Fotografiegids – zo maak je mooie foto’s met je smartphone

Posted on March 22, 2024 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Foto’s maken met je telefoon Met een smartphone op zak heeft bijna iedereen altijd en overal een camera voorhanden. Hoe maak je daar mooie foto’s mee? NRC-fotografen geven tips.

Vera van Winkelen

22 maart 2024 om 7:10

Leestijd 9 minuten

Voorwoord

We maken nogal wat foto’s. Des te meer reden om het goed te doen. Daarvoor heb je niet per se dure apparatuur nodig, want door alle technologische ontwikkelingen voldoet de smartphone prima voor wie overal snel een foto wil kunnen nemen.

Hoe maak je met je mobiele telefoon mooie portretfoto’s, foto’s van landschappen of dagelijkse dingen? En zijn er trucs voor een geslaagde selfie? NRC-fotografen Merlijn Doomernik, Dieuwertje Bravenboer, Olivier Middendorp en Mona van den Berg delen hun kennis in deze gids en leggen uit waar je op moet letten als je een goede foto wilt maken.

Zes tips voor mooiere portretfoto’s met je smartphone

De beste portretfoto maak je buiten, overdag. De camera van een mobiele telefoon geeft al snel ruis wanneer de omgeving donker is. Maar ook binnen kun je een en ander doen om een geslaagde portretfoto te maken.

1 Zet je onderwerp centraal

„Je moet niet hoeven sleutelen aan de compositie om een persoon interessant in beeld te brengen. Plaats je onderwerp gewoon mooi midden in het beeld”, zegt Doomernik. En let op elementen die afleiden, zoals palen, takken of snoeren.

2 Maak gebruik van het aanwezige licht

„Op het licht heb je invloed en je kunt er een bepaalde sfeer mee creëren”, zegt Van den Berg. Past zacht licht bij je onderwerp, dan is haar advies ’s ochtends te fotograferen als het licht helder en diffuus – egaal en gefilterd – is. Wil je een spooky beeld creëren, experimenteer dan eens met de zaklamp van je telefoon tijdens het fotograferen.

Pas op voor harde schaduwen in het gezicht, die zijn „not done” volgens Van den Berg en ontstaan vooral als je fotografeert in de felle zon. „Zoek de schaduw op, en fotografeer je toch in fel licht, maak dan gebruik van een slimme compositie, met bijvoorbeeld een boom die het zonlicht breekt. Hierdoor krijg je niet de volle zon op je sensor.”

Ook als je binnen fotografeert, kun je spelen met licht. Bij een portret is het mooi als één kant van iemands gezicht is uitgelicht, zegt Van den Berg. Dat bereik je door een model naast een raam te plaatsen. „En tegenlicht kan veel sfeer geven als je het door de haren van een persoon of dier laat komen”.

Ze heeft nog een aantal handige doe-het-zelftips voor wie de omstandigheden in een fotostudio wil nabootsen: maak het licht zachter door het raam af te plakken met wit papier. Dat geeft het gevoel van een soft box – een flitser met een doek ervoor die het licht verzacht en regelmatig verspreidt -, zonder dat je dure apparatuur hoeft aan te schaffen. Zie je toch schaduwen in het gezicht, bijvoorbeeld van de neus op de wang, gebruik dan een wit kartonnetje aan de kant van het gezicht waar het licht niet op valt om het licht terug te kaatsen. En gebruik geen flits. De flitser zit bij een mobiele telefoon dicht bij de lens en dat levert een foto op zonder diepte.

3 Pas de belichtingsinstellingen aan op je telefoon

Qua belichting zoekt een smartphone naar gemiddelden, zodat alle elementen in een foto ongeveer even donker of licht zijn. Niet ideaal, volgens Doomernik. „Dat maakt een foto plat. Je wilt dat je onderwerp goed belicht is, maar donkere plekken in de achtergrond mogen best zwart zijn. Let er ook op dat witte objecten zoals wolken een beetje kleur bevatten en niet ‘uitgebeten’ zijn.”

Vaak kun je de belichting handmatig aanpassen. Bij een iPhone doe je dat door op het scherm te tikken op de plek waar je de foto wilt scherpstellen. Veeg dan omhoog of omlaag om het onderwerp op te lichten of juist donkerder te maken. Op veel Samsungapparaten kun je in het instellingenmenu een ‘pro-modus’ inschakelen voor de camera-app. Tijdens het fotograferen kun je er dan voor kiezen om de telefoon een lichtmeting te laten uitvoeren op een specifiek punt, of op het midden van de foto. Zo heb je meer controle over de belichting.

4 Wek vertrouwen

Voor Doomernik is een portretfoto mislukt als je ziet dat de persoon op de foto ongemakkelijk is. Als fotograaf moet je je zo opstellen dat de geportretteerde voelt „dat het goedkomt”. Weet hoe de instellingen van de camera-app werken en bedenk vooraf hoe je wilt dat je onderwerp op de foto staat. Doomernik: „Gaat er technisch iets mis, los het dan snel op. Als de kapper staat te klunzen, vraag je je ook af of het gaat lukken.”

Dan nog is het niet voor iedereen weggelegd om ontspannen voor de lens de verschijnen. ‘Ongemakkelijksheidsmanagement’ is een van de belangrijkste taken van de portretfotograaf, volgens Doomernik. Praat een model door een foto heen, zoals een tandarts een patiënt door een behandeling leidt. „Vertel wat je doet, maak contact. Praat over iets wat jullie beiden interesseert zodat het contact centraal komt te staan in plaats van de camera. Iedereen heeft een ontdooimoment.” De kunst is om precies dan de foto te maken. Bravenboer benadrukt bij een ongemakkelijk model dat de focus niet alleen op de persoon ligt, maar op de hele scène. „Het gegeven dat de omgeving net zo belangrijk is, stelt mensen vaak gerust.”

5 Fotografeer voor of na ‘het moment’

Begin met fotograferen voordat iedereen klaarstaat in een stijve houding. Bravenboer: „Maak een paar foto’s voordat je zegt ‘komt-ie hoor’, of fotografeer nog even door nadat je zegt dat je het hebt.” Ook Middendorp merkt dat het officiële moment vaak niet het beste moment is om de foto te nemen. Bij een politicus bijvoorbeeld die een zaal toespreekt, gaat het gezicht op de professionele stand op het moment dat hij of zij het podium beklimt. Middendorp: „Als je voor dat moment een foto weet te maken, vang je de emotie wél.”

6 Neem afstand en zoom een beetje in

Dichterbij is vaak beter als het gaat om fotografie, maar bij portretfoto’s met een smartphone gaat die wijsheid niet op. Een foto met de camera van een telefoon geeft een ‘groothoekgevoel’, legt Doomernik uit: van dichtbij kun je een foto maken waar veel op staat. Handig, maar in een gezicht kan dat voor vertekening zorgen. Een persoon krijgt dan een grote neus en relatief kleine oren. Door iets meer afstand te nemen en een beetje in te zoomen behoud je de natuurlijke verhoudingen.

7 Zo maak je een goede selfie

Er zijn mensen die een selfie maken zoals ze ook naar hun telefoon kijken: van onderaf. En dat is geen gunstige hoek voor wie charmant op de foto wil staan. Beter is om de camera op ooghoogte of iets hoger te houden. Wil je een meer creatieve foto? „Fotografeer jezelf in een spiegel”, zegt Bravenboer: „Daarmee plaats je jezelf in een tafereel.” Een glimp van je omgeving maakt de selfie interessanter.

Smartphones zijn vaak groot waardoor je maar lastig bij de knoppen kunt. Door de zelfontspanner te gebruiken, sta je toch ontspannen op de foto. Je drukt af, een timer begint te lopen en de telefoon maakt uit zichzelf een foto. Er zijn ook smartphones waarbij je helemaal handsfree kun fotograferen. Je hoeft daarvoor alleen maar even naar de camera te zwaaien.

Vier tips voor interessantere landschapsfoto’s

Mooier dan de beelden op ansichtkaarten wordt het waarschijnlijk niet. Daarom is het bij landschapsfoto’s belangrijk om de foto betekenis mee te geven en ‘eigen’ te maken. Bijvoorbeeld door je geliefden op de foto te zetten of te wachten op een bijzonder moment.

1Fotografeer niet midden op de dag

Dan staat de zon op het hoogste punt en dat geeft niet het mooiste licht. Ga juist tegen de avond of ’s ochtends vroeg op pad. Gekke stralen door het beeld of beweging die zichtbaar is op de foto zijn niet erg, zegt Bravenboer. „Alle perfecte plaatjes zijn al eens geschoten.”

2 Wacht tot er iets interessants gebeurt

„Niets zo vervelend als kijken naar de vakantiefoto’s van een ander”, vindt Middendorp. Dat komt volgens de fotograaf omdat veel mensen thuiskomen met een foto die alleen voor hen betekenis heeft. Een landschap waar de kijker niet is geweest, roept geen emotie op. Middendorp adviseert om de tijd te nemen en te wachten tot er iets gebeurt: „Een oude boer die voorbijkomt op een trekker, of loop ’s ochtends door het dorp als de zon net opkomt, de pastoor de kerkdeuren opent en de bakker zijn luifel omhoogtrekt.”

3 Plaats de horizon in het midden

Plaats je de horizon hoger, dan neemt het landschap te veel plaats in op de foto. Lager, dan overheerst juist de lucht. Van den Berg: „Het midden van de foto is ooghoogte. De horizon daar plaatsen geeft een realistisch beeld, omdat dit ook is hoe je een landschap met het blote oog ziet.”

4 Creëer diepte door elementen in de voorgrond te plaatsen

Wil je een dier in het landschap vastleggen? Probeer dan eens diepte te creëren door lager op de grond te gaan liggen en gras of planten op de voorgrond te zetten.

Vier tips voor een spontane foto van dagelijkse dingen

Er gebeurt iets op straat waar je een foto van wilt maken, je bent bij een demonstratie of herdenking of wilt een bijzonder moment vastleggen. Hoe fotografeer je een scène uit het dagelijks leven zoals je die door je eigen ogen ziet?

1 Wissel van standpunt

Een foto gemaakt terwijl je op je knieën zit, laat de kijker zich onderdeel van de scène voelen. Een hoog standpunt – een foto van bovenaf – geeft overzicht. Middendorp: „Dat gebruik ik bijvoorbeeld in een drukke situatie, bij een demonstratie of in een club.”

2 Durf letterlijk en figuurlijk dichtbij te komen

Stap een stukje dichterbij als je klaarstaat. Daarmee geef je de kijker een gevoel van intimiteit, legt Bravenboer uit. „Je dringt als het ware binnen in het moment en komt ook dichter bij de emoties van de mensen op de foto.”

3 Speel met kleur

Voor Middendorp is kleur niet het eerste waar hij naar kijkt op het moment dat hij een foto wil maken, maar het kan wel helpen bij het verhaal dat hij met de foto wil vertellen. „Door een klein stapje naar links of naar rechts te doen valt iets net in of uit beeld. Een rode jas bijvoorbeeld, daar trekt het oog naartoe.” Staat er iemand met zo’n kledingstuk in de achtergrond dan kan dat afleiden, maar wil je juist de aandacht vestigen op die achtergrond, dan komt dat goed van pas.

4 Houd een spontaan moment spontaan

En grijp zo weinig mogelijk in in de situatie die je ziet. „Daarmee verlies je authenticiteit”, zegt Bravenboer. „Een geslaagde foto laat het moment zien zoals je het zelf ervaren hebt.”

Een stap verder

Naast praktische aanwijzingen voor verschillende soorten fotografie hebben de fotografen ook nog een aantal adviezen voor wie een stap verder wil gaan en een originele en authentieke foto wil maken die de kijker lang bijblijft en iets teweegbrengt.

1 Wees origineel en vertel een verhaal

Ga bij een bijeenkomst eens niet vooraan staan om het podium te fotograferen maar draai je om, kijk wat er achter in het publiek gebeurt. Maak wat anderen niet maken. En heel belangrijk volgens de fotografen: vertel een verhaal. Olivier Middendorp: „Een foto is geslaagd als de kijker er een emotie bij voelt, het gevoel heeft iets beleefd te hebben.” Bedenk van tevoren wat je wilt overbrengen en gebruik technieken om dat verhaal kracht bij te zetten. Wil je een persoon op de foto belangrijk doen lijken? Ga dan iets door je knieën en fotografeer van onderaf.

Een verhaal vertel je ook door het onderwerp dat je fotografeert van context te voorzien, bijvoorbeeld door een persoon in zijn of haar omgeving te fotograferen. Dieuwertje Bravenboer geeft het voorbeeld van een oudere dame die ze fotografeerde gezeten aan de eettafel tussen potten en pannen. „Juist de scène, de omgeving, vertelt haar verhaal.” En niet alles wat je ziet hoeft in één oogopslag duidelijk te zijn, vindt Mona van den Berg. „Laat wat aan de verbeelding over door een scène niet altijd concreet te fotograferen, maar leg bijvoorbeeld de sfeer die die met zich meebrengt vast.” De verbeelding prikkelen doe je ook door gebruik te maken van afsnijding. Bravenboer: “Vaak proberen mensen alles binnen het kader van een foto te krijgen, maar afsnijding maakt een beeld interessanter, omdat je het gevoel krijgt dat er nog wat speelt buiten beeld.”

2 Neem de tijd

Een mooie foto ontstaat door aandacht. Draag niet bij aan de nutteloze pixelberg, roept Merlijn Doomernik op. „Fotografie is een ambacht. Hoe minder foto’s je maakt, hoe beter je erover nadenkt. Niemand wil jouw twintig middelmatige foto’s zien, maar wel twee hele mooie.” Verken de plek waar je een foto wilt maken en zoek naar een rustige achtergrond die het verhaal dat je wilt vertellen kracht bij zet. Olivier Middendorp maakte een foto van privacy-expert Brenno de Winter bij een raam met luxaflex. „De Winter was ingehuurd om te adviseren over de corona-app waarbij privacy een groot thema was. De luxaflex waren daarvoor een mooi symbool.”

3 Iedere centimeter telt

Bij een goede foto heeft iedere centimeter van het beeld een functie. Alles wat niet per se op de foto moet, laat je eraf. Dat betekent niet dat er geen leegte mag zijn, benadrukt Middendorp. „Zolang je daar maar bewust voor kiest, bijvoorbeeld om weidsheid te benadrukken.”

Leven
NIEUWS

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

admin
November 14, 2024
0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”

Leven
NIEUWS

In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

admin
November 13, 2024
0

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Leven
NIEUWS

Column | De oppaskat van Jan

admin
November 13, 2024
0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.

Luister naar