Drugs, daar praten de buren liever niet over in Rotterdam-Zuidwijk

Posted on February 16, 2024 by admin

Alsof iemand een bus donkere poedersuiker heeft leeggeschud, over alles in haar woning ligt een waas van zwart stof. Over een paar dagen komt een schoonmaakbedrijf, geregeld door de gemeente. Ze durft niet meer thuis te slapen sinds de enorme explosie in het Rotterdamse Zuidwijk op maandagavond 29 januari en de enorme brand die pas na dertien uur volledig was geblust.

Haar huis schudde na de eerste explosie, daarna werd de woonkamer fel verlicht door de vlammen. Ze zag door het raam buren in hun pyjama naar buiten rennen. Ze aarzelde nog even. Je weet niet wat je moet doen, zegt ze. Maar toen de stank steeds sterker binnendrong, hing ze een tas om haar schouder, tilde haar doodsbange, zwarte hond op en stommelde naar buiten. Tastend over de met rook gevulde galerij.

De Rotterdamse buurt bleef daarna dagenlang in het nieuws omdat de lichamen van drie mannen onder het puin lagen en niet geborgen konden worden door instortingsgevaar. Familie stond achter hekken te wachten en zich op te vreten. Uiteindelijk stormde een groep mannen het terrein op, waarna zij een been tussen de brokstukken zagen van de Pakistaanse Nederlander Kamran Khan (43), eigenaar van badkamerbedrijf Moosa Bouw. Ze haalden hem met hulp van agenten uit het puin. In de dagen erna werden de lichamen van Ilyas (22) en Mustafa (33) gevonden.

Vaten aceton

Toen de emotie een beetje was gezakt, de mannen begraven, kwam het nieuws dat een drugslab waarschijnlijk de oorzaak van de ontploffing was geweest. De 34-jarige Rotterdammer Jalal O. werd gearresteerd; de dagen na de brand had hij mee gezocht en zich agressief had gedragen naar de politie. Hij was de huurder van de garagebox waar de ontploffing had plaatsgevonden. Er waren onder meer vaten aceton gevonden. Hij zit nog steeds in hechtenis en mag alleen contact hebben met zijn advocaat. Nog weer later werd bekend dat in het drugslab zeer waarschijnlijk cocaïne werd ‘gewassen’. Daarbij wordt met sterk ontvlambare producten in kleding verstopte cocaïne tevoorschijn gehaald.

Op de plek van de ontploffing ligt drie weken later nog steeds een berg puin.

Foto’s: Walter Herfst

Op de plek van de ontploffing ligt drie weken later nog steeds een berg puin. De graafmachine staat stil. Op de hoek van de straat staan vijf auto’s. Op de achterbank zitten jonge mannen. Ze wachten. Met mobieltjes in de hand en de autoramen half open.

De vrouw die na de explosie schielijk haar woning verliet, laat er deze avond haar hond uit. Vanonder haar capuchon vertelt ze dat ze al jaren wil vertrekken uit de buurt, na de explosie weet ze het zeker. Ze voelt zich hier niet meer veilig. Daarom wil ze ook haar naam niet geven. „Dan weten mijn buren dat ik gepraat heb.”

Ze is niet de enige die het liefst zou vertrekken, blijkt uit gesprekken met buurtbewoners in de afgelopen week. De wijk ligt in het zuiden van Rotterdam-Zuid, tegen Barendrecht aan. Er wonen een kleine veertienduizend Rotterdammers. Vertrouwen in de overheid is laag in Zuidwijk. In 2022 was de opkomst bij de verkiezingen voor de gemeenteraad nog geen 28 procent.

Zuidwijk bestaat uit verschillende buurten, de ene beter dan de andere. Het deel van de wijk waar het ontplofte drugslab zat, Hoge Kampen, is een van de allerarmste stukjes Nederland. Een kwart van de bewoners leeft er van een bijstandsuitkering – meer dan waar ook in Rotterdam.

Hoge Kampen bestaat uit twaalf portiekflats. Bij enkele flats zitten ruime garageboxen onder de woningen op de begane grond. Die worden verhuurd aan ondernemers als werk- of opslagruimte. De huur is laag, voor een ruimte van acht meter diep. Als je voorzichtig een auto naar binnen rijdt, passen er twee naast elkaar. De grasvelden tussen de flats zijn braakliggend terrein, waar bewoners afval en afgedankte meubels achterlaten.

Door smalle steegjes loop je van de flatgebouwen naar winkelgebied de Slinge. „Een typische plek die aandacht behoeft”, worden deze doorgangen genoemd in een adviesrapport uit 2020 om de infrastructuur van de wijk te verbeteren. Door deze „nauwe doorgangsplek die wordt omgeven door anonimiteit, blinde gevels en dode hoeken” ontstaan volgens het rapport „ongewenste sociale situaties die leiden tot onveiligheid”.

Rare gasten

Neeta (52) loopt met haar hondje Molly door zo’n poortje. Ze woont even verderop in een 55-pluswoning, „daar mocht ik al in”. Ze komt uit de wijk Lombardijen, haar kinderen wonen in deze buurt. Vanuit haar raam ziet ze de drugsdealers op straat. Ze geven iets aan elkaar door. Eng vindt ze hen niet. Ze zijn met drugs bezig en niet met haar. Maar na half negen ’s avonds gaat ze niet meer alleen naar buiten. Wél last heeft ze van -rare gasten in haar appartementengebouw. Ze piesen in de lift, spugen op de spiegel. Ze reageren ongemanierd en grof als je er iets van zegt.

Martin (62) ziet het iedere dag voor de witgoedzaak Marnie op de Slinge waar hij al zijn leven lang werkt. „Hier stoppen ze met hun auto, lopen door het poortje en komen snel weer terug.” Drugsdeals waar volgens hem niemand tegen optreedt. De politie niet. Omwonenden niet. Hijzelf óók niet. Niet dat hij bang aangelegd is. Aan de spullen van zijn baas moeten ze niet komen. Zoals vorig jaar toen vijf Antillianen met een droger wegliepen. Hij er achteraan, in z’n eentje. „Aan het eind van de straat zetten ze de droger neer en renden allemaal een andere kant op.” Maar met zaken van anderen moet je je niet bemoeien, vindt Martin.

Op de stoep stuift een fietsbezorger langs. „Kijk, daar zeg ik dus ook niks meer van”, zegt hij. „Anders zou ik elke dag ruzie hebben.”

Zuidwijkers van het eerste uur vertellen met weemoed hoe de wijk veranderd is. Zuidwijk, en naastliggende wijken Pendrecht en Lombardije waren naoorloogse tuinsteden, waar gegoede burgerij en goed verdienende arbeiders gingen wonen. Pas eind jaren tachtig begon de populariteit af te nemen, zegt André Ouwehand, die voor de TU Delft promotie-onderzoek deed in Zuidwijk naar de buurt- en wijkverandering. Huizen waren verouderd en er ontstond overlast van lawaai, dealers en drugsgebruik.

Een deel van de oude huizen werd vervangen voor koopwoningen, maar na de financiële crisis van 2008 en de perikelen bij woningcorporatie Vestia vertraagde de bouwdrift. „De corporatie koos er bewust voor om een belangrijk deel van de goedkope voorraad te handhaven, zoals ook de kleine portiekflats van de Hoge Kampen”, zegt Ouwehand. „Daar kwamen steeds meer mensen met een migratieachtergrond, in de recente jaren ook statushouders en arbeidsmigranten.”

Erg gehorig

Paul Heezen (43) runt er de Indische toko die zijn opa nog is begonnen, 6zestigjaar geleden. Vroeger was het een wijk met welgestelde bewoners, zegt hij. Het acteur- en zangerechtpaar Gerard Cox en Joke Bruijs woonden in dit rijtje, ze hadden een kledingzaak. Heezen speelde als kleine jongen verstoppertje tussen de kledingrekken. Feyenoordkeeper Eddy PG (Pieters Graafland) had er een sportzaak. Het is allemaal veranderd, zegt Heezen. Hoe? Gewoon, andere samenstelling van de wijk.

Vroeger was 80 procent Nederlands en 20 procent buitenlands, nu is het andersom, fluistert een man in overhemd met spencer. Hij woont in een van de portiekflats van de Hoge Kampen. Hoéft geen probleem te zijn, zegt hij, maar met mensen die hier worden geplaatst is vaak iets aan de hand. Mensen die met urgentie een sociale huurwoning krijgen toegewezen, bijvoorbeeld wegens schulden of psychische problemen.

Toko Heezen, gebouwd door de opa van de huidige eigenaar.

Foto’s: Foto Walter Herfst

De appartementen in de portiekflats zijn erg gehorig, vertelt hij. Als iemand last heeft van een ander belt hij niet aan om te vragen of het wat stiller kan, maar beukt hij op de muur. Misschien hebben ze geen last van het geluid maar zijn ze gewoon boos, denkt de spencer-man. Hij weet het niet. Als er te lang en te luid overlast is, belt hij wel eens de politie, maar het is lang niet altijd duidelijk uit welke flat de overlast komt. Een keer is hij valselijk beschuldigd van geluidsoverlast. Het kan ook zijn doordat hij gebeld had omdat een Marokkaan een fles lachgas had opgehaald bij iemand in zijn portiek. De man was met fles en al in de portiek gaan zitten en zat onafgebroken te schreeuwen.

De opslagloods van de toko, 400 m², die de opa van Paul Heezen zelf heeft gebouwd, ligt aan de achterkant van de garagebox waar de explosie was. De zaak moest een week dicht en het dak van de loods is door de klap gaan lekken. Naast de loods van Paul Heezen ligt de opslag van Witgoedzaak Marnie van Barbara van der Leije en haar man. Althans, hier wás de opslag, want de loods is volledig afgefikt na de explosie. Barbara van der Leije had de sleutel sinds 2 januari. Ze huurde de loods omdat er geen wasmachine meer bij kon in enorme opslagkelder onder de zaak aan de Slinge. En Marnie krijgt klanten uit heel Rotterdam, juist omdat ze alles uit voorraad kunnen leveren.

De loods stond vol met Amerikaanse koelkasten, 3.500 euro per stuk, combimagnetrons, inbouwovens, wasmachines en drogers. Totale waarde: een half miljoen euro. Van der Leije kan de facturen zo laten zien, zegt ze. Ze was bezig met de verzekering. Er moest nog een tweede rolluik voor de deur, dat was al geleverd. Het alarm zat er al in. Alleen de brandweer moest nog kijken of alles in orde was. Lang verhaal kort. Onverzekerd.

Eethuisje

Zaterdagavond om half tien is de toko van Paul Heezen net als bijna alle winkels dicht. Alleen de snackbar en het Turkse eethuisje zijn nog open. In de straat is het druk. Twee groepen jongens, tussen de 14 en 18 jaar, in trainingspakken en gewatteerde jacks. Er wordt veel over ze geklaagd door bewoners. „Eerlijk gezegd snap ik dat wel”, zegt een van de jongens. „We maken wel eens herrie. Dat is niet leuk als je hier boven woont. Maar ja…” De politie probeert de overlast aan te pakken met een samenscholingsverbod. De jongens zeggen „drie of vier keer” te zijn beboet, voor het rondhangen in de winkelstraat. Toch blijven ze terugkomen. „Dit is onze buurt. Waar moeten we anders heen?”

De jongens hebben een punt, vindt toko-eigenaar Paul Heezen. Buurthuis De Larenkamp is in 2017 afgebroken. De bibliotheek die in hetzelfde gebouw zat, verdween ook. Daar kwamen ouderen om te biljarten en klaverjassen. Er waren allerlei activiteiten, ook voor jongeren. Buurtbewoners konden er een pilsje drinken, ouders konden er terecht met opvoedproblemen. Met Sinterklaas en Kerst werd er uitgepakt. Sporthal Asterlo, net iets verderop, ging een jaar later tegen de vlakte. Nu zit er een Albert Heijn. Heezen kreeg er zelf nog boksles en vindt het een groot gemis voor de wijk. De jeugd moet plekken hebben om naar toe te gaan, vindt hij. Er kwam niets voor in de plaats.

Dit is onze buurt, waar moeten we anders heen?Jongen uit de buurt

Onderzoeker André Ouwehand noemt het verdwijnen van de Larenkamp een beslissing die zijn sporen heeft nagelaten, omdat daarmee dé ontmoetingsplek verdween en er niets voor in de plaats kwam. De gemeente vond dat bewoners best naar het buurthuis Het Middelpunt op de grens met Pendrecht konden gaan. Dat doen maar weinigen, het is een flink eind lopen, het ligt aan de rand van de wijk en het is niet gezellig, zeggen ze.

Voor Noël Soares Brazão was het verdwijnen van de voorzieningen voor jongeren reden om een kickboksschool te openen in de wijk. „Jongens willen zich bewijzen, dat zit gewoon in hun natuur. Dan moet je wel zorgen dat ze iets te doen hebben, anders gaan ze dat op straat doen”, zegt de drievoudig Europees kampioen kickboksen. Op zijn vechtschool probeert hij ze discipline bij te brengen. Door ze „helemaal kapot te laten gaan”, strakke regels te hanteren, maar ook veel met ze te praten buiten de lessen om. „Je bent een soort pedagogisch medewerker”, zegt Soares. „Veel jongens komen uit een problematische thuissituatie. Bij afwezigheid van een vader zijn zij zelf de vaderfiguur en doen wat ze willen.” Ze dragen soms veel woede met zich mee. „Dat moet eruit”, zegt Soares. „En woede kun je beter uiten op een boksbal dan op straat”.

De politie gebruikt de vechttraining om vertrouwen in de buurt op te bouwen. Wijkagente Loubna Laabid zegt in een interview met een gemeentelijk magazine dat ze regelmatig in de sportschool komt. „De jongeren vinden het leuk om met een agent te sparren, en wij leren op deze manier de jongeren kennen.” Ze probeert ook contact met de ouders te krijgen. „Er heerst drugsproblematiek maar bewoners durven geen melding over andere bewoners te doen bij de politie.”

Soares Brazão ziet dat ook: „Ouders durven niet naar de politie te gaan. Omdat ze denken dat die toch niks doen en uit angst dat ze dan criminelen achter zich aankrijgen. Doordat ze de wijkagent leren kennen bij zo’n les, wordt de drempel lager om met de politie te praten. Dan hoef je niet naar het bureau, maar spreek je de agent gelijk aan als je iets te melden hebt.”

Cocaïne Steeds meer cokewasserijen

In de Rotterdamse garagebox die ruim twee weken geleden ontplofte, zou een cocaïnewasserij hebben gezeten, zo meldde de Telegraaf deze week. De politie kan dat niet officieel bevestigen.

Coke komt over het algemeen vanuit Zuid-Amerika per containerschip naar Europa, in Nederland is de haven van Rotterdam een populaire bestemming. Om de kans op ontdekking te verkleinen verbergen sommige drugscriminelen cocaïne in onschuldig uitziende producten, zoals spijkerbroeken. Cocaïne kan namelijk, na omzetting via chemische processen, op kleding worden gegoten. Daardoor zijn de drugs lastiger te vinden door bijvoorbeeld scans in de Rotterdamse haven. In Nederland moet de vloeibare coke dan weer worden omgezet in poedervorm. Dat gebeurt in cokewasserijen. Het gaat om een ingewikkeld chemisch proces, waarbij ongelukken of explosies kunnen gebeuren, zoals in Rotterdam.

Cokewasserijen worden de laatste jaren steeds vaker ontdekt in Nederland. Uit het meest recente Nationaal Overzicht Drugslocaties van de politie, met cijfers over 2022, is te zien dat er in 2022 105 keer een drugslab werd gevonden, 17 keer betrof het een cokewasserij. In 2018 waren het er 9, in 2019 10. De wasserijen worden vaak vlak bij de Rotterdamse haven gevonden, omdat de coke daar Nederland binnenkomt. In 2023 werden er 122 drugslabs aangetroffen, maar nog niet bekend is hoe vaak er sprake was van een cokewasserij.

Weinig aandacht voor online haat in plannen kabinet voor bestrijding antisemitisme

admin
November 23, 2024
0

Toen ze vrijdag de kabinetsnota over de bestrijding van antisemitisme las, dacht Naomi Mestrum, directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) „oude wijn in nieuwe zakken”.

In de dertig pagina’s van de nota staan tal van overheidsmaatregelen rond de Joodse gemeenschap en antisemitisme. Veel daarvan waren bekend en soms zelfs al ingevoerd. Zo verwijst het persbericht dat het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft opgesteld naar de „ondersteuning voor de herinneringscentra”. Dat doet het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en daarvan laat een woordvoerder weten dat er „geen sprake is van nieuw beleid”. Het kabinet volgt een motie van de oppositie waarin wordt beloofd te bekijken hoe centra als Kamp Westerbork en Kamp Amersfoort „toekomstbestendig kunnen worden gefinancierd”.

Na een jaar vol spanningen in Nederland door de aanval van Hamas op Israël en Israëls grootschalige oorlog tegen Gaza in reactie daarop, publiceerde het kabinet-Schoof zijn in het regeerakkoord beloofde ‘strategie’. De bekendmaking ervan valt in de maand dat in Amsterdam gewelddadigheden hebben plaatsgevonden tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv. In het stuk wordt daar expliciet aan gerefereerd, met de conclusie: „Een groot deel van de Joodse gemeenschap [voelt] zich op dit moment niet vrij en veilig in dit land. Dat is beschamend.”

De meest concrete kabinetsmaatregel gaat dan ook over veiligheid. Het rijk zal jaarlijks 1,3 miljoen euro betalen voor de beveiliging van Joodse scholen. De financiering van de beveiliging van die scholen brengt de Joodse gemeenschap nu zelf op. Die maatregel vloeit voort uit een motie van Rob Jetten, fractieleider van oppositiepartij D66.

Demonstratierecht

Vandaar dat CIDI-directeur Mestrum eerst wat teleurgesteld was. Maar de strategie gaat vergezeld van een ‘beslisnota’ en daarin staan enkele maatregelen „die wel degelijk hout snijden”. Mestrum noemt de voorgestelde verhoging van de strafmaat voor het verheerlijken van terreur. En maatregelen om manifestaties te beteugelen – waarbij het kabinet het voorbeeld noemt van „de veiligheidsconsequenties van sit-ins op de NS-stations”. Daar demonstreren regelmatig pro-Palestina activisten vóór de entreepoortjes, waardoor beheerder ProRail zegt niet te kunnen optreden, terwijl alle passagiers dan vlak langs de demonstranten moeten lopen. „Het kabinet wil kijken hoe er een scherper onderscheid gemaakt kan worden tussen vreedzaam demonstreren en ordeverstorende acties”, aldus de begeleidende Kamerbrief. Mestrum tekent erbij aan dat dat wat haar betreft zou moeten gebeuren „zonder het demonstratierecht te beperken”.

Ze is ook te spreken over de voorgestelde strafverzwaring voor antisemitische misdrijven. De kabinetsnota verwijst bij deze bepaling naar een initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks-PvdA en de ChristenUnie – opnieuw twee oppositiepartijen. Als dat wetsvoorstel wordt aangenomen, wordt ook bij antisemitisme de maximaal op te leggen vrijheidsstraf die op het desbetreffende delict is gesteld met een derde verhoogd.

Twee maten

Jaïr Stranders, artistiek leider van de landelijke 4 mei-manifestatie Theater Na de Dam en lid van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, zegt dat het kabinet met twee maten meet waar het op antisemitismebestrijding aankomt. „Een deel van de maatregelen van dit kabinet is racistisch, en dan gaat het antisemitisme als het ware ‘uit het racisme’ halen om die ene vorm specifiek te bestrijden.” Stranders kan zich niet voorstellen „dat een racist” – en daar doelt hij op PVV-leider Wilders – „je beschermer tegen antisemitisme is”. Als de bestrijding van antisemitisme een bijzondere positie krijgt, voorspelt Stranders: „Veel van de maatregelen die nu worden voorgesteld, zullen als een boemerang de Joden terug in het gezicht slaan.”

De kritiek van Stranders begrijpt Mestrum wel, maar ze denkt dat een scherpere bestrijding van antisemitisme ook effect zal hebben op racistische uitlatingen ten aanzien van andere groepen. „Natuurlijk is het één niet belangrijker dan het ander. Ik hoop dat deze strategie later ook wordt ingezet voor andere minderheden.” De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, die is aangesteld om álle racisme aan de kaak te stellen, was vrijdag niet bereikbaar voor een reactie.

Symbolische pleisters

Wat CIDI-directeur Mestrum compleet mist in de nota is een acute en daadkrachtige aanpak van antisemitisme online. De enige belofte is dat de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding – die heeft meegeschreven aan de nota en ook extra overheidsgeld krijgt voor de uitvoering ervan – jaarlijks een onderzoek zal laten uitvoeren naar „online antisemitisme in de Nederlandse taal”.

Zonder stevige aandacht voor online racisme, zegt Mestrum, blijft de jeugd worden blootgesteld aan ellendige uitingen van antisemitisme op sociale media. „Klassenreisjes, Holocaust-educatie, zonder bestrijding van online haat zijn dat symbolische pleisters op de wonde.”

Het CIDI krijgt veel meldingen binnen over online uitingen van antisemitisme, maar neemt die niet op in zijn jaarlijkse monitor. Binnenkort geeft Mestrum een onderzoeksbureau opdracht specifiek naar online antisemitisme te kijken over de jaren 2023 en 2024. „Daarna moeten we het jaarlijks doen.”

Annette (69) zorgt voor haar vader Willem (100) – ‘Dat het goed met hem gaat, geeft me voldoening’

admin
November 21, 2024
0

Zeven jaar kampt Annette aan de Stegge (69) nu met een kwaal aan haar oogleden maar zo erg als dit najaar was het nooit. De spierspanning in de oogleden is zo hoog dat ze haar ogen liefst de hele dag sluit. „Een drama”, zegt ze aan de keukentafel in Enter, een Twents dorp, en terwijl ze het zegt houdt ze haar ogen op een kiertje – lichtblauw zijn ze, het valt ternauwernood te zien. Op bezoek bij een vriendin afgelopen voorjaar knalde ze tegen een serredeur aan. Haar pols brak. De maat was vol: weg wilde ze bij de neuroloog in Enschede die geen oplossing bood. Ze week uit naar een oogarts in het AMC en die heeft het, zo vertelt ze, over het „snijden” in de spier die het oog dichtknijpt. Een operatie volgt begin volgend jaar.

Als ze ’s nachts haar ogen sluit heeft ze nergens last van. Maar vaak wordt ze wakker. „Annette”, klinkt het door de babyfoon naast haar bed, „wil je me helpen?” Ze staat op, trekt een vest aan, schuift haar voeten in haar halfhoge, pluizige pantoffels en loopt de trap af. Op naar het hooglaagbed. Op naar haar vader, Willem aan de Stegge (100).

Afgelopen nacht riep hij haar rond een uur of twee. Ze hielp hem van zijn bed af en leidde hem naar de po-stoel ernaast. Langzaam, altijd langzaam. „Als hij staat moet hij bijkomen want van het opstaan wordt hij duizelig.” En hij moet een draai maken. Ook dat duurt even. Zodra hij zit, zet zij thee. „Zijn katheter is net gewisseld, hij moet goed drinken. Dan heeft hij minder kramp.” Nee, het heeft geen zin als ze door de babyfoon terugroept dat zijn katheter de urine afvoert. „Hij heeft het gevoel dat hij moet plassen. En hij voelt druk op de darmen.” Annette lag een kleine drie kwartier later weer in bed. Rond een uur of vijf ’s ochtends hoorde ze hem woelen. Ze liep naar beneden en legde de dekens goed.

Foto’s: Merlin Daleman

Vader en dochter zijn buren. Maar Annette is een groot deel van de dag in zijn huis. Ook nu, iets na drie uur ’s middags: hij slaapt in de woonkamer, zij snijdt in zijn keuken een stukje van een appelkruimeltaart, nog ter ere van zijn verjaardag. In augustus was het zover, Willem aan de Stegge werd een eeuweling. De burgemeester kwam langs met een boeket , een verslaggever van dagblad Tubantia nam een interview af waarin hij zich een dankbaar en gelovig mens toonde. „Bidden doe ik nog altijd heel veel en ik kan nog steeds thuis blijven wonen dankzij de zorg van mijn dochter Annette”, zei hij.

Willem aan de Stegge groeide op als jongste zoon in een katholiek boerengezin in Waterhoek, een buitengebied nabij Enter. In 1953, hij was bijna dertig, lieten hij en zijn vrouw het huis bouwen waar hij sindsdien woont. Twee jaar later werd Annette geboren. Annettes moeder werd gauw weer zwanger, maar na een zwangerschapsvergiftiging en een hersenbloeding overleed ze, net als het broertje in de buik. Annette was één jaar oud. De nieuwe vrouw van haar vader noemde ze ‘mama’, vertelt ze. „Een lieve vrouw.” Annette groeide op met een broertje en zusje van zes en acht jaar jonger.

Vader Willem was zelfstandig boekhouder, hij werkte aan huis en bezocht zijn klanten bij voorkeur per fiets. Hij werkte tot zijn tachtigste. Thuis fietste hij ook, een fitte senior op de hometrainer, de Tubantia op zijn stuur. Lezen doet hij al een tijdje niet meer. „Netvliesslijtage”, zegt Annette. „Zijn zicht is 0 tot 10 procent.” In het oude kantoortje achter de keuken staat de hometrainer er werkeloos bij.

Gaten in het rooster

„Ik hoor hem trouwens”, zegt ze en ze loopt de woonkamer in, naar de achteruitgeklapte sta-op-stoel waarin hij overdag slaapt. Zijn hoofd steekt uit boven een dekentje. Annette voelt aan zijn handen. „Wat zijn ze toch koud!” zegt ze, en ze loopt naar de magnetron in de keuken, een kersenpittenzak in haar hand. Daarna helpt ze hem de stoel uit, hij wil naar het toilet. Traag loopt hij weg van de stoel, rollator voor zich uit en Annette achter hem aan, haar hand ter ondersteuning op zijn broekband. „Loop maar papa”, zegt ze tussen de stiltes door. Ze passeren de drempel en belanden in de gang. „Ja?” zegt hij zacht. „Nou naar rechts”, zegt Annette.

„Naar rechts?”

„Ja, hier naar rechts papa.”

Vorig jaar zomer verbleef hij twee weken in een verpleeghuis in Rijssen. Een vakantieopname, zodat ze zelf wat kon ontspannen, dat zou haar ogen misschien goed doen. De rust was fijn maar de oogleden bleven zich samenknijpen. En met haar vader ging het niet goed en dat deed haar pijn. „Hij was mega-moe toen ik hem ophaalde. Hij kon niet meer lopen, ze hadden hem te veel met de rolstoel verplaatst. En hij was volledig in de war.” Dus nee, hij wil liever niet naar het verpleeghuis en Annette wil het evenmin. „Ik vind het fijn dat de boel zo geregeld is dat mijn vader het aangenaam heeft thuis.” Sterker, zegt ze, „dat hij hier kan blijven en het goed met hem gaat geeft me energie en heel veel voldoening.”

Hij wil niet naar het verpleeghuis, zijn dochter wil dat evenmin

Een web van zorg heeft ze rond haar vader gesponnen. Thuiszorgmedewerkers komen ’s ochtends en ’s avonds. Ze wassen hem, trekken hem zijn steunkousen aan, druppelen zijn ogen. Aanvullende hulp komt van de mantelzorgondersteuners van Senior Service en stichting Evenmens. Die draaien de nachtdiensten naast de babyfoon als Annette thuis in haar eigen bed slaapt; dat doet ze sinds half november vier nachten per week, één extra nachtje, want het werd haar te veel, vier nachten per week in haar vaders huis. Overdag helpt Senior Service haar vader met eten en drinken, ze nemen hem mee voor een wandeling, lezen de krant voor. Annettes zusje helpt een ochtend per week en twee vrijwilligsters strijken zijn kleren. Al met al is zijn persoonsgebonden budget (pgb), het vastgestelde bedrag voor de inkoop van zijn zorg, opgebruikt. Maar in het rooster vallen nog altijd gaten. Annette loopt die dicht. Grote gaten zijn het, achttien uur per etmaal als je de nachtdienst meetelt.

Het is iets na zessen, Annette serveert broccolisoep. Haar vader zit aan de keukentafel met een groot, absorberend servet om zijn hals. „Gaan we eerst even bidden?” vraagt Annette. Haar vader praat vandaag niet veel, al zegt hij met zijn zachte stem wel geregeld ‘ja!’ en ‘mooi!’, uitroepen die niet bedoeld lijken voor een specifiek oor. Maar nu komen de volzinnen. „Onze Vader, die in de hemel zijt”, prevelt hij in samenspraak met zijn dochter. „Uw naam worde geheiligd, Uw rijk kome, Uw wil geschiede…” en daarna gaan vader en dochter verder met het Maria Wees Gegroet en slaat hij een kruis in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. En na het ‘amen’ en het ‘eet smakelijk’ zegt Annette: „Nou, dat is behoorlijk stevige soep”. Wel zo praktisch, zegt ze: „Het verkleint de kans op verslikken.”

Foto’s: Merlin Daleman

‘Wát een service!’

Annette verleende haar hele werkende leven zorg, op haar negentiende verhuisde ze naar Oldenzaal voor een opleiding tot verpleegkundige. Ze kreeg er een baan in het ziekenhuis. In 1989 stond het pand naast haar ouderlijk huis in Enter te koop. Ze kocht het met haar vader. Haar tweede moeder was al ziek toen. Borstkanker. „Ik hielp thuis veel”, zegt Annette. Ze was toen nog getrouwd. Kinderen kreeg ze niet. „Mijn man zei: laat je vader nou zelf die boodschappen doen. Maar ja, ik moest tóch naar de supermarkt.” Haar tweede moeder stierf in 2002. Vader en dochter zijn nu 35 jaar buren.

Door de achterdeur stapt een vrouw de keuken binnen. „Dag meneer Aan de Stegge!” zegt ze opgeruimd. Astrid de Brouwer heet ze, van Senior Service. Ze gaat direct aan de slag met het maken van een toetje terwijl vader en dochter dooreten. Fijngemaakt stoofvlees is het hoofdgerecht, met aardappeltjes en sperziebonen, bezorgd door de maaltijdservice. Plus Annettes zelfgemaakte appelmoes. Uit de mouw van haar vaders vest haalt Annette zijn bruin-witte zakdoek tevoorschijn, hij is wat verkouden. „Eerst even de neus snuiten”, zegt ze. Hij lijkt het niet te horen. „De néús”, zegt ze. „Hier?” zegt hij. „Ja”, zegt zij. Hij snuit drie keer hard. „Nou, nog een paar hapjes”, zegt ze, „en dan is het op.” En als het nagerecht komt zegt ze: „Kijk, Astrid heeft een heel lekker toetje gemaakt. Dus neem er maar van wat je lekker lijkt.” Hij is secondenlang stil. Dan zegt hij: „Wát een service!”

Ja, ze hebben plezier met elkaar, zoals laatst toen ze cassettebandjes uit de jaren zeventig of tachtig opzette die ze ergens in zijn huis had gevonden. Welke liedjes weet ze zo gauw niet maar het was „gezellige muziek” en er was ook een cd met „Marialiedjes”, en daar luisterden ze samen naar. Want zien gaat slecht, maar horen gaat goed.

En nu gaat Annette naar huis, Astrid is er immers en het eten is op. Ze zal eerst thee zetten, zegt ze, kamille of venkel, en gaat dan liggen in haar stoel. Soms kijkt ze even tv maar meestal valt ze in slaap. Even die ogen sluiten. Maar niet te lang. Straks vertrekt Astrid. „Ik heb twee uurtjes.”

Vooral dochters zorgen voor oude ouders

Ruim 1,6 miljoen Nederlanders hadden in 2022 een of twee ouders van 80 jaar of ouder. Van hen verleende ruim één op de drie (37 procent) mantelzorg aan die oude ouder(s), aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek eerder dit jaar in de publicatie Vader en moeder op leeftijd.

Vooral dochters verlenen zorg: bijna één op de twee vrouwen met oude ouders is mantelzorger (47 procent), tegenover één op de vier zoons (26 procent). De dochters besteden er ook meer uren aan. Ze voelen zich ook zwaarder belast, opvallend genoeg ook als ze evenveel uren draaien als zoons. 78 duizend dochters van oude ouders voelen zich zwaar belast. De meesten van deze vrouwen zijn in de vijftig, gevolgd door jonge zestigers.

Hoe ouder de vader of moeder, hoe hoger het percentage mantelzorgende kinderen en des te meer uren per week zij aan die zorg besteden. Is moeder of vader tussen de 95 en 100 jaar oud, dan geeft ruim de helft van de dochters of zoons mantelzorg. Dochters en zoons die niet (meer) werken, verlenen per week de meeste uren aan mantelzorg.

Te veel zand en te veel water: Marc en Marjo moeten in de duinen te vaak afstappen – of zelfs omdraaien

admin
November 21, 2024
0

Marc van den Berg (60) kan niet meer door de duinen fietsen. Zijn moeder Marjo (83) ook niet trouwens. „In plaats daarvan drink ik bij haar thuis koffie.” Sinds een jaar of twee is de strandopgang Kattendel bij Bloemendaal niet meer per fiets bereikbaar. Oorzaak is het fenomenale succes van een ingreep die de natuur en de veiligheid langs de Noord-Hollandse zeereep moest helpen: een gat in de duinenrij waardoorheen veel zand is gewaaid. Dat heeft de duinen versterkt, maar ook grote verstuivingen veroorzaakt.

Enkele meters dik is de zandberg pal achter een van de vijf windsleuven die elf jaar geleden werden gegraven in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland om de biodiversiteit en de dynamiek van de natuur een impuls te geven. „Mooi. Maar waarom is er geen rekening gehouden met de fietsers?”, vraagt Van den Berg tijdens een fietstocht door de duinen, halt houdend bij het imposante zandpakket. „Mijn moeder fietst al zeventig jaar via dit pad naar het strand. Tot tien jaar geleden konden alle inwoners van Haarlem met de fiets naar deze strandopgang, heerlijk recreëren, zonder auto’s.”

In de eerste jaren na het graven van de kerf was het fietspad goed begaanbaar, al moest de beheerder van het natuurgebied, waterbedrijf PWN, het zand regelmatig wegvegen. Maar sinds een najaarsstorm twee jaar geleden valt daar „niet meer tegenop te vegen”, zegt een woordvoerder van de provincie Noord-Holland, eigenaar van het duingebied.

Door een geregisseerde duindoorbraak bij strandopgang Kattendel waait veel zand op de fietspaden.

Foto’s: Olivier Middendorp

Regenbroek

Maandag bood Van den Berg, als vrijwilliger van de afdeling Bloemendaal van de Fietsersbond, samen met onder meer de ANWB, en samen met zijn moeder, het Noord-Hollandse provinciebestuur een petitie aan. Die werd 6.700 keer ondertekend en is bedoeld om de politiek en beheerders te bewegen de verzande fietspaden in de Noord-Hollandse duinen open te houden en fietsers de gelegenheid te blijven bieden van de duinen te genieten. Ook de gemeente Bloemendaal dringt daar op aan.

Een wat noordelijker gelegen fietspad, aan de Blijdensteinsweg bij Schoorl, is inmiddels ook onbegaanbaar geworden. En daar komt nog iets bij: wateroverlast. Afgelopen jaar heeft het zo veel geregend dat delen van fietspaden in de duinen flink onder water staan en daarom lastig of alleen met regenbroek en laarzen begaanbaar zijn geworden.

Er wonen hier tweehonderdduizend mensen die graag naar de duinen en het strand fietsen

Marc van den Berg
recreant en activist

Marc van den Berg weet op de fiets eerst nog behendig een kudde konikpaarden te ontwijken, maar moet even later toch de fiets in de berm zetten – het water in de plas staat te hoog. Zijn moeder moet zelfs al bij een tiental centimeter water afhaken, aangezien de bedrading van haar elektrische fiets laag bij de grond hangt.

„Deze wateroverlast is een van de gevolgen van klimaatverandering”, stelt de woordvoerder van PWN. De duinbeheerder heeft afgelopen zomer tijdelijke bruggen geplaatst en die in de wintermaanden weer weggehaald. Een definitieve oplossing laat op zich wachten.

Van den Berg toont thuis in Bloemendaal een filmpje van een onlangs aangelegd fietspad op Texel dat over water voert. „Zoiets moois zou ik hier ook willen.”

De PWN-woordvoerder is terughoudend. „Je moet je afvragen of de aanleg van zo’n duur fietspad maatschappelijk verantwoord is.” Bovendien is het nog maar de vraag of je in een Europees beschermd Natura 2000-gebied zo’n bouwwerk mag plaatsen.

Zilverreiger

Hoe dan ook is de actie van de Fietsersbond een succes, stelt Van den Berg, in het dagelijks leven projectleider in de ict. Bij het in ontvangst nemen van de handtekeningen heeft gedeputeerde Jeroen Olthof (Mobiliteit, PvdA) beloofd dat er geen fietspaden zullen worden opgeheven. Ook hebben Provinciale Staten maandag de provinciale bestuurders opgedragen beheerder PWN te verzoeken de wateroverlast in het duingebied te verminderen, „zodat fiets- en wandelpaden optimaal benut kunnen worden”.

Goed nieuws voor fietsers, derhalve. De vraag is echter, vertelt Van den Berg tijdens het fietsen, of met name PWN wel voldoende oog heeft voor de belangen van recreanten. „Er wonen hier tweehonderdduizend mensen die graag naar de duinen en het strand fietsen.” Hij onderbreekt zichzelf regelmatig, om te wijzen naar een valk of een grote zilverreiger.

Tot tien jaar geleden konden alle inwoners van Haarlem met de fiets naar deze strandopgang, heerlijk recreëren, zonder auto’s

Marc van den Berg
recreant en activist

Van den Berg Hij maakt zich zorgen over het voornemen, neergeschreven in de PWN-beheernota 2025-2035 getiteld Toekomstbestendige duinen, om recreatie terug te dringen. Letterlijk staat daar: „De duinen kunnen het tekort aan recreatieruimte en de nieuwe recreatiegroei in de regio niet opvangen. Voor gezonde duinen op lange termijn zou het beter zijn als andere delen van de regio meer recreatie konden opvangen.”

De woordvoerder van PWN: „We staan voor de uitdaging om de belangen van recreatie, zeeveiligheid en natuur in balans te houden.”

Beheerder van het duin, PWN, zegt dat het ingewikkeld is om het gebied „klimaatadaptief” te maken.

Puzzel

Van den Berg heeft de provincie en PWN al een vracht aan suggesties gedaan. Brede voetpaden omvormen tot fietspaden. ‘Kluunmatten’ leggen om met de fiets aan de hand door het zand te waden. Bruggen bouwen. Of een kleine omleiding maken. „Dat zand krijg je niet meer weg”, roept Van den Berg in de straffe wind, nauwelijks te verstaan. „Dat begrijp ik. Maar dan zeg ik: jongens het is toch helemaal niet zo moeilijk om dan dat fietspad hier achter dit duintje te leggen.”

Zo simpel is het volgens de autoriteiten allemaal niet. „Het is ingewikkeld om ons gebied klimaatadaptief te maken”, zegt de woordvoerder van PWN. „We zullen een puzzel moeten leggen.” Ook de provincie waakt voor snelle oplossingen. Er loopt al een onderzoek naar alle alternatieven voor het verzande fietspad bij Schoorl. „Alle opties liggen open”, aldus de woordvoerder.