Het Openbaar Ministerie heeft zware gevangenisstraffen tot levenslang geëist tegen de hoofdverdachten van een reeks gewelddadige woningovervallen in de Noord-Hollandse regio West-Friesland. Dat heeft het OM woensdag bekendgemaakt. De strafeisen houden verband met acht roofovervallen die tussen 2020 en 2021 werden gepleegd in Noord-Holland en Gelderland, waarbij een dode en twee zwaargewonden vielen. Het OM spreekt van geweld van „de absolute buitencategorie”.
Glenn V. hangt met een eis van levenslang de zwaarste straf boven het hoofd. Tegen vijf andere verdachten worden celstraffen geëist tussen 42 maanden en dertig jaar. Ruviëni M. en Deniz R. riskeren respectievelijk 30 jaar en bijna 30 jaar gevangenisstraf . Mark V. staat voor een eis van 20 jaar cel. Dut M. kan een straf van 6 jaar met TBS verwachten en tegen Martijn G. werd met 3,5 jaar gevangenis de lichtste strafeis uitgesproken.
Een fatale woningoverval in Berkhout in juni 2021, waarbij de 72-jarige Sjaak Groot werd doodgeschoten, was voor de politie Noord-Holland het sein om een grootschalig onderzoek te beginnen die uiteindelijk vier hoofdverdachten en twee andere verdachten voor de rechter bracht. Volgens het OM opereerden met name Ruviëni M., Deniz R., Mark V. en Dut M. als criminele organisatie onder meer vanwege hun „soepele samenwerking”.
Escalerend geweld
Het OM schetste woensdag een beeld van ernstig escalerend geweld bij de reeks overvallen. „De slachtoffers werden ’s nachts in hun eigen huis gedwongen op de grond te gaan liggen. Ze werden vastgebonden, geslagen met een breekijzer, gemarteld met een heet strijkijzer, meegesleurd, geblindeerd, geschopt, gewurgd, en bedreigd met de dood, met wraak of brandstichting.” Tijdens de verschillende overvallen werd tot drie keer toe op slachtoffers geschoten. Het is volgens het OM dan ook „een wonder dat er niet meer doden zijn gevallen”. Het OM heeft het over „verwoeste levens” vanwege het de gewelddadige woningovervallen. „Er zijn slachtoffers die nog steeds elke nacht slapen in een gebarricadeerde panic room. Die niet naar buiten durven”.
Bovendien zouden de verdachten geen berouw hebben getoond en zelfs hebben geprobeerd getuigen te beïnvloeden, aldus de aanklagers. De zes verdachten hebben alle beschuldigingen steeds ontkend. Op 27 mei spreekt de rechter zich uit over de zaak.
Het klinkt vintage VVD. Een fors kleinere overheid, vol inzetten op economische groei, wat minder aandacht voor klimaat. En zorg en sociale zekerheid? Daar wil de partij „stevig” op ingrijpen.
Vrijdagavond laat publiceerde de VVD als eerste politieke partij haar concept-verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober dit jaar. Titel: Sterker uit de storm. Een programma dat moet worden gezien in de context van de „storm” in de „wereld”, schreef partijleider Dilan Yesilgöz eerder deze week in een blogpost. De boodschap: alles draait om veiligheid. Dáárin wil de partij investeren, om zo „onze manier van leven” te beschermen.
De boodschap is daarmee ook dat voor ándere zaken minder geld is. De VVD heeft zich namelijk met een Kamermeerderheid aan partijen gecommitteerd aan de hogere NAVO-norm van 3,5 procent. Dat betekent jaarlijkse investeringen van miljarden euro’s in defensie.
De vraag wat die andere zaken dan zijn waar minder geld voor is, moet de komende maanden worden beantwoord. Het verkiezingsprogramma van 81 pagina’s geeft een eerste indruk waar de liberalen het geld willen vinden: bezuinigen op ambtenaren, (nog) minder geld naar ontwikkelingssamenwerking.
Ook wil de partij de stijgende kosten in de zorg en sociale zekerheid aanpakken. Zo wil de VVD een kleiner basispakket, een hoger eigen risico en wil ze uitkeringen niet meer laten meestijgen met het minimumloon. Nederlanders moeten bovendien later met pensioen. Nu stijgt de pensioenleeftijd met acht maanden voor elk jaar dat we langer leven, maar wat de VVD betreft, wordt dat één-op-één.
De publicatie van het programma is niet ingeleid met een presentatie van de partijleider. Zaterdag in het Amsterdamse hotel Jakarta beantwoordt Yesilgöz wel vragen van journalisten. „De kaarten op de wereld zijn opnieuw geschud”, zegt ze. „We moeten daarom keuzes maken. Wíj investeren in defensie en nationale veiligheid.”
Zondagssluiting
Daarbij legt de partij, in elk geval in het vrijdag gepubliceerde boekwerk, weer nadruk op thema’s die kiezers bij de partij vinden passen: economie en veiligheid. De eerste drie hoofdstukken gaan over investeren in „radicale” economische groei, werken dat meer moet lonen en investeringen in veiligheid. Zo wil de VVD lagere belastingen voor ondernemers, wil ze de zondagssluiting uit de wet halen en voor kleine werkgevers het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte afschaffen.
Hoe de keuzes financieel gezien uitpakken, zal begin oktober blijken, als het verkiezingsprogramma van de VVD is doorgerekend door het Centraal Planbureau.
Het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 begon nog met een uitgebreid hoofdstuk over migratie. Die verkiezingen verloor de VVD tien zetels. Dat was nadat het kabinet-Rutte IV in juli dat jaar op aanstichten van de VVD was gevallen, omdat de liberalen strengere migratieregels wilden. En nadat de toen nieuwe partijleider Yesilgöz samenwerking met de PVV niet meer uitsloot, anders dan Mark Rutte.
Migratie komt pas in de tweede helft van het programma aan de orde, in het hoofdstuk „orde op zaken voor een vrij en veilig Nederland”. Minder hard van toon is het hoofdstuk in 2025 overigens niet. „De asielopvang voor kansarme, overlastgevende en criminele asielzoekers wordt maximaal versoberd”, staat erin. Ook worden delen van de asielwetsvoorstellen van voormalig PVV-minister Marjolein Faber in het programma herhaald, zoals afschaffen van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.
Wel lijkt de partij impliciet vóór de spreidingswet te zijn, waar het rond het vorige programma nog tegen pleitte. „Zolang de instroom nog niet voldoende is teruggedrongen […] is een eerlijke verdeling van asielzoekers over het land nodig”, staat in het verkiezingsprogramma van 2025.
Klimaat moet volgens de VVD in een context van onafhankelijkheid in de energievoorziening worden gezien. De partij wil de bouw van kerncentrales versnellen, maar pleit ook voor meer „realisme” op het gebied van klimaatbeleid. ‘Sterker uit de Storm’ maakt niet duidelijk wat dat betekent, maar meestal houdt zo’n oproep geen versnelling van klimaatbeleid in.
‘PVV-light’
Yesilgöz en de VVD zitten sinds de val van het kabinet-Schoof in een ingewikkeld parket. Een deel van haar achterban wil dat ze de PVV uitsluit, een deel niet. Ze koos voor uitsluiten, tot teleurstelling van de conservatieve vleugel. En kort voor het zomerreces begon, bleek in de andere vleugel van de partij juist ongenoegen over de ‘PVV-light’-koers van Yesilgöz te groeien in de partij.
Ze slaat een te harde toon aan, vindt een deel van de VVD’ers. Ze zou zich niet premierwaardig gedragen en kiezers van zich vervreemden – vooral om PVV-kiezers te paaien, is de vrees van bezorgde VVD’ers.
Daaraan gingen scherpe uitspraken van Yesilgöz vooraf. Ze beschuldigde zanger Douwe Bob van „Jodenhaat”. Ook haalde ze op het partijcongres in juni hard uit naar een mogelijke coalitiepartner: GroenLinks-PvdA. PvdA zou zijn uitgeleverd aan het „extreme links-radicale, activistische deel van de achterban van GroenLinks”.
VVD, vinden die VVD’ers, moet het hebben over thema’s waar de kiezers hen op vertrouwt. Defensie, economie, veiligheid. Dát lijkt de partij, in ieder geval met dit verkiezingsprogramma, te proberen. En is Yesilgöz na een korte vakantie ook minder fel? „Dat hangt ervan af”, zegt ze zaterdagmiddag. „Als politieke partijen standpunten innemen waarvan ik denk dat ze schadelijk zijn voor ons land, dan zult u mij horen.”
Mochten leden nog mogelijkheden zien om het programma te verbeteren, dan kunnen ze tot half augustus aanpassingen voorstellen. Op 6 september houdt de partij verkiezingscongres en wordt het programma vastgesteld.
Hoe druk je de senioriteit uit van een 87-jarige politicus? Volstaat het te zeggen dat hij werd geboren vóór Lubbers en Kok zaliger? Dat hij ouder is dan prinses Beatrix? Dat hij al een wereldoorlog achter de rug had toen Trump nog moest worden verwekt?
Dré Rennenberg is zijn naam. Gemeenteraadslid te Eindhoven. Hij ging in 1994 de lokale politiek in als wethouder voor het Algemeen Ouderen Verbond, richtte in 1998 het Ouderen Appèl Eindhoven op en werkte als raadslid onder zes burgemeesters van wie er inmiddels twee zijn overleden. In 2022 werd hij benoemd tot ereburger van Eindhoven, ook vanwege zijn voorzitterschap van lokale amateurvoetbalclub SV Tivoli, zijn inzet voor behoeftige burgers bij het Steunpunt Materiële Hulpvragen en zijn initiatief voor een binnenstedelijke moestuin, Stadsakkers Eindhoven, waarvan de oogst bestemd is voor de plaatselijke voedselbank. En dan is er nog zijn eigenlijke baan, fiscalist in het door hem opgerichte belastingadvieskantoor ARK, waar ook twee van zijn zoons werken en hijzelf nog altijd zijn werkdagen doorbrengt.
Politiek is een magneet en zijn broertje (69) vroeg hem aan te blijven
De laatste jaren bouwde Rennenberg zijn taken af, hij wilde het wat rustiger aan doen, heeft last van zijn versleten heup en „wie weet „klopt dadelijk Onze Lieve Heer twee keer op m’n schouders en dan heb ik niets meer te vertellen”. Van het fractievoorzitterschap van zijn partij deed hij in september 2024 afstand, zijn jongere broer Niek (69) nam het stokje over. Raadslid wilde hij blijven tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026, dan was het klaar.
Maar hij is van gedachten veranderd, zegt hij in het spreekkamertje van het belastingadvieskantoor, met achter hem zijn rollator en stok. Hij wil dóór. Politiek is een magneet en zijn broertje vroeg hem aan te blijven. Er zijn volgens hem zóveel hulpbehoevende mensen in de maatschappij: wie is hij om zijn invloed en netwerk dan níét aan te wenden?
De wandelstok van Dré Rennenberg. Foto Lars van den Brink
Ouderen zijn overal de pineut van, vindt hij. Neem nou laatst, bij de dokter. Hij had een afspraak, maar de huisarts kwam te laat binnen want die was net een half uur op bezoek geweest bij een oude, stervende man, stervensbegeleiding ja, maar dat was eigenlijk helemaal zijn táák niet. Maar wie zou dat werk dan wél op zich nemen? Nou, en dan stuurt Rennenberg dus een brief aan het college om de gemeente op haar zorgplicht te wijzen. Die moet maar eens bij instellingen gaan kijken die weet hij veel hoeveel euro per jaar verdienen en intussen niet de goede zorg leveren. Of neem de moeder van een ambtenaar die hij kent. Die viel en brak haar been en kwam na ontslag uit het ziekenhuis helemaal in Bredá terecht, omdat er in Eindhoven geen plek was voor revalidatie! Ook zoiets: een oud echtpaar bij hem in de buurt, hij leed aan versnelde dementie, en zij…
Enzovoorts enzovoorts, want Rennenberg praat als Brugman. Of nee, dan doe je hem geen recht, want hij praat inmiddels al langer als Brugman dan volksprediker Johannes Brugman zélf ooit deed, de man achter het gezegde haalde de tachtig niet (ca. 1400-1473).
Niet afschrijven
Enfin, Rennenberg wil óók door met zijn raadswerk om te laten zien dat je tachtigers niet moet afschrijven. Ook al loopt hij nu achter een rollator en helpt de bode hem de trap op als hij aankomt bij het stadhuis, hij werkt nog altijd zo’n zestig uur per week, schat hij – tien als fiscalist en vijftig als raadslid. Hij staat op om half acht, acht uur, leest het Eindhovens Dagblad, checkt het online nieuws en rijdt rond tienen naar dit kantoor en daar zit hij dan tot een uur of drie, dan zeggen zijn zoons dat het tijd is om naar huis te gaan, naar Jannie (85), al 68 jaar zijn vrouw.
Wat hem nog nét wat strijdbaarder maakt, is dat ook raadsleden in de pensioengerechtigde leeftijd er sinds dit jaar bekaaid van afkomen. Een toelage waar zij tot voor kort voor in aanmerking kwamen, wordt hen sinds januari 2025 ontzegd door het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het gaat om een soort dertiende maand, in Rennenbergs geval 2.400 euro op jaarbasis. Alleen raadsleden ónder de AOW-leeftijd van 67 jaar krijgen die toelage nog. „Ouderdomsdiscriminatie”, schreven Rennenberg en partijleden eind april in een brief aan het Eindhovense college van B en W, waarna de hele gemeenteraad zich achter Rennenberg schaarde en in mei per brief de minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) verzocht om de regeling zo aan te passen dat ze „gelijke bescherming biedt aan alle raadsleden, ongeacht leeftijd”.
Nee hoor, dit is geen leeftijdsdiscriminatie, schreef de minister begin juli terug. De toelage is namelijk bedoeld als „compensatie” voor raadsleden die door hun politieke werk minder tijd kunnen besteden aan hun eigenlijke baan. Door die gemiste uren bouwen zij minder pensioen op en valt hun uitkering bij arbeidsongeschiktheid of overlijden lager uit. Vandáár die toelage. En 67-plussers, tja, die hóéven hun pensioen niet meer op te bouwen.
Oudere raadsleden vragen zich nu af: stel ik mij wel of niet kandidaat voor de komende verkiezingen?
Wakker geschud
Juridisch is die redenering steekhoudend, vindt de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, belangenbehartiger van de lokale volksvertegenwoordiging. Maar daarmee is de onvrede allerminst de wereld uit, benadrukt verenigingsvoorzitter Abdullah Uysal (30), zelf raadslid in Dordrecht (GroenLinks). Dré Rennenbergs protest heeft, vertelt hij, andere gepensioneerde raadsleden wakker geschud. „De discussie begint echt te leven nu. Vijftien à vijfentwintig van hen klopten al bij ons aan, ze zeggen allemaal dat het schrappen van de toelage iets doet met hun gevoel van waardering. Dat snappen wij en het baart ons grote zorgen”, zegt Uysal. „Deze raadsleden vragen zich nu af: stel ik mij wel of niet kandidaat voor de komende verkiezingen? Terwijl: het is belangrijk dat de gemeenteraad een brede afspiegeling is van de samenleving. Jong én oud.” De vereniging voor raadsleden gaat in overleg met „de achterban” om te komen tot een „definitief standpunt” en gaat daarmee „terug” naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Heel goed, vindt Dré Rennenberg, maar hij blijft erbij dat de zaak óók juridisch niet deugt. Op 22 juli diende hij een klacht in bij het College voor de Rechten van de Mens met een beroep op de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (WGBL). Want oké, een pensioen hoeft hij niet meer op te bouwen. Maar bij overlijden, hebben nabestaanden van een oud raadslid dan mínder recht op compensatie dan nabestaanden van een jong raadslid? „Deze ongelijke behandeling is enkel gebaseerd op leeftijd”, schreef hij. „Ik verzoek het College mijn klacht in behandeling te nemen.”
Een zoon komt het spreekkamertje binnen. „Je moet zo naar huis, straks wacht het eten”, zegt hij tegen zijn vader. Dré Rennenberg knikt. Als hij opstaat, langzaam, steunt hij op zijn rollator. Op naar huis, waar de maaltijd van Jannie om vijf uur zal klaarstaan. Waarna hij nog drie uur zal doorwerken en om half tien Nieuwsuur zal aanzetten, gevolgd door een politieke talkshow en daarna „iets op SBS6” wat Jannie leuk vindt. Ze zullen de dag afsluiten zoals altijd, proostend met een glaasje port (hij) en één glas pils (zij). Gevolgd door „hopelijk” een goede nacht – gedachten over onrecht houden hem weleens wakker.
Lees ook
Met politieke speeddates probeert Rheden alvast raadsleden te ronselen
„De hulp staat aan de grens.” Wouter Booij, woordvoerder van Unicef Nederland, spreekt elk woord met klemtoon uit in antwoord op de vraag of voedseldroppings de nood in Gaza zullen helpen verlichten.
Zondagochtend voerde Israël een voedseldropping uit, na dagen van groeiende internationale kritiek op het gebrek aan hulp aan Gaza. Het aantal doden als gevolg van ondervoeding is volgens het ministerie van Volksgezondheid van Gaza opgelopen tot 127, onder wie 85 kinderen.
Volgens het Israëlische leger zijn er zeven pallets met meel, suiker en conserven per parachute gedropt. Jordanië en de Verenigde Arabische Emiraten hebben, zo melden internationale media, zondagmiddag ook voedsel gedropt. Wat er precies geleverd is, en waar, was zondagmiddag nog onduidelijk.
Hulporganisaties zijn zeer kritisch. Philippe Lazzarini, hoofd van het VN-agentschap voor Palestijnse vluchtelingen UNRWA, noemde op X voedseldroppings „duur, inefficiënt en mogelijk dodelijk voor uitgehongerde burgers. Ze zijn een afleiding en een rookgordijn.” Bij eerdere voedseldroppings kwamen Gazanen om het leven toen een parachute niet opende, of zij verdronken bij het aan land brengen van de pallets die in zee waren beland.
Ook Booij van Unicef heeft het over „een humanitair fotomoment”. De enige oplossing voor de hongerende bevolking van Gaza is volgens hem „volledige, ongehinderde toegang” voor de „zes- á zevenhonderd vrachtwagens per dag” met hulpgoederen die al voor oktober 2023 nodig waren om de 2,1 miljoen Gazanen van voedsel te voorzien. Inmiddels zijn wegen en distributiecentra vernietigd door Israël en Gazanen uit hun huizen verdreven.
Vrachtwagens
Aan de grenzen met Gaza staan duizenden vrachtwagens van hulporganisaties klaar. Israël heeft er de afgelopen maanden volgens de VN gemiddeld niet meer dan 69 per dag toegelaten. Het leger kondigde volgens persbureau Reuters zondag aan „humanitaire corridors” te zullen instellen voor hulpkonvooien, maar gaf niet aan waar of wanneer.
Zondag werd ook bekend dat de Egyptische Rode Halve Maan met honderd vrachtwagens de grens bij Kerem Shalom zal oversteken. De eerste vrachtwagens zouden de Gazastrook in zijn gereden. Daar wacht inspectie door Israël.
Eerder deze maand werden bij die grens hulpgoederen vernietigd omdat ze zouden zijn bedorven. Volgens Bastiaan van Blokland van het Nederlandse Rode Kruis duurt het „te lang om goederen in te voeren”: „Medicijnen moeten gekoeld zijn, eten kan niet te lang wachten.” „Daarom is het belangrijk dat er elke dag een stroom aan vrachtwagens wordt doorgelaten.”
„Bij een zware voedselnood zoals in Gaza is specialistische voeding nodig, zijn medicijnen nodig.” Hij noemt de samenstelling van de voedseldroppings zoals het Israëlische leger die noemt (meel, suiker en conserven) „eenzijdig”. „Er is voedsel nodig met vitamines en mineralen. Eieren, vlees, granen, groente.”
Volgens Van Blokland moet er bovendien brandstof worden geleverd om generatoren te kunnen laten draaien en ambulances te laten rijden. Hij noemt de voedseldroppings daarom „een schijnoplossing”: „De grenzen kunnen open voor hulpgoederen, dit hoeft niet zo.”
Lees ook
Honger, dorst en kogels: zo maken Israëlische soldaten de GHF-voedselpunten in Gaza tot dodelijk gevaar
Bliksemafleider
Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, noemt de voedseldroppings eveneens „een bliksemafleider”. Zij signaleert een patroon: „Als de druk op Israël toeneemt, met name vanuit de Verenigde Staten, dan wordt er af en toe een beetje hulp toegelaten.”
Ze signaleert dat in mei 2024 ook voedseldroppings plaatsvonden. Die kwamen nadat het Internationaal Strafhof arrestatiebevelen uitvaardigde tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en zijn vroegere minister van Defensie Yoav Gallant, onder meer voor het weerhouden van voedsel, water, medicijnen en medische apparatuur aan de Gazaanse burgerbevolking zonder militaire noodzaak.
„Toen de Europese Unie serieus over sancties nadacht, werd de Gaza Humanitairian Foundation opgericht. We weten inmiddels hoe dat afliep.” Die omstreden, door de VS gesteunde organisatie ging noodhulp organiseren, maar bij GHF-distributiepunten werden Palestijnen doodgeschoten door Israëlische militairen.
Hilhorst: „Nu zie je weer de druk oplopen vanuit de rest van de wereld, en zijn er voedseldroppings aangekondigd. Dat haalt de aandacht weg van het feit dat de grenzen niet open zijn voor de hulp die daar staat en nodig is.”
Ze vindt dat landen niet mee moeten denken over „schijnbewegingen” als voedseldroppings. „In plaats daarvan zou het Verenigd Koninkrijk moeten nadenken over sancties.” Ook zij zegt dat de Gazanen „zodanig verhongerd zijn dat ze medisch begeleid moeten worden. Magen kunnen voedsel niet meer aan.”
Bouwstoffen
Dat zegt ook Wouter Booij van Unicef: „Ondervoeding is geen honger, maar een ziekte. Het lichaam krijgt dan dermate weinig bouwstoffen dat het gaat interen op organen. De oplossing is dan geen boterham met kaas en een glas melk.” Dan is therapeutische voeding nodig, zegt hij.
Een standaard voedselpakket van het Wereldvoedselprogramma bevat 2.100 calorieën, met genoeg proteïne, vet, vitamines en mineralen voor een volwassene. Voor kinderen onder de vijf jaar oud, zwangeren en borstvoedende moeders is extra calorierijk voedsel nodig. De BBC berekende dat er 160 vliegtuigdroppings per dag nodig zouden zijn om genoeg voedsel te leveren.
Lees ook
Bashar fotografeerde de honger, nu kan hij er zelf niet meer door werken
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135353821-0c9c2c.jpg|https://images.nrc.nl/ZJLqY_wGMPzifaCbGI8f6fmRF3E=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135353821-0c9c2c.jpg|https://images.nrc.nl/p2Gglai9L8nCKGTySGhfI4b2WfU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135353821-0c9c2c.jpg)
