerste trans vrouw voor een WK darts, nadat ze een nationaal kampioenschap had gewonnen. Ze kon er niet echt van genieten, vertelde ze destijds aan een lokale krant, vanwege de negatieve reacties die haar overwinning opriep, onder meer vanuit het publiek. In december vorig jaar pleitte de Engelse topdartster Deta Hedman ervoor trans vrouwen uit te sluiten van deelname in de vrouwencategorie. „Mensen die zeggen niet te begrijpen waarom vrouwen minder goed zouden kunnen darten dan mannen, praten onzin”, zei ze in een interview met Daily Mail.

Matthew Porter, directeur van dartsbond PDC, de organisator van de toernooien die Van Leuven won, noemde dit soort kritiek op de deelname van transgendervrouwen onlangs „nogal benepen”. „Van Leuven heeft het volste recht op haar plek [in de vrouwencategorie]. Er zijn misschien andere sporten waarin een beroep op fysieke verschillen meer hout snijdt.” Niet in darts, was de boodschap van Porter, die duidelijk maakte geen enkele reden te zien de regels aan te passen.

3. Hoe is de positie van transgenders in andere sporten?

Niet alleen in het darten leidt de deelname van transgendervrouwen tot felle discussies. In meerdere sporten werden de reglementen het afgelopen jaar veranderd. In november maakte de International Cricket Council (ICC) bekend dat transgendervrouwen uit het internationale cricket worden geweerd omdat „integriteit” en „veiligheid” van spelers boven „inclusiviteit” gaan. Eerder golden er testosteronlimieten in het cricket, maar het ICC-bestuur oordeelt nu dat „man-naar-vrouw-deelnemers die de mannelijke puberteit hebben doorgemaakt, niet in aanmerking komen om deel te nemen aan het internationale vrouwenwedstrijden, ongeacht welke chirurgische behandeling of geslachtsverandering zij ook hebben ondergaan”.

Om vergelijkbare redenen heeft ook atletiekbond World Athletics vorig jaar de regels aangepast. Transgendervrouwen mogen niet langer meedoen aan vrouwenwedstrijden als zij in de puberteit nog man waren. De maatregelen zijn noodzakelijk, zegt de bond, „om de vrouwensport te beschermen”.

Eerder verlaagde de internationale atletiekbond al de testosteronlimiet voor vrouwelijke atleten. Dat leidde ertoe dat 800 meter-kampioene Caster Semenya – geen transgendevrouw, maar een atlete met een hoge natuurlijke testosteronspiegel – werd uitgesloten van deelname. Door de spierversterkende werking van testosteron zou zij in het voordeel zijn ten opzichte van vrouwen die minder testosteron aanmaken – al wordt de wetenschappelijke onderbouwing van die aanname betwist.

4. Wat zegt het Internationaal Olympisch Comité?

„Elk mens heeft het recht te sporten zonder gediscrimineerd te worden en op een manier waarbij hun gezondheid, veiligheid en waardigheid gewaarborgd wordt”, staat in het framework on fairness, inclusion and non-discrimination on the basis of gender identity and sex variations van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Tegelijkertijd mag een sporter geen „oneerlijk en disproportioneel voordeel hebben boven de rest”.

Het raamwerk is bedoeld als uitgangspunt voor internationale sportbonden voor het opstellen van eigen regels. Het IOC dringt niettemin aan op terughoudendheid bij de bonden. Geen enkele sporter zou moeten worden uitgesloten vanwege „onbewezen voordelen” op basis van transgenderidentiteit of uiterlijk, schrijft de organisatie.

Die opvatting is niet onomstreden. Vorige week publiceerde een groep van 26 wetenschappers een kritisch stuk in het Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports. Het huidige IOC-beleid benadeelt vrouwen en is in strijd met medisch en wetenschappelijk onderzoek, schrijven de auteurs. Als het gaat om sport hebben transgendervrouwen vóór hun transitie fysieke voordelen ontwikkeld ten opzichte van vrouwen die door een geslachtsverandering niet volledig teniet worden gedaan, stellen zij. Het IOC moet „haar raamwerk heroverwegen” door een nieuw systeem in te voeren waarbij „de stem van vrouwelijke betrokkenen gehoord, erkend en gewaardeerd wordt”.

Delen





Mail de redactie