Economische tegenslag is een kopzorg voor Chinese jongeren

Officieel voelen Chinezen zich erg veilig. In 2022 rapporteerde het Nationaal Bureau voor Statistiek dat 98,6 procent van de bevolking een veilig gevoel had, 11 procent meer dan in 2012. In die tien jaar daalden de criminaliteitscijfers in het land behoorlijk. De kans om beroofd te worden nam af met 96,1 procent en ook het risico op een ernstig verkeersongeluk werd kleiner (met 59,3 procent).

Toch zijn de jongeren die NRC sprak over hun zorgen op het gebied van veiligheid kritisch. NRC deed grensoverschrijdend onderzoek naar het gevoel van (on)veiligheid onder studenten. In China sprak NRC met drie studenten journalistiek en informatica. Toegang krijgen tot een klas studenten om ze te enquêteren bleek onmogelijk in verband met strenge Chinese regels over contact met buitenlandse media.

Vooral een economisch rampscenario voelt dichtbij, nu de jeugdwerkloosheid tot recordhoogtes stijgt. Vorig jaar stopte de overheid een half jaar met het publiceren van de maandelijkse cijfers over jeugdwerkloosheid, nadat die in juni met 21,3 procent een nieuwe piek bereikten. In december was het getal, berekend volgens een nieuwe rekenmethode, gedaald tot 14,9 procent.

De jongeren weten dat hun leeftijdsgenoten in Europa zich zorgen maken over het klimaat, maar onder hun vrienden leeft het niet. Volgens Lena (23), een masterstudent journalistiek, is er weinig bewustzijn over de gevaren daarvan. Ze ziet dat er in Chinese media geen verband gelegd wordt tussen de extreme weersituaties in het land van de afgelopen jaren en klimaatverandering. „Het voelt niet als iets dat over onszelf gaat.”

De drie studenten waren studiegenoten aan een relatief onbekende universiteit in Hangzhou, een welvarende stad in het oosten van China, waar ze hun bachelors in journalistiek en informatica behaalden. Nu zitten ze in een masterprogramma, of bereiden ze zich daarop voor. De afgelopen jaren steeg het aantal masterstudenten in Chinese universiteiten sterk, ook als methode om de onzekere arbeidsmarkt nog een paar jaar te vermijden. Vorig jaar deden 4,5 miljoen studenten mee aan de toelatingsexamens voor masterprogramma’s. In 2020 waren dat er 3,4 miljoen.

De studenten vinden af en toe hun weg naar het „externe internet”, het ongecensureerde internet waar alleen met VPN-technologie toegang tot is. Daar kijken ze naar Chineestalig nieuws op YouTube of op X, en zien ze berichten over China waardoor het land minder veilig lijkt dan de beelden op de staatsmedia doet overkomen.

Op de Global Peace Index, een internationale ranglijst voor veiligheid, stond China vorig jaar op plaats 80 – precies halverwege de lijst, maar ver boven de Verenigde Staten (plaats 129). De veiligheidsproblemen in de VS worden breed uitgemeten in de Chinese pers en zijn ook bij de jongeren bekend.

Gevraagd naar zijn mening over de Verenigde Staten maakt de 24-jarige Xu Jianing een geweer van zijn linkerhand. „Daar houd ik niet van.” Maar over een conflict tussen China en de VS of Taiwan maken ze zich niet druk. Ze voelen de emoties de laatste jaren oplopen, maar zijn ook gewend aan overspannen overheidsretoriek. Volgens de 24-jarige Ciri Cui, die zich voorbereidt op een studie in Japan, voelt oorlog „ver weg”.

Lena Sun (masterstudent journalistiek, 23): „Chinese media verspreiden propaganda”

„Ik studeer journalistiek. Ik weet dat de voornaamste functie van Chinese media het verspreiden van propaganda is, niet van nieuws. Dus wat je ziet is vooral positief. En dat werkt best goed – het creëert een relatief harmonieuze samenleving waarin mensen denken dat ze op een veilige plek wonen. Maar er is veel wat je niet weet.

„Daarvoor moet je naar het externe web, zonder censuur. Ik doe dat zelf ook niet zo vaak. Deels is dat vanwege het gedoe met een VPN. Maar het is ook omdat veel van dat nieuws niet direct met mij te maken heeft. Ik ga pas naar Twitter [nu bekend als X] als er iets is gebeurd is waar ik echt meer over wil weten. Laatst was er bijvoorbeeld een gewelddadig incident in Rizhao, in de provincie Shandong, waar ik vandaan kom. Dan ga ik kijken.

„Economisch voelen mensen zich nu niet zo veilig. Bijna iedereen die werkt heeft bijvoorbeeld wel wat aandelen of andere financiële producten. Die worden allemaal minder waard als het slecht gaat op de beurs. Een economische recessie lijkt me het meest waarschijnlijke rampscenario.

„Daarnaast maak ik me ook wel zorgen over het klimaat. Er is hier weinig bewustzijn op dat vlak, ook bij jongeren. Je ziet wel al die nieuwsberichten over extreem weer, maar het wordt niet gelinkt aan een veranderend klimaat. Ik weet dat er internationaal ook nog niet echt goede oplossingen voor zijn gevonden. Dus dat wordt wel een probleem.

„Als je China internationaal wilt vergelijken, zitten we denk ik ongeveer in het midden. Er zijn bijvoorbeeld landen waar ze meer vrijheden hebben, maar waar het ook minder veilig is. Neem een land als Myanmar. Daar is veel criminaliteit en mensensmokkel en dergelijke. Maar ik hoor dat het in veel Europese landen, waaronder Nederland, ook vrij veilig is.”

Xu Jianing (masterstudent informatica, 24): „We hebben geen privacy meer”

„In China voelen de meeste mensen zich veilig. In een stad als Hangzhou hangen er op elke hoek van de straat camera’s. De overheid kan iemand heel makkelijk traceren. Dat zag je ook tijdens de pandemie. Maar dat geldt ook voor als iemand iets fout doet. De politie heeft je zo. Eigenlijk hebben we geen privacy meer. Iedereen is transparant. Ik laat even in het midden of dat goed of slecht is. We zijn eraan gewend. In China gaat het volgens de Chinese regels.

„Daarnaast is China natuurlijk sterker geworden in de laatste decennia. Dat maakt het land ook veiliger. Economisch zijn er nu wel schommelingen. Ik heb daar ook wel stress van. Ik wil graag gaan verdienen, ook om mijn vader te ontlasten, maar ben nog steeds aan het studeren. En wat voor werk is er straks? Zelfs een studiegenoot die nu bij een bank werkt, verdient nauwelijks.

„Het wordt niet makkelijk. Aan de andere kant: onze generatie heeft de wind toch redelijk mee gehad. Kijk naar het goede onderwijs dat we hebben genoten. We blijven gewoon ons best doen.

„Iedereen die ik ken is met zijn eigen leven bezig – aan het klimaat denken we niet. Ik maak me daar ook niet zo’n zorgen over. Als het erop aankomt, bij een aardbeving of andere ramp, zijn Chinese mensen goed in mobiliseren. We kunnen die situaties aan.

„Ik loop relaxed over straat. Ik ben ook extrovert, dus ik vind het geen probleem om met vreemden contact aan te gaan. Maar goed, ik ben wel een man. Voor een vrouw is het misschien weer anders. Maar China is zeker veiliger dan de VS. Hoewel, ik ben er niet geweest. Eigenlijk weet ik het ook niet [lacht].”

Ciri Cui (aankomend masterstudent journalistiek, 24): „Heeft iemand connecties, dan beschermt de politie je niet”

„Ik voel me wel veilig, behalve soms ‘s avonds of als er recent een moord is gepleegd of iets dergelijks. Het punt is dat de politie je wel kan beschermen, maar alleen als de crimineel een onbelangrijk iemand is, iemand zonder macht. Als de persoon die jou iets aandoet of lastigvalt connecties heeft, dan kun je wel aangifte doen maar kom je niet ver.

„Ons land is instabiel. In de media lijkt het goed met ons te gaan. Daardoor voelen mensen zich misschien ook veiliger. Maar als je op het ongecensureerde internet kijkt, zie je veel nieuws over sociale onrust. Vooral vanwege de economie. Werkloze mensen die wanhopig worden en geweld plegen. Dat soort dingen.

„Op andere onderwerpen wakkeren Chinese media juist de emoties aan. Als ik nieuws zie over geweld in de VS wil ik de statistieken weten, en hoe het verschilt van de situatie in China. Maar dat staat er nooit bij. Ook als het over Taiwan gaat wordt alles breed uitgemeten, recent nog over de twee Chinese dode vissers bij Kinmen. De situatie is daardoor meer gespannen maar oorlog voelt wel ver weg.

„Ik ben vorig jaar juni afgestudeerd en leer nu voor examens om in Japan een master te doen. Ik sta ook niet in de statistieken voor jeugdwerkloosheid. Maar dat is echt een probleem. Vier, vijf jaar geleden hadden mensen meer idealen op het vlak van werk. Nu is het allemaal veel urgenter. Kan je een baan vinden? Word je niet binnen korte tijd weer ontslagen?

„Ik ben vrij uitgesproken. Veel van mijn klasgenoten spreken meer in de taal van de Partij. Dat komt ook door verschillen in onze levens. Ik ga naar Japan, en wil dat al vanaf mijn vroege tienerjaren. Anderen denken aan hun toekomstige baan binnen het systeem en spreken zich daarom minder uit.”

Delen





Mail de redactie