Zilveren Camera voor indringende serie over vluchtelingenkamp Jenin: âdit is geen fotograaf die even langskomt en een foto schietâ

Posted on February 16, 2024 by admin

De Palestijns-Nederlandse documentairefotograaf en filmmaker Sakir Khader is de winnaar van de Zilveren Camera 2023, de belangrijkste fotojournalistieke prijs van Nederland. Khader wint de prijs met de indringende zwart-witserie Het leven op de West Bank voor 7 oktober, die hij het afgelopen jaar maakte in het vluchtelingenkamp bij Jenin, een stad in het noorden van de Westelijke Jordaanoever.

„In zijn beelden zie je dat hij de Palestijnse kwestie al jarenlang volgt. Dit is geen fotograaf die even langskomt en een foto schiet. Khader is betrokken, hij heeft al langere tijd contact met de inwoners van Jenin, hij kent ze en komt dichtbij”, zegt Natalia Toret, juryvoorzitter van de Zilveren Camera en chef fotoredactie van NRC. „Sinds 7 oktober zijn alle ogen van de wereld gericht op Gaza, maar deze serie maakt zo pijnlijk duidelijk dat dit conflict al zo lang aan de gang is, en ook zoveel mensen op de Westelijke Jordaanoever raakt.”

De foto’s die Khader in het vluchtelingenkamp maakte zijn aangrijpend. Mona en Alaa, moeder en dochter, die elkaar vasthouden op de plek waar hun man en vader werd doodgeschoten door Israëlische soldaten; Ashraf al-Bahar, die ernstig gewond raakte na een drone-aanval; een groepje jongeren bij de begrafenis van een leeftijdgenoot. Er zijn wenende vrouwen, dode mannen. En dan, ineens, dat wonderlijke, hoopgevende beeld van een kind in een zonnig korenveld – Daniel werd geboren nadat zijn vader, die tot twintig jaar celstraf was veroordeeld, zijn sperma uit de gevangenis had gesmokkeld en zo met zijn vrouw toch nog een kind kreeg voordat zij daarvoor te oud zou zijn. „Stuk voor stuk sterke beelden, die je bijblijven en je raken. De serie valt op door de fotografische kwaliteit en emotionele impact”, aldus het juryrapport.

Mona en Alaa, moeder en dochter, houden elkaar vast op de plek waar de man van Mona/vader van Alaa is doodgeschoten door Israëlische soldaten toen hij een gewonde man probeerde weg te slepen uit de vuurlinie. Jawad Bawaqneh werd in zijn borst en onderbuik geraakt. Moeder en dochter waren ooggetuigen.

De afgelopen vier jaar reisde Khader acht keer naar het vluchtelingenkamp bij Jenin, met ongeveer 24.000 inwoners. Het kamp wordt door Israël gezien als een bron van terrorisme, het Israëlische leger valt er met regelmaat binnen, er vallen geregeld doden. Khader, die al als kind regelmatig zijn Palestijnse familie bezocht, raakte ook zelf familieleden kwijt in de strijd. „Ik verloor ineens dierbaren, zoals mijn beste vriend en neefje Kosay, die pas elf was toen hij werd doodgeschoten. Waar ik voorheen elke zomer met mijn neefje doorbracht, bezocht ik nu ineens zijn graf”, vertelde hij vorig jaar in een interview met Vice.

Daniel uit Jenin kwam op een bijzondere wijze ter wereld. Zijn vader was nog maar kort getrouwd toen hij vlak na de start van de tweede intifada werd opgepakt en veroordeeld tot 20 jaar cel. Een aantal jaar voor hij vrijkwam, en zijn vrouw inmiddels op leeftijd was en dus onvruchtbaar dreigde te raken, smokkelde hij met hulp van buitenaf een aansteker met sperma naar buiten die direct naar een IVF-kliniek werd gebracht, waar een onmiddellijk bevruchtingsproces plaatsvond.

Portret van Ashraf al-Bahar. Hij werd op 3 juli 2023, tijdens een grote Israëlische aanval op het Jenin vluchtelingenkamp, getroffen door een explosieve drone. De klap lanceerde hem
meters verder en hij raakte ernstig gewond. Een vriend kwam direct om.

Abu Ali, een commandant van de Jenin Brigade – een coalitie van gewapende groeperingen in het Jenin vluchtelingenkamp op de Westelijke Jordaanoever – omringd door een groep kinderen uit de buurt.

Vrienden en familieleden dragen Ashraf naar zijn ouderlijk huis zodat zijn vrouw, kinderen en moeder afscheid kunnen nemen voor hij begraven wordt. Hij werd eerder op de dag dodelijk getroffen toen hij een gewonde man probeerde te helpen, die door een scherpschutter was
neergeschoten en bloedend op straat lag tijdens een grootschalige Israëlische operatie in het kamp.
Toen Ashraf de gewonde man naderde, schoot de scherpschutter nog een keer en trof Ashraf
dodelijk in de borst. Inmiddels zijn twee mannen die voorop lopen op deze foto ook op
de schouders door de wijk gedragen, langs hun familiehuis en vervolgens begraven naast hun
vriend, die ze op deze foto dragen.

Een jongen uit de buurt staat in het huis dat werd getroffen door een raket, en even later nogmaals – door een explosieve drone van het Israëlische leger. Dit was een rustplek voor jongens die de wacht houden en infiltrerende Israëlische undercover-eenheden detecteren.

Een man uit Jenin toont de brandwonden die hij opliep nadat er vlakbij een bom explodeerde.

De familie van een omgekomen jongeman uit Jenin kijkt toe hoe het graf wordt voorbereid voor zijn begrafenis. Hij werd eerder die dag doodgeschoten door Israëlische soldaten tijdens
een aanval op het vluchtelingenkamp.

Stadsnomaden

De Paul Peters Fotoprijs, de prijs voor sociale fotografie, ging naar Nynke Brandsma (1986) met de fotoserie Max. Op ’t Landje, een vrijplaats in het Westelijk Havengebied in Amsterdam, volgde ze het leven van de 28-jarige Max, die daar samen met een groep van circa veertig stadsnomaden woont. In zelfgebouwde huisjes en caravans leven de bewoners hier in de marge van de maatschappij.

Brandsma’s beeldreportage, zo vindt de jury, „laat ons kennis nemen van een leven dat afwijkt van wat over het algemeen als maatschappelijk geaccepteerd wordt beschouwd. Daarmee wordt het meeromvattende thema van buitenstaanders geduid, maar het confronteert de kijker ook met de rigide kaders van onze eigen realiteit.”

Foto’s: Nynke Brandsma

De Prijs voor Storytelling ging naar Tinah Farifteh (Teheran, 1982), met Kitten of Vluchteling?, een korte film waarin Farifteh de mechanismen onderzoekt achter empathie. In een interview met NRC vertelde ze daar eerder over: „Kittens zijn zo schattig. Veel mensen smelten als ze op sociale media weer een kattenfilmpje voorbij zien komen. Bij mij werkt dat ook zo. Zó lief. Ze roepen empathie op. Maar hoe kan dat eigenlijk? En hoe kan het dat we wegkijken van de mensen die echt onze empathie nodig hebben: vluchtelingen die met gevaar voor eigen leven een onmogelijke situatie in hun land ontvluchten. Hoe kan het dat we onverschillig zijn geworden voor hun leed?”

De jury prees de manier waarop Farifteh ons opnieuw naar de werkelijkheid laat kijken: „Ze gaat de strijd aan met vooringenomen opinies, kantelt het beeld en zet de zaak op scherp.”

Categoriewinnaars

Naast bovengenoemde prijzen reikt Zilveren Camera ook eerste, tweede en derde prijzen uit in zeventien subcategorieën. Hieronder enkele winnaars. Kijk voor het volledige overzicht op de website van Zilveren Camera. Daarnaast selecteert een jury uit de inzendingen tien foto’s voor de publieksprijs, waarvoor tijdens de expositieperiode gestemd kan worden.

Nieuws Nationaal | Serie | Eerste prijs: Olivier Middendorp, Extinction Rebellion A12. Het hele jaar door demonstreerde Extinction Rebellion om regeringen te overtuigen rechtvaardig te handelen in huidige klimaat- kwesties. Extinction Rebellion kondigde in juni aan vanaf 9 september elke dag om 12 uur de A12 te blokkeren zolang de fossiele subsidies niet afgeschaft zijn. Meer dan 1.200 activisten blokkeerden de weg, aangemoedigd door naar schatting 2.000 mensen aan de kant. Meer dan 760 activisten zijn uiteindelijk gearresteerd.

Foto’s: Olivier Middendorp

**Natuur en Wetenschap | Serie | Eerste prijs: Jasper Doest, *In de weg van de olifant*.**
Zambia wordt geconfronteerd met een drastische toename van mens-dier conflicten. Confrontaties met olifanten behoren inmiddels tot de dagelijkse realiteit. De vraag rijst of mensen en olifanten wel samen kunnen leven. De lokale bevolking speelt een belangrijke rol in deze coëxistentie.

Sport | Enkel | Eerste prijs: Ronald Hoogendoorn, *De dramatische val*.
Femke Bol valt vlak voor de finishlijn en de gemengde estafetteploeg grijpt naast de wereldtitel in het National Athletics Centre in Boedapest.
De Amerikaanse Alexis Holmes pakt goud voor haar team.

Documentair Nationaal |Tweede Prijs: Mona van den Berg, Oud en ongedocumenteerd. De situatie van ongedocumenteerde ouderen in Nederland is zeer precair. Ze hebben vaak lichamelijke gebreken en overleven in de marge van de stad. Deze mensen hebben geen recht op verblijf, opvang of hulp en zijn afhankelijk van de welwillendheid van opvanglocaties – ondanks dat ze hier een heel leven hebben opgebouwd.

Foto’s: Mona van den Berg

**Nieuws Internationaal | Enkel | Eerste prijs: Amaury Miller, *Het wonder van Iskenderun*.**
De 63-jarige Suleyman Samar wordt ‘Het Wonder van Iskenderun’ genoemd nadat hij levend onder het puin is gevonden. In de Turkse haven- stad Iskenderun, die circa 160.000 inwoners telt, worden op dag vier na de aardbeving vooral slachtoffers geborgen. Na een hele dag graven, bikken en boren wordt Samar uiteindelijk, onder luid applaus, heelhuids op een brancard gelegd – 88 uur nadat het gebouw was ingestort. Iskenderun, Turkije, 9 februari 2023

Nieuws Internationaal| Serie |Tweede prijs: Ruben Terlou, *Vergeten oorlog in Myanmar*
In Myanmar woedt de langste burgeroorlog ter wereld. Sinds de onafhankelijkheid in 1948 is het land toneel van een gewapende strijd, tegen de militaire junta en voor autonomie van etnische groepen. Na de militaire staatsgreep in februari 2021, waarbij de democratisch verkozen regering werd afgezet, heeft een jonge generatie van revolutionairen zich aangesloten bij het gewapende verzet van de etnische rebellen-legers. Tienduizenden mensen vechten nu tegen de regering. Er zijn door de oorlog al 3 miljoen mensen ontheemd geraakt in Myanmar. Velen van hen kunnen niet terug naar hun dorpen omdat deze door de junta zijn platgebrand. Voor journalisten is het land vrijwel niet toegankelijk. De fotograaf sloot zich aan bij de etnische Karenni rebellen en liep met hen vanaf Thailand dagenlang door de jungle om het front diep in Myanmar te bereiken en de impact van deze vergeten oorlog te documenteren.

**Kunst, Cultuur & Entertainment | Serie |** **Eerste prijs: Emiel Muijderman, *Traditie zwaait naar traditie*.**
Het is een traditie op Prinsjesdag: een groep Staphorster dames reist al ruim twintig jaar per bus af naar Den Haag om naar de koets te zwaaien. Deze editie is extra speciaal, want de hele groep staat voor het eerst in al die jaren met z’n allen bij elkaar.
Aan het einde van de dag, na het gezamenlijk koffie drinken, stappen de dames weer in de bus richting Staphorst waar ze de dag samen afsluiten met een etentje.

**Nieuws Nationaal | Serie | Derde prijs: Mona van den Berg, *In de crisisnoodopvang*.**
De reguliere opvanglocaties in Nederland zitten vol en de regering heeft de veiligheidsregio’s
in Nederland dringend verzocht crisisnood- opvanglocaties in het leven te roepen. Dit zijn bijvoorbeeld evenementenhallen, leegstaande kantoren, recreatiewoningen, schepen of tijdelijke paviljoens. Op dergelijke locaties kan niet dezelfde kwaliteit van opvang worden geboden als op reguliere locaties: minder privacy, geen gelegenheid om zelf te koken en minder zinvolle dagbesteding. Daarom wordt er vanuit overheden gestreefd naar een ‘kort verblijf’ maar inmiddels bivakkeren er door het land duizenden asielzoekers maandenlang in de crisisnoodopvang. De fotograaf geeft aan: “Journalisten mogen officieel niet naar binnen. Op sommige locaties was het makkelijker fotograferen, bij enkele locaties was er controle.”

**Portret | Enkel |** **Tweede Prijs: Ilvy Njiokiktjien**, *Marietje Schaake ten onrechte als terrorist bestempeld door AI chatbot van Meta*.
Marietje Schaake werd in 2022 ten onrechte als terrorist bestempeld door een BlenderBot3: een AI chatbot ontwikkeld door Meta. Schaake is een voormalig lid van het Europees Parlement, directeur internationaal beleid van het Cyber Policy Center van Stanford University en een vooraanstaand technologie-expert. Chatbots zijn nog niet optimaal en genereren soms valse biografische gegevens. Kunstmatige intelligentie kan daarmee reputatieschade veroorzaken. “Ik heb nog nooit iets illegaals gedaan, nooit geweld gebruikt om mijn politieke ideeën te bepleiten, en ben nooit op plaatsen geweest waar dat is gebeurd”, aldus mevrouw Schaake in een interview met de New York Times.

Eric van der Burg, staatssecretaris voor Asiel en Migratie, slaat zijn handen voor het gezicht tijdens het coalitieoverleg over de beperking van asielmigratie, in de Trêveszaal. De val van het kabinet-Rutte IV wordt kort na het maken van deze foto aangekondigd. Premier Mark Rutte eiste maatregelen om de asielinstroom te beperken, onder meer door de beperking van gezinshereniging. Voor de ChristenUnie was deze maatregel onbespreekbaar.

Documentair Nationaal | Derde prijs: Bram Petraeus, Wereldkerken in Nederland. Het afgelopen jaar heeft Bram Petraeus gewerkt aan een uitgebreide fotoserie over migrantenkerken en internationale kerkgemeen- schappen in Nederland in opdracht voor Museum Catharijneconvent. Er zijn ongeveer 1.200 internationale kerkgemeenschappen en bijna een miljoen migrantenchristenen in Nederland. “Hoewel het Nederlandse religieuze landschap sterk wordt beïnvloed door migratie van christenen, is dit amper zichtbaar in het publieke domein”, zo meent het Museum Catharijneconvent – dat in 2022 een lijst overlegde met de te fotograferen interieurs van de geselecteerde kerken. Deze serie richt zich voornamelijk op de kerkgangers, de selectie is van de fotograaf

Foto’s: Bram Petraeus

Twee jaar na de eerste coronabesmetting kampen veel patiënten nog steeds met even hevige klachten

admin
November 25, 2024
0

Ruim twee jaar na het doormaken van een acute coronabesmetting is de helft van de postcovidpatiënten nog steeds niet of nauwelijks hersteld. Dat blijkt uit maandag verschenen onderzoek van het Erasmus MC in samenwerking met C-support, een stichting die in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport mensen met langdurige covidklachten ondersteunt.

Voor het onderzoek vulden 7.750 patiënten in 2022 en in 2023 een vragenlijst in. Tussen die twee meetmomenten steeg het percentage deelnemers dat grotendeels of helemaal was hersteld van 10 naar 26 procent. Maar driekwart van alle deelnemers is slechts half tot helemaal niet hersteld. De helft van de patiënten heeft na twee jaar nog steeds hulp nodig bij de dagelijkse verzorging. Bij de tweede meting beoordeelden de patiënten hun kwaliteit van leven gemiddeld met een 5,7, waar de Nederlandse bevolking gemiddeld een 8,9 scoort.

Het is belangrijk dat we in vervolgstudies ook de mensen betrekken die we nu nog slecht op de radar hebben

Maike ter Wolbeek
projectleider C-support

Het grootste deel van de deelnemers raakte besmet met het coronavirus SARS-CoV-2 voordat er vaccins op de markt waren. Het onderzoek betrof niet alleen vragen naar het verloop van hun klachten of kwaliteit van leven, maar ook werden deelnemers bevraagd over bijvoorbeeld hun participatie op de arbeidsmarkt en hun financiële situatie.

Het onderzoek benadrukt dat veel postcovidpatiënten langzaam herstellen en dat hun klachten grillig kunnen verlopen. 40 procent ervoer tussen de twee meetmomenten dat hun klachten afnamen, 17 procent ging in die periode juist achteruit.

Nagenoeg

Postcovid is een complex syndroom waarbij verschillende systemen in het lichaam een rol spelen. De aandoening kent daardoor „veel verschillende gezichten”, aldus de onderzoekers in het rapport. Patiënten rapporteerden tussen de meetmomenten gemiddeld zestien soorten klachten. Extreme vermoeidheid, concentratieproblemen en moeite met prikkelverwerking, komen het meest voor. Die vermoeidheid is zo ernstig dat 80 procent van de deelnemers nog steeds overdag bedrust nodig heeft.

„We willen met dit onderzoek nogmaals op de kaart zetten hóé slecht het gaat met een groot deel van de postcovidpatiënten”, zegt Maike ter Wolbeek, projectleider van het onderzoek vanuit C-support. „Ten tijde van onze eerste vragenlijst voelde 10 procent van de deelnemers zich weer nagenoeg de oude, na de tweede meting steeg dat naar 26 procent. Zij hopen dat ze nu definitief genezen zijn, maar we zien ook dat bijna driekwart van de mensen binnen een jaar nog veel terugvallen heeft.”

Voor de andere patiënten, die nog steeds geen vooruitgang ervaren, bestaat de kans dat postcovid chronisch wordt, zegt Ter Wolbeek met enige aarzeling, want het is geen hoopvol bericht. En herstel kán nog steeds, benadrukt ze. „Alleen de tijd kan uitwijzen hoe deze patiënten zich ontwikkelen. Daarom is het zo belangrijk om postcovidpatiënten de komende jaren goed te blijven volgen.”

Erkenning

Volgens Ter Wolbeek worstelen veel postcovidpatiënten met een gebrek aan erkenning vanuit hun omgeving. „Het kan voor vrienden of collega’s lastig zijn om begrip op te brengen voor [de dingen] waar deze patiënten tegenaan lopen, zeker als het al jaren duurt. Terwijl zij al zo ziek zijn, moeten patiënten zich naar hun omgeving continu verantwoorden voor hun klachten en ze moeten leven met de realiteit dat er op dit moment geen goede behandeling is. Dat is een erg zware last.”

Ook op de rest van de maatschappij heeft deze ziekte impact, laat het onderzoek zien. Postcovidpatiënten komen moeizaam mee op de arbeidsmarkt. Voor hun coronabesmetting had 95 procent van de respondenten betaald werk, in 2023 was dat 71 procent. Het gemiddelde aantal werkuren per week halveerde sindsdien.

Hoewel het onderzoek van het Erasmus MC en C-support een grote groep deelnemers volgde, benadrukken de onderzoekers dat de respondenten niet representatief zijn voor álle postcovidpatiënten in Nederland. „Dit zijn mensen die zich vrijwillig hadden aangemeld bij C-support”, zegt Ter Wolbeek. „Zij weten dus al goed de weg naar hulp te vinden. Het is echt belangrijk dat we in vervolgstudies ook de mensen betrekken die we nu slecht op de radar hebben: mensen met een migratieachtergrond bijvoorbeeld, en patiënten die zo ziek zijn dat ze bijna niet mee kunnen doen aan onderzoeken. Er valt op dit terrein nog ontzettend veel te leren.”

Toeristenboot gezonken in Rode Zee, 17 mensen vermist

admin
November 25, 2024
0

Een boot met toeristen is maandag bij de Egyptische kust gezonken. Dat melden internationale persbureaus. Reddingswerkers zoeken nog naar 17 mensen die vermist zijn geraakt. Op de duikexcursie waren 31 toeristen en veertien bemanningsleden aan boord. Tot nu toe werden 28 mensen gered uit de Rode Zee.

De boot vertrok zondag vanuit havenstad Marsa Alam voor een vijfdaagse excursie. Op maandagochtend vroeg zond de bemanning van het schip een noodsignaal uit. Zaterdag zou een waarschuwing voor hoge golven en ruig weer afgegeven zijn door de Egyptische weerautoriteit. Schepen werd afgeraden de zee op te gaan volgens persbureau AP.

Volgens het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken waren er geen Nederlanders betrokken bij het incident, meldt persbureau ANP. Het is nog niet bekend uit welke landen de toeristen wel kwamen en waardoor de boot precies is gezonken.

Reepjes perkament in boekrug blijken versregels van Nedersaksische ridderroman

admin
November 25, 2024
0

In het archief van Overijssel, dat tegenwoordig Collectie Overijssel heet, werden tientallen jaren geleden een paar kleine fragmentjes van een onbekende ridderroman gevonden. Het heeft heel lang geduurd voordat duidelijk werd om wat voor tekst het ging. Onderzoeker Hedzer Uulders, tegenwoordig verbonden aan het Gelders archief en van huis uit gespecialiseerd in Franse middeleeuwse literatuur, heeft nu ontdekt dat het gaat om een Nedersaksische vertaling van een Hoogduitse ridderroman.

Dat is bijzonder, want tot nu toe hadden we in Nederland alleen Middelnederlandse ridderromans en ridderromanfragmentjes, en geen enkele Nedersaksische tekst of tekstfragment in dat genre. De fragmenten staan op twee stukjes 14de-eeuws perkament, die gebruikt zijn bij het inbinden van een 16de-eeuws boek. „Als rugversteviging van een katern”, legt Uulders uit. „Met zo’n stukje perkament eromheen slijt dat minder gauw.” Oude handschriften werden in die tijd op grote schaal gerecycled.

Dertig versregels

Het boek waarin deze stukjes perkament gevonden zijn, komt uit Holtheme, gemeente Hardenberg , niet ver van de Duitse grens. Het is een zogeheten ‘markeboek’: een verzameling administratieve stukken van een ‘marke’, een samenwerkingsverband van boeren, die allerlei afspraken maakten over het beheren van de gezamenlijke gronden. De vier gevonden fragmentjes zijn maar klein. In totaal gaat het om dertig versregels. Uulders vertelt dat hij de afgelopen zeventien jaar van alles heeft gedaan om uit te vinden om wat voor tekst het gaat. „Deze fragmenten hebben een wat typisch taalgebruik”, zegt hij. „Het lijkt Nederlands, maar er zitten ook Duitse elementen in.”

Om een idee te geven van hoe dat klinkt, volgen hier vier verzen: „Do he met den ridder quam” (toen hij met de ridder kwam) „da gereden ouer tfelt” (daar gereden over het veld) „voer des coninx tszelt” (voor de tent van de koning), „sy beisten unde gingen daer in” (stegen ze af en gingen naar binnen).

Ook al gaat het maar om in totaal 140 woorden, het is volgens Uulders duidelijk dat de vertaling gemaakt is onder invloed van maar liefst drie verschillende talen. De tekst bevat een paar Hoogduitse woorden, zoals wie (hoe), saghen (zeggen) en hoelf (hielp). Het merendeel van de tekst is geschreven in de taalvariant die in Nederland Nedersaksisch genoemd wordt en in Duitsland Nederduits. Met woorden als: unde (en), he (hij) en em (hem).

En dan zijn er nog een aantal Middelnederlands aandoende woorden, wat erop wijst dat het om een Nedersaksische (Nederduitse) tekst gaat die geschreven is in het meest westelijke gebied van het Nedersaksisch: dese (deze), hi (hij), ontfingen (ontvingen).

Overduidelijke match

Uulders: „Dus ik dacht: het zou een vertaling kunnen zijn van een Hoogduitse tekst, maar het zou ook een vertaling kunnen zijn van iets in het Middelnederlands. Het mooie is dat het een tekst op rijm is.” Op die rijmwoorden (en vertalingen daarvan) ging Uulders zoeken, op het internet. Uiteindelijk vond hij een overduidelijke match met een Hoogduitse ridderroman uit de 13e eeuw: Willehalm von Orlens. Dat was in het Duitstalige gebied een heel populaire tekst: er zijn meer dan veertig middeleeuwse handschriften van overgeleverd. Als je die Hoogduitse tekst naast de fragmenten legt, zie je heel duidelijk dat het daarin om een Nedersaksische vertaling gaat.

Uulders: „In Noord-Duitsland werd Nedersaksisch gesproken, maar het Hoogduits was daar vaak de literaire taal. Dus die Hoogduitse teksten circuleerden daar ook. De Nedersaksische vertaler kon daardoor af en toe een Hoogduits woord laten staan, omdat het publiek dat woord waarschijnlijk wel begreep.”

Nedersaksische ridderromans zijn er niet zoveel. Er zijn er, in Noord-Duitsland, een paar compleet overgeleverd, en verder zijn daar ook nog wat fragmenten gevonden. Willehalm von Orlens is een klassieke ridderroman, van vele duizenden verzen. Een ridder wil trouwen met een prinses. Maar ze worden uit elkaar gedreven, omdat de omgeving het er niet mee eens is. En dan moet hij allerlei proeven ondergaan, om uiteindelijk haar waardig te zijn en haar te kunnen trouwen.

In deze fragmenten is hij zwaar gewond: hij heeft een speer in zijn lijf en die mag er alleen uit worden verwijderd door een adellijke dame. Dus hij loopt rond met die speer, heeft pijn, wordt op de proef gesteld. Uiteindelijk komt hij op een hof en daar is een koningin die hem van die speer bevrijdt.

De tekst zegt het zo: „dat em die coninginne hoelf” (afhielp) „van den noden sijn” (van zijn nood). Waardoor „die getrouwe reine man weder sijn macht ghewan” (terugkreeg).

Hof van Bentheim

Uulders denkt dat de vertaling net buiten de grenzen van het huidige Nederland gemaakt is: mogelijk aan het hof van Bentheim. „We weten dat ze daar ridderromans hadden.”

Als je de geschiedenis van de Nederlandse literatuur laat ophouden bij de grens met Duitsland, dan horen deze fragmenten er niet bij. Aan de andere kant, de fragmenten laten volgens Uulders mooi zien dat het Nedersaksisch, dat aan weerszijden van die grens gesproken werd (en wordt), soms ook een (internationale) literaire taal kon zijn. „Het Nedersaksisch wordt in Nederland vaak gezien als een verzameling dialecten, als een taal van het platteland van Twente, Salland, de Achterhoek, Drente, Groningen. Maar die taal heeft een eigen cultuur gehad, en ook een eigen literatuur.”