N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/01/web-2001binboerendeze.jpg)
Foto Jeffrey Groeneweg/ANP
Nederlandse boeren krijgen geen uitstel om het uitrijden van mest geleidelijk af te bouwen tot 2026. Onder zware druk van de Europese Commissie heeft landbouwminister Piet Adema (ChristenUnie) zijn plan voor een ‘overgangsjaar’ los moeten laten. Brussel dreigde onder meer alle afspraken over de afbouw van de Nederlandse mestuitzondering te schrappen.
De boeren moeten nu al per 1 maart, in plaats van 1 januari volgend jaar, bepaalde maatregelen nemen, maakte Adema vrijdag bekend na de ministerraad. Het gaat onder meer over het aanleggen van ‘bufferstroken’ tussen akkerland en water en het planten van ‘vanggewassen’ die het uitspoelen van schadelijke meststoffen in het water tegen moeten gaan.
Het kabinet maakte vorig jaar bekend dat er een einde kwam aan de Nederlandse uitzonderingspositie rond het mestbeleid. Nederlandse boeren mochten 230 tot 250 kilo stikstof uit mest per hectare uitrijden, terwijl de Europese regels uitgaan van 170 kilo. Het agrarische Nederland deelde die uitzondering met enkele andere landen, zoals Denemarken, Duitsland en Ierland.
Verkeerde inschatting
Om stikstof terug te dringen, en de kwaliteit van water en natuur te herstellen, moet Nederland in 2026 voldoen aan de Europese regels. Op verzoek van de Tweede Kamer heeft minister Adema wel geprobeerd om de afbouw van de Nederlandse mestuitzondering (‘derogatie’) te versoepelen. „Wij hebben een inschatting gemaakt, en het blijkt dat die inschatting niet goed was”, zei Adema.
Bij de Europese Commissie was het geduld met het Nederlandse mestbeleid al bijna op en het idee van een ‘overgangsjaar’ is slecht gevallen. Brussel heeft Nederland gedreigd de Nederlandse uitzonderingspositie niet geleidelijk, maar ineens af te schaffen, zeggen bronnen. Dit zou de bedrijfsvoering van veel boeren acuut in gevaar brengen en de politiek in een crisis storten.
Het idee van een overgangsjaar was „misschien” wel een geitenpaadje, erkende minister Adema vrijdag na de ministerraad. „Dit laat zien dat de Europese Commissie geen ruimte laat”, zei hij.
„We zijn ons ervan bewust dat de Nederlandse minister het parlement heeft geïnformeerd over de implementatie (van de afspraken, red.) en dat sommige voorwaarden zijn vertraagd”, zegt een woordvoerder van de Europese Commissie. „Er is daarna contact geweest hierover met Eurocommissaris Virginijus Sinkevičius, en er is in herinnering gebracht dat er condities zijn die juridisch bindend zijn en dat daaraan voldaan moet worden.”
Landbouworganisatie LTO noemt de grens die Brussel trekt „totaal onuitvoerbaar” en „immoreel”. Gewassen als wintertarwe, winterprei of bloembollen zitten al in de grond en die zou voor ‘bufferstroken’ weer omgeploegd moeten worden. „Blijkbaar bemoeit Brussel zich tot op de vierkante meter met onze landbouw”, zegt LTO-voorzitter Sjaak van der Tak in een online reactie. „Als de Commissie haar eis niet intrekt, zullen we elke mogelijkheid onderzoeken om dit juridisch aan te vechten.”
